بخشی از مقاله
چکیده
کنه تارتن دولکهای، Tetranychus urticae Koch، یکی از مهمترین آفات خیار است. در این پژوهش تاثیر مقاومت القایی ترکیب فسفیتپتاسیم روی زیستشناسی کنه دولکهای در گیاه خیار مورد بررسی قرار گرفت. محاسبات آماری نشان داد که بین مراحل رشدونمو تیمار و شاهد اختلاف معنیدار وجود دارد و بیشترین میانگین طول رشد پیش از بلوغ 16/27 0/29 - تیمار - و کمترین مقدار آن 11/08 0/4 - شاهد - میباشد. براساس نتایج کاربرد ترکیبات القاکننده مقاومت میتواند یک روش نوین و بیخطر برای محیط زیست باشد، که موجب تقویت مکانیسمهای دفاعی گیاه و در نهایت کاهش جمعیت آفت و خسارت حاصل از آن میشود.
.1 مقدمه
کنه تارتن دولکهای Tetranychus urticae Koch - Acari: Tetranychidae - یکی از آفات رایج و زیانآور بسیاری از محصولات مهم اقتصادی در سراسر دنیا میباشد .[15] این آفت بیش از سیصد گونه گیاهی را در گلخانهها مورد حمله قرار میدهد .[20] همچنین بهعنوان یکی از فراوانترین آفات خیار نیز خسارت قابل توجهی را به این محصول وارد میکند
این کنه در سطح زیرین برگ ها مستقر شده و با تخریب سلولهای پارانشیم از محتویات آنها تغذیه میکند. تغذیه آفت از برگها باعث ایجاد لکههای زرد روی برگ، کاهش سطح فتوسنتز و کاهش عملکرد گیاه میشود .[10] رشد و گلدهی گیاهان جوان، با تغذیه و تولیدمثل این کنه کاهش مییابد .[8] کنترل کنه تارتن دولکهای معمولا با استفاده از سموم شیمیایی انجام میگیرد، اما دارا بودن ظرفیت تولیدمثلی و تعدادنسل بالا موجب شده است که این آفت نسبت به آفتکشهای مختلف مقاومت نشان دهد
امروزه بحث کاهش مصرف سموم شیمیایی به علت مخاطرات زیستمحیطی ناشی از مصرف بیرویه آفتکش ها، از قبیل آلودگی آبهای زیرزمینی، بقایای سموم در غذا، تأثیر در موجودات غیر هدف و ظهور آفات مقاوم به آفتکشها به موضوعی جدی بدل گشته است. یکی از روشهای مدرن که در دنیا در حال گسترش است و باعث کاهش آلودگی محیطزیست به آفت کشها شده است استفاده از مقاومت القایی در گیاه میزبان میباشد
مقاومت القایی عبارت است از افزایش دادن کمی یا کیفی مکانیسم های دفاعی یک گیاه در برابر آفت مورد نظر، که در نتیجه واکنش گیاه به محرکهای شیمیایی یا فیزیکی ایجاد می شود
مقاومت القایی نسبت به حشرات آفت، در گیاهان خسارت دیده در اثر واکنش گیاه به تغذیه یا تخمگذاری آفت روی گیاه ظاهر میشود در نتیجه این خسارت ژنهای پاسخدهنده دفاع در گیاه فعال شده و موادی از ترکیبات شیمیایی دفاعی فرار و غیرفرار مانند پروتئینهای ممانعت کننده از تغذیه، فولیکها و آنزیمهای موجود در مکانیسم دفاع گیاه تولید میشود
فسفیت پتاسیم یک ترکیب آلی وسیستمیک علیه آفات میباشد که بهصورت دو طرفه از بالا به پایین واز پایین به بالا حرکت کرده و گیاهان را در برابر حمله آفات محافظت میکند. این ترکیبات بهطور مستقیم روی حشرات اثر میگذارند و بهطور غیرمستقیم پاسخ های دفاعی گیاه را تحریک میکنند. بهعنوان مثال باعث انباشته شدن ترکیبات فنلی میشوند که به نوبه خود باعث مرگ آفت می شوند .[5] با توجه به این که اولین گام در مدیریت دقیق هر آفت اطلاع از زیستشناسی آن است، لذا در این پژوهش به تاثیر ترکیب القاکننده فسفیتپتاسیم بر پارامترهای ریستی کنه تارتن دولکهای در شرایط دمایی 25 1 درجه سلسیوس، رطوبت نسبی 75 درصد و دوره نوری 16 ساعت روشنایی و 8 ساعت پرداخته شد.
2. مواد و روشها
پرورش کنه تارتن دولکه: به منظور پرورش و تشکیل کلنی، کنههای تارتن دولکهای از گلخانه تحقیقاتی گروه گیاهپزشکی دانشگاه ولیعصر - عج - رفسنجان جمعآوری و پس از شناسایی روی بوتههای خیار - Cucumis sativus L. - درون اتاقک رشد با شرایط دمایی 25 1 درجه سلسیوس، رطوبت نسبی 65 5 درصد و دوره نوری 16 ساعت روشنایی و 8 ساعت تاریکی نگهداری شدند.
پرورش گیاه میزبان: بذور خیار رقم Atilgan ابتدا جهت جوانهزنی در ظروف پلاستیکی به مدت 18 ساعت خیسانده و در دمای اتاق نگهداری شدند. سپس بذرهای جوانهزده درون گلدانهای پلاستیکی - قطر 8 سانتیمتر و ارتفاع 20 سانتیمتر - حاوی کوکوپیت، پرلیت و ورمیکمپوست - نسبت - 1:1:1 کشت شدند. آبیاری گلدانها هر 3 روز یکبار صورت میگرفت. گیاهان در مرحله 3 برگی در آزمایشها مورد استفاده قرار گرفتند.
تهیه محلول: برای تیمار گیاهان از ترکیب القاکننده فسفیتپتاسیم استفاده شد. برای تیمار هر گلدان 0/2 میلی لیتر از ترکیبات فسفیتپتاسیم در 100 میلیلیتر آب مقطر حل و به گلدانها اضافه شد. بعد از 48 ساعت از برگ گیاهان تیمار شده برای تهیه دیسک برگی استفاده شد.
نحوه انجام آزمایش: واحدهای آزمایشی شامل ظرفهای پتری به قطر 5 و ارتفاع 0/5 سانتیمتر بودند که داخل هر پتری یک لایه پنبه مرطوب و روی این پنبه یک دیسک برگی از گیاه خیار تیمار شده با ترکیب فسفیتپتاسیم به قطر 2/8 سانتیمتر قرار گرفت. برای شروع آزمایش از تخمهای کنه دولکهای که توسط کنههای ماده در مدت زمان 8 ساعت گذاشته شده بودند استفاده شد. سپس مادهها و تخم های گذاشته شده به جز یک تخم از روی دیسک برگی حذف شدند.
این واحد های آزمایشی به ژرمیناتور با شرایط دمایی 25 1، درجه سلسیوس، رطوبت نسبی 75 5 درصد و دوره نوری 16 ساعت روشنایی و 8 ساعت تاریکی منتقل شده و هر 12 ساعت یک بار مورد بازبینی قرار گرفته و مراحل رشدی آنها ثبت شد. با ظهور کنههای کامل، بازدید واحد های آزمایشی هر 24 ساعت یک بار صورت گرفت. این آزمایش با 50 تکرار برای گیاهان تیمار شده و 50 تکرار برای شاهد - دیسک برگی گیاه خیار فاقد ترکیب القاکننده - انجام شد. تجزیه و تحلیل دادهها با آزمون t-test با استفاده از نرمافزار SPSS 21.0 صورت گرفت.
.3 نتایج و بحث
نتایج حاصل از این پژوهش با بررسی مقایسه میانگینها - منفی بودن t اختلاف میانگینها را نشان میدهد - ، در
کنههای ماده نشان داد که کمترین طول دوره رشدونمو پیشاز بلوغ در شاهد 11/08 0/4 و بیشترین آن در تیمار فسفیتپتاسیم 16/27 0/29 می باشد که اختلاف معنیدار بین آنها وجود داشت.
