بخشی از مقاله
چکیده
برای بررسی تاثیر تیمار دمایی بر رشد رقم طارم محلی ،آزمایشی بصورت فاکتوریل در قالب طرح کامل تصادفی در سه تکرار در گلخانه معاونت مؤسسه تحقیقات برنج در سال 1394 انجام شد. تیمارها شامل T1، نشاکاری تا متوسط پنجه زنی، T2، متوسط پنجه زنی تا V شدن برگها، T3، در مرحله V شدن برگها تا گلدهی ، T4 در مرحله گلدهی تا پر شدن دانه در دمای 14oc، به مدت 20 روز قرار گرفته و سپس به دمای 32oc منتقل شدند. تیمار T5 در طول دوره رشد در دمای 32oc و تیمار T6 در دمای 14oc نگهداری شدند.
صفات ارتفاع بوته، تعداد پنجه و سطح برگ در کپه و قرائت کلروفیل متر پس از اعمال تیمار دمایی در هر مرحله رشدی اندازهگیری شد. اجزای عملکرد و عملکرد هر کپه نیز در زمان رسیدن فیزیولوژیکی اندازه گیری شد. نتایج نشان داد که ارتفاع بوته، تعداد پنجه و سطح برگ در کپه و قرائت کلروفیل متر بین 40-20 درصد در هر مرحله رشدی نسبت به دمای 32oc کاهش نشان داد. تیمار T1 وT2 باعث تاخیر 15روزه ولی تیمار T6 باعث تاخیر30روزه در رسیدن فیزیولوزیکی رقم طارم محلی شد. مقایسه میانگین عملکرد و اجزای عملکرد نشان داد که کاهش 40 تا 70 درصدی در مقایسه با تیمار T5 وجود دارد. همواره بیشترین کاهش مربوط به تیمار T6 بوده است.
مقدمه
یکی از عوامل محدود کننده زراعت برنج در ک شور کاهش دما در طول دوره ر شد گیاه برنج میبا شد - . - 3 برنج گیاهی با منشا گرمسیری و نیمه گرمسیری است وقتی در معرض دمای 10 و12 قرار میگیرد، دچار اختلالات فیزیولوژیکی می شوند . - 5 - از نظر تئوری، سرما درجه حرارتی ا ست که پایینتر از آن ، فعالیت حیاتی گیاه نظیر جذب آب و مواد غدایی ، فتوسنتز و تنفس دچار اختلال میشود .
هر چند صفر فیزیولوژی گیاه برنج 10-12درجه سانتیگراد بیان شده است - 13 - ولی دمای پایین تر از 15 درجه سانتیگراد ، برای گیاه برنج سرما مح سوب می شود و باعث کاهش ر شد و تاخیر در ظهور فنولوژی ر شد گیاه می شود . - 4 - لی - 2001 - در کره جنوبی ن شان داد که درجه حرارت بحرانی برای مرحله جوانهزنی 10oc است که باعث ضعف و تأخیر در جوانهزنی میشود و برای دوره گیاهچهای 13co است که باعث رنگ پریدگی برگ گیاهچه و پوسیدگی ریشه میگردد.
در مرحله رویشی درجه حرارت بحرانی 15oc است که مانع ریشهدهی، رشد، پنجهزنی و تأخیر در توسعه پانیکول میگردد، در مرحله زایشی درجه حرارت بحرانی 17oc بوده و مانع از توسعه پانیکول، عمل میتوز و گرده افشانی و در نتیجه عدم تشکیل سنبلچه خواهد شد و یا سبب ضعیف شدن فعالیت پانیکول و مانع از باز شدن بساک و گرده افشانی میشود، در مرحله رسیدن درجه حرارت بحرانی14co است و موجب کاهش پر شدن دانه و پیری زود رس برگها میگردد
طارم محلی رقم بومی و معطری ا ست که دارای طول دوره ر شدی 110 روزه با متو سط عملکرد 5-3 تن درهکتار بوده و در سطح و سیعی در ا ستانهای شمالی ک شت می شود و دارای نیاز حرارتی بین -1800 2200 درجه روز بسته به شرایط محیطی دارد. همه ساله توسط کشاورزان خسارات ناشی از دمای پایین در استانهای گیلان و مازندران گزارش شده است .
از طرف دیگر برداشت مجدد آن - راتون - نیز در شمال رواج یافته است و دارای عملکرد بین 1-3 تن در هکتار میباشد. همچنین کشت دوم طارم محلی نیز در سطح ا ستان مازندران در حال افزایش ا ست. احتمال کاهش دما در مهر و آبان برای ک شت دوم و فروردین و اردیبشهت برای کشت اول با دمای محیط پایینتر از حد بحرانی وجود دارد . بنابراین هدف این آزمایش برر سی تاثیر دمای 14درجه سانتیگراد بر صفات زراعی و فنولوژی ر شد رقم طارم محلی و مقایسه آن با دمای 32 درجه سانتیگراد می باشد.
مواد و روش ها
برای برر سی تاثیر تیمار دمایی بر ر شد رقم طارم محلی ،آزمای شی در گلخانه معاونت مؤ س سه تحقیقات برنج کشور در مازندران - آمل - با 36 درجه و 28 دقیقه شمالی و 52 درجه و 23 دقیقه شرقی با ارتفاع از سطح دریا 29/8 متر در سال 1394 اجرا شد. آزمایش بصورت فاکتوریل در قالب طرح کامل تصادفی در سه تکرار انجام شد. پس از تهیه خاک از سطح مزرعه و آزمون خاک توسط آزمایشگاه خاکشناسی، نتایج آن در جدول - 1 - ارایه شد و نمایانگر بافت خاک سیلتی لومی با pH خنثی می باشد.
میزان کود مصرفی - NPK - با توجه گلدان حاوی 10 کیلوگرم خاک، برای هر گلدان به ترتیب به مقدار 2 گرم کود اوره، 2 گرم کود فسفر از منبع سوپر فسفات تریپل و 2 گرم کود پتاسیمی از منبع سولفات پتاسیم ا ستفاده شد. پس از آماده سازی خاک و ریختن آنها در گلدان به گلخانه انتقال یافته تا ن شاء طارم که از قبل تهیه شده ب صورت سه تا تک بوته در داخل گلدان ن شاءکاری شدند. گلدانها داخل گلخانه در دمای 32oc قرار داده شدند. تیمار دمایی 14 درجه سانتیگراد با نصب کولر و ترموستات تنظیم دما وحفظ رطوبت نسبی بین 70 تا 80 درصد با خیس بودن مداوم گونی ته گلخانه تنظیم شد. دمای نرمال 32 درجه سانتیگراد نیز با تنظیم دمای محیط گلخانه با نصب فن کولر و رطوبت نسبی 70 -80 درصد تنظیم شده است.
