بخشی از مقاله
خلاصه
پژوهش تاثیر برگشت های تعهدی بر ثبات سودآوری شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران با هدف بررسی نحوه اثرگذاری برگشتهای تعهدی صورت پذیرفته است. یکی از رویکردهای سرمایه گذاران تکیه بر ثبات شرکتها به خصوص در حوزه سود است. با استفاده از مدل دکاو و دیکاف، طبق اصلاحیه بوثمان و به روش توصیفی-همبستگی بین سالهای 1387 الی 1391 صورت گرفته است. تعداد نمونههای پژوهش 158 شرکت بورسی و روش آزمون فرضیات مورد استفاده رگرسیون بوده است. نتایج نشان میدهند اجزای جریان نقدی سودهای فعلی نسبت به اجزای تعهدی ماندگارتر است همچنین اجزا رشد در ثبات سودآوری تاثیر دارند.
1. مقدمه
گزارش سود و نیز اجزای سود، هم در سیر پیشرفت تاریخی و هم در گزارشگری مالی همواره مورد توجه بوده است. حسابداران حرفهای، تحلیل-گران مالی و محققین دانشگاهی اغلب با استفاده از اجزای سود فعلی به پیشبینی سودهای آتی و جریانهای نقدی میپردازند. بخش اعظمی از پیش بینی های صورت گرفته در راستای بکاربندی در تصمیم گیری در مورد سرمایه گذاری افراد، اتخاذ تصمیمات مدیریتی در سازمانها، سرمایهگذاری صندوقهای سرمایه گذاری و ... می باشد.
مفهوم ثبات سود - سود دائمی - در تحلیل و ارزیابی اوراق بهادار بسیار با اهمیت است. در تحلیل اوراق بهادار، به منظور ارزشیابی و شناسایی سود دائمی شرکت و ارزیابی سهام عادی آن، از سود حسابداری استفاده می شود. با وجود این، مفهوم سود دائمی و همچنین مفهوم سود اقتصادی بیش از هر چیز، یک مفهوم ارزیابی است. ویژگی کلیدی این است که ارزش و سود دو روی یک سکه هستند.
سود طی دوره در مقابل جریانات نقدی به عنوان عامل تعیین کننده ای جهت ارزیابی در توانایی پرداخت سود سهام می باشد . کمیته استانداردهای مالی عقیده دارد که سود حسابداری بهتر از جریانات نقدی فعلی توانایی پرداخت سود سهام را اندازه میگیرد. در ادبیات مربوط به تحلیل اوراق بهادار، انگیزه استفاده از سود حسابداری به عنوان یکی از پارامترهای مدل ارزیابی اوراق بهادار، از این باور نشات گرفته است که سود حسابداری - خصوصاً زمانی که تعدیل و تفسیر شده باشد - معیاری برای »ظرفیت پرداخت سود« شرکت میباشد.
بر این اساس، ادبیات تحلیل اوراق بهادار به ویژگی دائمیبودن سود اقتصادی علاقمند میباشد. سود دائمی جریان سود پرداختی را که بتوان بطور دائم پرداخت نمود، منعکس می نماید. لذا، بردار سودهای پرداختی واقعی آتی، بدون توجه به نحوه و نیز مدت زمان آن، سودهای دائمی نامیده می شود که به یک عدد اسکالر تبدیل شده است.
به دو دلیل خطای اندازهگیری در سود حسابداری رخ میدهد.
-1 بکارگیری روش های مختلف در یک شرکت به عنوان یک مجموعه فعالیتهای یکسان
-2 بکارگیری یکروش برای فعالیتهای مختلف.
این دو مورد، دلیل اصلی عدم تساوی سود حسابداری و سود اقتصادی و نیز بیانگر آن است که چرا سود حسابداری ممکن است نتواند توانایی پرداخت سود شرکت را منعکس نماید.پس می توان نتیجه گرفت که سود حسابداری نه تنها به روش های حسابداری،بلکه به نرخ رشد نیز بستگی دارد .
اهمیت اقلام تعهدی انتقال یا تعدیل شناسایی جریان های نقدی در طول زمان می باشد. بطوری که اعداد تعدیل شده عملکرد شرکت را بهتر ارزیابی میکند و می توانند تغییراتی در نمود سود در سطوح متفاوت ایجاد نمایید. اقلام تعهدی اغلب بر اساس مفروضات و برآورد ها می باشند که اگر اشتباه باشند باید در سود و اقلام تعهدی آینده تصحیح شوند. بنابراین کیفیت اقلام تعهدی و تغییرات سود در هنگام مواجه با خطای برآورد افزایش زیادی می یابد. هدف از این پژ وهش این است که ابعاد جدیدی از کیفیت اقلام تعهدی مربوط به سرمایه در گردش و سود بررسی شوند و تاثیرات آنها را بر ثبات سود که شاخصی برای تصمیم سازی است مورد تجزیه و تحلیل قرار گیرد.
2. بیان مساله
در تئوریهای مالی، ارزش شرکت مبتنی بر ارزش فعلی جریانهای نقدی آتی آن است و از سود به عنوان جانشین جریانهای نقدی استفاده می-شود، از این رو پیشبینی سود از اهمیت ویژهای برخوردار میگردد. به طور اخص این تحقیق از مطالعات پیشینیانی همچون اسلوان - Sloan, 1996 - در مورد پیشبینی سودهای آتی از طریق سودهای فعلی فراتر رفته و به این موضوع میپردازد که آیا ثبات اجزای سودها در پیشبینی خودشان، به بهبود پیشبینی سودها میانجامد و میتواند پایداری سودها و رابطه سودها و جریانهای نقدی را توضیح دهد. تئوری تحقیق فرض میگیرد که توانایی قویتر اقلام تعهدی و جریانهای نقدی فعلی در پیشبینی اقلام تعهدی و جریانهای نقدی آتی با پیشبینی سودهای آتی، پایداری - تداوم - سودها و رابطه سودها جریانهای نقدی، ارتباط مثبت دارد.
اقلام تعهدی ،تفاوت بین سود حسابداری و جریان وجوه نقد حاصل از عملیات را بیان می کنند. این تفاوت نتیجه قیود حسابداری می باشد که چه موقع درآمد و هزینه باید شناسایی شوند - اصل تحقق درآمد و اصل تطابق - . در اینصورت تاثیرات مالی واکنش ها و پدید های مشخص شده زمانی ممکن می گردد که احتمال آنها نسبت به زمانی که پیامدهای نقدی تحقق می یابند، بیشتر باشند. رابطه مثبت حاصل بین اقلام تعهدی و تغییرات در فروش در کار جانز - - 1991 و دکاو - 1998 - مدلسازی شده است.
زمانی که میزان توسعه و افزایش فروش دارای ثبات باشد - Nissim & Penman,2001 - ، اقلام تعهدی حاصل از توسعه فروش نیز باید دارای ثبات باشد . بنابراین ما ادبیات گذشته را دنبال کرده تا پیش بینی کنیم که اقلام تعهدی باید شامل اجزائی گردند که رشد فروش را دنبال کند و بر همین اساس نیز رابطه همبسته مثبتی بین آنها پیش بینی می شوند. بسیاری از تحقیقات پیشین در مورد اقلام تعهدی مشخص کرده اند که توسعه شرکت با اقلام تعهدی غیرعادی رابطه ای ندارند
بنابراین اجزا تعهدی به دو جز خوب و بد می تواند تقسیم شوند و جز از اقلام تعهدی که به طور صحیحی نوسانات موقت در سر مایه در گردش را کنترل و هموارسازی می کند تحت عنوان خوب وجود نامیده می شوند - . - Dechow & Dichev,2002 هنگامی که اقلام تعهدی به طور صحیح زمان بندی گردند شوکهای سرمایه در گردش را پیش بینی می نماید، تعهدات مناسب به طور صحیح سودآوری و ثبات آینده را پیش بینی می کند. بحث قبل نشان داد که اقلام تعهدی خوب شامل 2 جزء مجزا می گردند :
یک جزء دارای رابطه همبسته مثبت با رشد شرکت.
یک جزء دارای رابطه همبسته منفی با نوسانات موقت در سر مایه درگردش بر عکس اقلام تعهدی خوب ، خطا های برآورد تعهدی، منافع آینده را پیش بینی نمی کنند. این اقلام تعهدی زمانی معکوس خواهند شد که
مشخص گردد، منافع مربوط به آن ها تحقق نخواهد یافت به علاوه زمانی که بر گشت های ایجاد شده منافع همراه را جبران نکند، آنها مستقیما بر درآمدها تاثیر خواهند گذاشت. تعریف ویژگیهای یک خطای برآورد تعهدی آن است که برگشت متناوب آن تاثیر مستقیم بر درآمد ها خواهد گذاشت و بنابراین موجب ثبات کمتر درآمد ها می شود. با توجه به موضوعات یاد شده مساله اصلی این است که آیا میان برگشت های تعهدی و ثبات سودآوری ارتباط معناداری وجود دارد؟
3. پیشینه پژوهش
نوروش و همکاران - 1385 - در مطالعه ای کیفیت اقلام تعهدی را با تاکید بر نقش خطای برآورد اقلام تعهدی مطالعه نموده اند . نتایج به دست آمده نشان می دهد که سطح بالای اقلام تعهدی باعث کاهش کیفیت سود و کیفیت اقلام تعهدی می شود .بنابراین اقلام تعهدی بیشتر به معنای کیفیت کمتر و پایداری کمتر سود است .
ژو - 2009 - ترکیب برگشتهای تعهدی درازمونهای مدیریت درامد ها راپیشنهاد می کند.در تائید این پیشنهاد محققان شواهدی از برگشتهای تعهدی را در نمونه شرکت ها - سالهای مواجه با عملکردهای تقویت برای افزایش درامدها پیشنهاد می کند
بابر - 2011 - نیز شواهدی در مورد برگشت های تعهدی غیر نرمال از طریق بررسی روابط خودکار در تعهدات غیر نرمال مهیا می سازد نتایج مطالعه نشان می دهد که روابط خودکار تعهدی غیر نرمال در وقفه های یک چارم منفی ترین می باشد.این مطالعه همچنین یک رابطه منفی بین سرعت برگشتهای تعهدی غیر نرمال واین احتمال را تائید می کند که یک شرکت پیش بینی های تحلیل گر رابوجود اورده یا از بین می بردونتیجه گیری می کنند که برگشت ها تعهدی معرف برگشت مدیریت درامدهای قبل باشند. یک توضیح ازاین نتایج ان است که برگشتهای دقیقا جریانات خروجی نقدی اینده مربوط به نوسانات موقت را در سرمایه در گردش پیش بینی کرده وبطور صحیح در پیشگویی های درآمد تحلیل گران ترکیب می گردند
ریچاردسون - 2005 - با مقایسه نحوه پایداری سود بر حسب رویکرد ترازنامه ای و رویکرد صورت سود و زیانی نشان داد که پایداری سود تحت تأثیر مقدار و علامت اقلام تعهدی قرار می گیرد .اقلام تعهدی پایداری سود را نسبت به جریان ها ی نقدی با اقلام تعهدی بالا بهبود می بخشد، اما در شرکت های با اقلام تعهدی پایین، میزان پایداری کاهش می یابد
گو و دیگران - - 2010 با بررسی نحوه قیمت گذاری کیفیت اقلام تعهدی به عنوان ریسک اطلاعات مربوط به سود نشان دادند که هر چه کیفیت اقلام تعهدی - که انحراف معیار خطای رگرسیونی مربوط به اقلام تعهدی جاری و جریان های نقدی تعریف می شود - پایین تر باشد ، هزینه بدهی و سرما یه آن شرکت ها بالاتر می رود .این موضوع به نوعی نشان دهنده تاثیر کیفیت اقلام تعهدی در تصمیم گیری افراد است
باتالی - - 2012 با بررسی پایداری اقلام تعهدی نشان دادند که رابطه منفی میان اقلام تعهدی و بازده آتی سهام با فرض فقدان کارایی در بازار منجر به این می شود که افراد با یافتن این روابط اقدام به استفاده از فرصت های آربیتراژ کرده و به منفعت برسند . آن ها نشان دادند که این مغایر ت ها در طی دهه گذشته وجود داشته و کاهش نیافته است . اما به دلیل حجم معاملات و هزینه اطلاعات مربوط به ، به کارگیری اقلام تعهدی سرعت واکنش افراد چندان زیا د نیست
اکر - 2013 - یکی از اولین مطالعات در بررسی مستقیم برگشت های تعهدی می باشد. تحقیق او تمرکز بر نمونه دستی جمع اوری شده برگشتهای مربوط به تجدید ساختار تعهدات دارد این مطالعه نتیجه گیری می کند که زمان بندی وبزرگی برگشتها متناسب با مدیران با استفاده از انها برای مدیریت فرصتی درامدها به منظور رسیدن به منابع درامدها می باشد
4. روش تحقیق
این تحقیق از دیدگاه هدف از نوع تحقیقات کاربردی و از دیدگاه ماهیت و روش از نوع تحقیقات همبستگی محسوب میشود. همچنین این تحقیق، از لحاظ هدف، تحقیقی کاربردی و به لحاظ جمع آوری اطلاعات تحقیقی علی پس رویدادی است چراکه از اطلاعات گذشته نمونه استفاده می گردد. لذا روش تحقیق، توصیفی از شاخه همبستگی میباشد. پژوهش حاضر از منظر جمع آوری دادهها کتابخانه ای و میدانی، حضور در سازمان و شرکت بورس اوراق بهادار تهران و مطالعه صورت های مالی و ... است. ابزار مورد استفاده مشاهده و استفاده از صورت های مالی شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران است.
در پژوهش حاضر متغییرهای برگشتهای تعهدی و ثبات سود مورد بررسی قرار می گیرند. در این بین متغییر برگشتهای تعهدی به عنوان متغییر مستقل و ثبات سودآوری متغییر وابسته است. بنابراین اقلام تعهدی به اقلام تعهدی خوب و خطای برآورد تعهدی با استفاده از مدل پیشنهادی دکاو و دیکاف - 2002 - طبق اصلاحیه بوثمان - 2011 - تقسیم می شود این مدل که مدل MDD نامیده می شود به شکل زیر است
