بخشی از مقاله
چکیده
آموزش ابراز وجود یک تکنیک رفتاری است که با روان درمانی سنتی ترکیب شده است و به افراد کمک می کند تا مهارتهای لازم را برای کنترل موقعیت های واقعی به طور موثر بدست آورند و تقاضاهای غیر معقول دیگران را بدون پرخاشگری رد کنند. هدف از این پژوهش، تعیین میزان تاثیر آموزش ابراز وجود بر رفتار خودابرازی دانش آموزان دختر و پسر مقطع متوسطه و نیز مقایسه میزان تاثیر این آموزش، همچنین بررسی رابطه ابراز وجود با عملکرد تحصیلی دانش آموزان بود.
شیوه ی نمونه گیری به صورت خوشه ای تصادفی انجام گرفت. که تعداد 40 نفر از دانش آموزان دختر و پسر - 20 دختر- 2پسر - در سال تحصیلی 93-94 که در پرسشنامه خودابرازی پایین ترین نمرات را بدست آورده بودند، به طور تصادفی در دو گروه آزمایش و دو گروه کنترل جایگزین شدند. آموزش ابراز وجود به مدت سه هفته، آموزش روی گروه آزمایش به اجرا درآمد ولی کنترل این آموزش را دریافت نکردند. پرسشنامه ابراز وجود، قبل از آموزش و پس از آموزش روی گروه های آزمایش و کنترل اجرا گردید.
سوالات پرسشنامه قبل از اجرا تحلیل شد و ضریب آلفای کرونباخ برابر با 0/7 محاسبه گردید.نتایج تحلیل کواریانس نشان داد که آموزش ابرازوجود در گروه آزمایش به طور معنی داری رفتار خودابرازی را نسبت به گروه کنترل افزایش داد - p=0 - ، همچنین تفاوت بین میانگین نمرات ابراز وجود در پسران و دختران معنی دار بود - p=0/04 - ، و میانگین نمرات ابراز وجود در دانش آموزان پسر بیشتر از دختران بدست آمد و همچنین بین نمرات ابراز وجود و عملکرد تحصیلی رابطه وجود دارد .
کلمات کلیدی: آموزش ابراز وجود، دانش آموزان دختر و پسر، عملکرد تحصیلی، تحلیل کواریانس.
مقدمه
با تحول جوامع انسانی و گذار از دوران سنتی به عصر مدرن، ارتباطات میان فردی نیز به تبع این پیچیدگی دچار تغییر و تحول شده ا ست. ارتباطات ان سان در این ع صر، برخلاف گذ شته که بر ا ساس ساخت سنتی جوامع کمتر پیچیده می نمود، دارای زوایا و ابعاد گوناگونی شده ا ست. بطوری که عدم مهارت و یا بی کفایتی در برقراری ارتباط یا ادامه آن، سبب ت ضعیف فرد از جهات رفتاری و سایر امور زندگی اش شده و باعث از دست رفتن حقوق شخصی وی و ناتوانی در ار ضای خوا سته هایش می گردد.
پیچیدگی جوامع ان سانی در ع صر حاضر، روابط صریح، منطقی و روابطی را که در برگیرنده حقوق شخ صی ان سان ا ست طلب می نماید. با این وجود برخی از افراد فاقد مهارتهای ارتباطی منا سب بوده و نه تنها نمی توانند خوا سته ها، باورها و عقاید خویش را اظهار نمایند، بلکه راه را بر سلطه جویی و تسلط سایرین نیز باز می کنند. این افراد در ارتباطات خود از اعتماد به نفس کافی برخوردار نبوده و ا ضطراب دائمی را تجربه می کنند، حقوق خود را باور ندارند و دائما اح ساس حقارت می کنند، هیجانات و احساسات خود را ابراز نمی کنند، چرا که فکر می کنند برای دیگران خوشایند نیست یا افکارشان مورد تردید واقع می شود. افراد برای دستیابی به بینش صحیح در خصوص آنچه خواهان رسیدن بدان هستند، ناگزیر از قاطعیت و صراحت در رفتار می باشند.
درک وضعیت رفتاری حاضر، دستیابی به خود باوری، کسب اعتماد به نفس و پرهیز از رفتارهای خ صمانه راه د ستیابی به حقوق شخ صی ا ست، به نحوی که حقوق سایرین نیز مورد تجاوز قرار نمی گیردمهارت ابراز وجود1یکی از مهارت هایی ا ست که با دامنه ای از رفتارهای مثبت م شخص می گردد که در برگیرنده ی باورها، خواسته ها و همچنین پذیرش اشتباهات و قبول مسئولیت در برابر آنها می باشد، به طوری که فرد دارای این رفتار از هرگونه رفتار تهاجمی اجتناب می کند.
افرادی که دارای رفتار خودابرازی2هستند، علی رغم این که حقوقشان را طلب می کنند، می توانند امیال شخصی و درخواستهای منطقی شان را نیز بیان کنند، درباره ی خودشان بدون کمترین واهمه ای صحبت کنند، در کمال خون سردی، ستایش، تعریف و تمجید را بپذیرند، بدون نگرانی با هر شخ صی ناموافق با شند و همچنین به آ سانی تقاضا کنند و نه بگویند. خودابرازی حق افراد در حمایت از خودشان است.
افرادی که از ابراز احساسات و بروز هیجانات خود پرهیز می کنند، احساس خشم و محبت خود را بروز نمی دهند، امیال خویش را سرکوب می کنند و در مقابل خوا سته های دیگران ت سلیم می شوند، آرزوهای خود را در دل نگه می دارند و چون هیچ گونه کنترلی بر زندگی خود ندارند به طور فزاینده ای نامطمئن هستند. آنها حالت عدم قاطعیت را قبول می کنند. در مقابل کسانی هستند که شخصیت های هیجانی دارند و از نشان دادن احساسات خود ترسی نداشته و با قدرت عمل می کنند.
این افراد قاطع هستند. قربانیان عدم قاطعیت آن را یک مشکل روانی نمیدانند و برای خود دلایلی می آورند. از معایب عدم قاطعیت، عدم پی شرفت و موفقیت، ندا شتن رابطه با دیگران،اضطراب و گرفتار شدن به بیماریهای روان تنی چون خ ستگی، میگرن و زخم معده می باشد. راه حل این مشکلات را می توان در آموزش قاطعیت و ابراز وجود یافت و از این طریق نوع احساسات را نسبت به خود تغییر داد. هدف آموزش ابراز وجود یاد دادن هنر ارتباط با دیگران، برخورد جدی با زندگی و تسلط بر خویش است.
در زمینه تاثیر آموزش ابراز وجود معتقد است: »آموزش ابراز وجود5، یک تکنیک رفتاری است که با روان درمانی سنتی ترکیب شده و به افراد کمک می کند تا مهارتهای لازم را برای کنترل موقعیت های واقعی به طور موثری بدست آورند و احساس بهتری درباره خودشان در این موقعیت ها داشته باشند. به ویژه آموزش ابراز وجود به افراد می آموزد که چگونه تقاضاهای غیر معقول دیگران را رد کنند، حقوقشان را به شیوه ی غیر پرخاشگرانه ای ابراز نمایند و با تعامل با دیگران آنچه را در ارتباط هایشان می خواهند بدست آورند.
روان درمانی سنتی6می تواند به افراد کمک کند عوامل روانشناختی را که موجب بازداری عزت نفس و اختلال در برقراری ارتباط توام با ابراز وجود می شود بشناسند و تغییر دهند. درطی آموزش ابراز وجود فرد می آموزد که چگونه تعاملات اجتماعی و و ضعیت های حاکم بر این تعاملات را اداره کند، چرا که این آموزش موجب تغییر در نگرش شده و تغییرات مطلوب را در رفتار فرد به وجود می آورد.آموزش ابراز وجود، تغییرات شایع رفتاری و شناختی را برای دریافت کنندگان این تکنیک ها فراهم آورده است. استفاده از آموزش ابراز وجود برای زنان باعث می شود آنان در طول زندگی فر صت های بهتری بد ست آورند، حقوق بی شتری ک سب کنند و کمک بیشتری در امور زندگی دریافت نمایند.
روش
شیوه ی نمونه گیری در این پژوهش تصادفی خوشه ای بود. برای این منظور، از بین دبیرستان های دخترانه و پسرانه تبریز، از پایه اول تا سوم ، 200 نفر بصورت تصادفی انتخاب شدند و پس از اجرای آزمون ابراز وجود در بین آنها، 20 نفر از دختران و 20 نفر از پسران که پایین ترین نمرات را در آزمون بدست آورده بودند انتخاب شده و بصورت تصادفی در دو گروه آزمایش و دو گروه کنترل قرار گرفتند. این پژوهش تجربی از نوع حقیقی است. طرح تحقیق این پژوهش، طرح پیش آزمون- پس آزمون با چهار گروه می باشد.
طرح پیش آزمون- پس آزمون با گروه کنترل با افزودن پیش آزمون به طرح پس آزمون با گروه کنترل شکل می گیرد. در این طرح آزمودنی ها به صورت تصادفی انتخاب و در گروه های مختلف جایگزین می شوند. سپس قبل از اجرای متغیر مستقل - x - ، آزمودنی های انتخاب شده در هر دو گروه به وسیله ی پیش آزمون ابراز وجود مورد اندازه گیری قرار می گیرند. نقش پیش آزمون در این طرح، اعمال کنترل و مقایسه و در نتیجه تعیین این امر است که تغییر ایجاد شده ناشی از اجرای متغیر آزمایشی و یا عوامل دیگر می باشد.
برای بررسی متغیر ابراز وجود از پرسشنامه، آموزش ابراز وجود آلبرتی و امونز - 1975 - ، استفاده شد. این پرسشنامه یک بار در پیش آزمون بر روی 200 نفر از دانش آموزان دختر و پسر که به صورت تصادفی انتخاب شده بودند، اجرا شد و یک بار نیز در پس آزمون بر روی گروه های کنترل و آزمایش به اجرا در آمد. پرسشنامه ی بعدی که در این پژوهش استفاده گردید، پرسشنامه ویژگی های جمعیت شناسی دانش آموز بود که شامل مشخصات فردی - نام و نام خانوادگی، پایه، سن، ترتیب تولد، حجم خانواده، معدل - و خانوادگی - میزان تحصیلات والدین - دانش آموز بود. برای تحلیل داده ها، از ابراز آماری تحلیل کواریانس با نرم افزار spss19 استفاده شد.
