بخشی از مقاله
چکیده
بنفشه معطر یکی از گیاهان دارویی از تیره بنفشگان میباشد، که در طب سنتی استفاده فراوان دارد. به منظور بررسی اثر نانوکلات آهن و اسید سالیسیلیک بر صفات مورفولوژیکی بنفشه معطر - Viola odorata - آزمایشی در گلخانه به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوكهاي کامل تصادفی در سه تکرار انجام شد. فاکتورهاي آزمایش شامل: نانو کلات آهن 0 - و 1 در هزار - و اسید سالیسیلیک 0 - ، 0/75 و 1/5 میلیمولار - به صورت محلولپاشی روي گیاه اعمال شد. صفات طول ریشه و ساقه، نسبت طول ساقه به ریشه، تعداد برگ و ساقه، وزن تر و خشک شاخساره مورد ارزیابی قرار گرفت. محلولپاشی نانوکلات آهن بر روي صفات طول ریشه، وزن تر و خشک شاخساره در سطح احتمال 1 درصد معنیدار شد، همچنین محلولپاشی با اسید سالیسیلیک روي صفات طول ریشه، وزن تر و خشک شاخساره، طول ساقه و تعداد برگ در سطح احتمال 5 درصد معنیدار گردید و تیمار توأم این دو نیز بر روي صفات وزن تر و خشک شاخساره، تعداد ساقه و تعداد برگ در سطح احتمال5 درصد معنیدار بود. نتایج مقایسه میانگین نشان داد تیمار توأم نانوکلات آهن 1 در هزار و اسید سالیسیلیک صفر دارايبهترین نتیجه بر روي تمام صفات مورد مطالعه بود و باعث افزایش صفات فوق و عملکرد شد.
مقدمه
گیاه بنفشه معطر با نام علمی Viola odorata در تیره Violaceae قرار دارد . - 1 - محلولپاشی روشی است که جهت تامین عناصر مورد نیاز گیاه بر سطح پیکرهي هوایی آن پاشیده میشود و عناصر معدنی به سرعت در دسترس گیاه قرار میگیرند. به دلیل اثرات مضري که کودهاي شیمیایی مرسوم بر محیط ایجاد میکنند، مدتهاست که استفاده از آنها مورد نکوهش قرار گرفته است. با به کارگیري نانوکودها به عنوان جایگزین کودهاي مرسوم، عناصر غذایی کود به تدریج و به صورت کنترل شده درخاك آزاد میشوند. استفاده از نانو کودها منجر به افزایش کارایی مصرفی عناصر غذایی، کاهش سمیت خاك، به حداقل رسیدن اثرات منفی ناشی از مصرف بیش از حد کود و کاهش تعداد دفعات کاربرد کود میشود. اسید سالیسیلیک یک هورمون گیاهی است که بوسیله خود گیاه تولید میشود و در تنظیم برخی از فرآیندهاي رشدي گیاه نقش مهمی ایفا میکند - . - 3 هدف از این پژوهش، بررسی وتعیین بهترین سطح نانو کلات آهن و اسید سالیسیلیک بر میزان رشد و نمو اندامهاي مختلف رشدي گیاه بنفشه معطر میباشد.
مواد و روشها
این آزمایش بصورت کشت گلدانی در گلخانه دانشگاه زابل و به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوكهاي کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. تیمارهاي مورد آزمایش شامل: نانو کلات آهن - صفر و یک در هزار - ، اسید سالیسیلیک 0 - ، 0/75، 1/5 میلی مولار - بصورت محلول پاشی در مرحله گیاهچهاي 2 - هفته پس از انتقال نشاء: مرحله 6-8 برگی - روي گیاه بنفشه انجام شد. براي اندازه گیري صفات مورد مطالعه در هر گلدان به صورت تصادفی 3 بوته انتخاب شد و برخی صفات مورفولوژیک شامل: طول ریشه و ساقه - سانتی متر - ، نسبت آنها، تعداد برگ و ساقه، وزن تر و خشک شاخساره - گرم - اندازهگیري شد. داده اي حاصله به منظور تجزیه واریانس و مقایسه میانگین - روش - LSD با استفاده از نرم افزارهاي EXCEL و SAS مورد تجزیه قرار گرفتند. نتایج و بحث تجزیه واریانس نشان داد که اعمال تیمار اسید سالیسیلیک بر صفت طول ساقه، تعداد برگ و وزن خشک اندام هوایی در سطح5 درصد و براي طول ریشه و وزن تر اندام هوایی در سطح 1 درصد معنی دار بود. تیمار نانو کلات آهن با غلظت یک درهزار بر روي طول ریشه، وزن تر و خشک اندام هوایی در سطح احتمال 1 درصد معنی دار گردید. اعمال تیمارهمزمان کود و هورمون بر روي صفات نسبت طول، طول ریشه و ساقه، تعدا برگ و ساقه، وزن تر و خشک اندام هوایی در سطح احتمال 1درصد معنی دار شد - جدول . - 1 براساس نتایج مقایسه میانگین - جدول - 2 مشاهده شد که محلولپاشی نانو کلات آهن 1 - در هزار - براي صفات نسبت طول ساقه به ریشه، تعداد برگ و ساقه، وزن تر و خشک اندام هوایی بهترین نتیجه را داشت که بانتیجه آزمایش پیوندي و همکاران - 6 - در گیاه مرزه که باعث افزایش ارتفاع ریشه و اندام هوایی شده بود، مطابقت دارد در تحقیقی دیگر که بر روي گیاه زعفران انجام شد نشان داده شد که کاربرد کود نانو کلات آهن سبب افزایش بهبود و افزایش خصوصیات مورفولوژي این گیاه از قبیل تعداد گل، تعداد برگ و طول برگ شد . - 2 - تیمار اسید سالیسیلیک نیز براي صفات تعداد ساقه و وزن تر اندام هوایی مؤثر بود بهطوریکه با افزایش غلظت از 0/75 تا 1/5 میلی مولار تأثیر بیشتري داشتاسید سالیسیلیک تقسیم سلولی را در مریستم راسی گیاهچه افزایش میدهد و از این طریق رشد گیاه را بهبود میبخشد و باعث افزایش مقدار وزن تر وخشک گیاه میشود که با نتایج تحقیق بابازیدي و همکاران روي ریحان مطابقت دارد . - 4 - هورمونها در تنظیم رشد ساقه و ریشه نقش ویژهاي را دارا هستند، با افزایش غلظت اسید سالیسیلیک میزان وزن تر اندام هوایی گیاه شوید افزایش یافت و کمترین میزان وزن تر هوایی مربوط به تیمار شاهد بود که نیجه تحقیق امیدوار و همکاران بود . - 5 - اعمال تیمارهمزمان کود و هورمون براي صفات طول ریشه و ساقه بهترین نتیجه را داشت بهطوریکه براي طول ریشه تیمار توأم اسید سالیسیلیک 0/75 و نانو کلات آهن 1 در هزار بهترین تیمار نسبت به شاهد بود و بیشترین افزایش طول را نسبت به شاهد نشان داد. همچنین تیمار توأم اسید سالیسیلیک 1/5 و نانو کلات آهن 1 در هزار براي طول ساقه نسبت به شاهد بیشترین تأثیر را نشان داد. این نتایج نشان داد که محلولپاشی با نانو کلات آهن در مرحله گیاهچهاي گیاه بنفشه معطر برخی خصوصیات ظاهري گیاه ازقبیل طول ریشه و ساقه و تعداد ساقه و برگ را افزایش میدهد که همگی سبب رشد رویشی گیاه و انجام بیشتر فتوسنتز درگیاه و تولید مواد مواد اولیه گیاه که به دنبال آن ترکیبات ثانویه در گیاه تولید میشود و از طرفی اسید سالیسیلیک بصورتمجزا هم سبب افزایش عملکرد گیاه و رشد رویشی گیاه میشود که افزایش عملکرد در گیاه سبب بالا رفتن بازده گیاه میشودو بصورت توأم مستقیما بر طول گیاه تاثیر میگذارد. و در کل کاربرد این دو کود بر گیاه بنفشه معطر باعث بهتر شدن وافزایش رشد رویشی این گیاه می شود.
جدول :1 نتایج تجزیه واریانس صفات مورد مطالعه تحت محلولپاشی اسید سالیسیلیک و نانو کلات آهن در گیاه بنفشه معطر.
جدول -2 مقایسه میانگین صفات مورد بررسی تحت محلولپاشی اسید سالیسیلیک و نانو کلات آهن در گیاه بنفشه معطر
