بخشی از مقاله
چکیده:
هدف از انجام پژوهش حاضر بررسی تاثیر آموزش مهارت های زندگی با تاکید بر آموزه های دینی و سبک زندگی سالم بر ابراز وجود و عزت نفس نوجوانان 14 تا 17 ساله بود. بدین منظور یک نمونه 50 نفری شامل یک گروه 25نفری به عنوان گروه آزمایش و یک گروه 25 نفری به عنوان گروه کنترل انتخاب شدند. طرح پژوهش از نوع پیش آزمون و پس آزمون با گروه کنترل بود. مقیاس عزت نفس کوپر اسمیت و پرسشنامه ابراز وجود پولی و همکاران ابزارهای به کار گرفته شده در این پژوهش بودند. داده های به دست آمده با استفاده از روش تحلیل واریانس چند متغیری - مانوا - مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد که بین دو گروه آزمایش و کنترل در افزایش ابراز وجود و عزت نفس تفاوت معنی دار وجود داشت.
کلید واژگان: مهارت های زندگی، سبک زندگی سالم، ابراز وجود، عزت نفس
مقدمه
در سال های اخیر علی رغم توسعه صنعتی، پیشرفت فن آوری و تغییرات عمیق فرهنگی و تغییر در سبک زندگی بسیاری از انسان ها در مواجهه با مشکلات زندگی فاقد توانایی های لازم و اساسی هستند و به همین دلیل در رویارویی با مشکلات زندگی آسیب پذیر تر شده اند . سازمان بهداشت جهانی برای افزایش سطح بهداشت روانی و پیشگیری از آسیب های روانی- اجتماعی، برنامه ای تحت عنوان برنامه آموزش مهارتهای زندگی تدارک دیده و در سال 1993 در یونیسف - 2 صندوق کودکان سازمان ملل متحد - ، مطرح نموده است و از آن سال به بعد این برنامه در بسیاری از کشورها مورد مطالعه قرار گرفته است - یونیسف، . - 2003 اثربخشی آموزش مهارت های زندگی در افزایش عزت نفس و ابراز وجود در پژوهش های گذشته مورد تایید قرار گرفته است. - داردن و گازدا3، 2006، کاراگزگلو4 و همکاران، 2008، سارکوا5 و همکاران، 2013، حقیقی و همکاران، - 1385 .نتایج این پژوهش ها نشان داده اند که بسیاری از مسائل زندگی و اختلالات روانی به علت عزت نفس ضعیف و ناتوانی فرد در ابراز وجود و فقدان مهارت های زندگی ناشی می شود و ارتقای مهارت های زندگی در بهبود سبک زندگی سالم موثر است. مهارت های زندگی گروهی ازمهارتها هستند که به فرد برای مقابله موثر با مشکلات و پرداختن به تعارضات زندگی کمک می کند و وی را یاری می رساند در ارتباط با سایر انسان ها، جامعه و محیط خود مثبت و سازگارانه عمل کرده و سلامت روانی خود را تامین کند
- کلینکه، . - 1383 اگر رسیدن به سعادت و خوشبختی را مهم ترین هدف زندگی بنامیم برای به دست آوردن آن و سایر هدف های زندگی کسب مهارت ها برای افزایش عزت نفس و خود ابرازی لازم و ضروری است. این احساس عزت و عظمت در وجود انسان هنگامی افزایش می یابد که او نسبت به خود آگاهی یابد و برای شناخت خود و دست یابی به آنجه برای رشد وتکاملش ضروری است، تلاش کند. آنچه امروز به عنوان مهارتهای زندگی مشهور است، تنها حاصل کار پژوهشگران نیست بلکه بسیاری ازاین مهارت ها در لا به لای تعالیم الهی به خصوص در قرآن و احادبث معصومین بیان شده است. دوره نوجوانی مرحله ای مهم در رشد وتکامل اجتماعی فرد به حساب می آید.در این دوره نیاز به تعادل عاطفی، درک ارزش وجودی خویشتن، خودآگاهی، برقرای مهارتهای اجتماعی، شناخت سبک زندگی سالم و جگونگی برخورداری از آن از مهمترین نیازهای نوجوانان می باشد. مهارت های زندگی زمینه سازگاری و رفتار مثبت و مفید را فراهم می آورد و در نتیجه شخص قادر می شود مسولیت های نقش خود را بپذیرد و با چالش ها و مشکلات روزانه زندگی به شکل موثر مقابله کند - روبین، چان و توماس6، . - 2003 دو مولفه از برنامه آموزش مهارت های زندگی به عزت نفس و ابراز وجود اختصاص می یابد.
الف - عزت نفس به احساس فرد نسبت به ارزشمندی و توانایی او نسبت به خودش مربوط است - ویچروسکی7،. - 2000 ب - ابراز وجود از دیگر ابعاد مهارت های زندگی است که به معنای ابراز عقاید، احساسات و افکار، به صورت شایسته و به گونه ای است که به هیچ کس، بی احترامی روا نداریم و حق کسی را نیز ضایع نکنیم.این مهارت باعث افزایش عزت نفس، کاهش اضطراب، و در عین حال باعث گرفتن حق خود شده و در نهایت منجر به افزایش میزان رضایت از زندگی و شادکامی می شود - صاحب الزمانی و همکاران، . - 2010 این توانایی موجب ارج نهادن به احساس و فکر خود و شناخت نقاط قوت و ضعف خویشتن و نیز ابراز خود به صورت صریح و مناسب، می گردد - نیسی و شهنی ییلاق، . - 1381 در پژوهشی که توسط یادآوری - - 1383 انجام گرفت، تاثیر آموزش مهارت های زندگی برسلامت عمومی، ابراز و جود و عزت نفس دانش آموزان دختر شهر اهواز مورد بررسی قرار گرفت. نتایج این تحقیق آشکار ساخت آموزش مهارت های زندگی برسلامت عمومی، ابراز و جود و عزت نفس دانش آموزانتاثیر مثبت داشته و موجب افزایش مهنی دار هر کدام از متغیرها شده است.
روش
در پژوهش حاضر از طرح آزمایشی پیش آزمون-پس آزمون همراه با گروه کنترل استفاده شده است. جامعه آماری، نمونه و روش نمونه گیری جامعه آماری این پژوهش تمام نوجوانان شهر یاسوج بودند. نمونه این پژوهش شامل 50 نوجوان پسر از جامعه مزبور بودند که به روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شدند و مداخله بر روی آنها صورت گرفت.
ابزار پژوهش
الف - پرسشنامه عزت نفس کوپر اسمیت پرسشنامه عزت نفس کوپر اسمیت - 1967 - ، یک مقیاس 58 ماده ای خودگزارشی مداد-کاغذی است که 8 ماده آن دروغ سنج می باشدو 50ماده دیگر آن به 4 خرده مقیاس عزت نفس خود، عزت نفس اجتماعی، عزت نفس خانوادگی، و عزت نفس تحصیلی تقسیم شده است. ضریب پایایی مقیاس کوپر اسمیت، توسط نیسی و شهنی ییلاق - - 1381 برای دانش آموزان دختر و پسر به ترتیب 0/90 و 0/92 گزارش شده است علامه - 1384 - پایایی این مقیاس را با روش تنصیف 0/83 و با روش آلفای کرونباخ 0/84 به دست آورده است.در این پژوهش ضریب پایایی با استفاده از روش الفای کرونباخ 0/80 به دست آمد.
