بخشی از مقاله
چکیده
یکی از راههای افزایش محصول برنج برداشت مجدد آن - راتون - می باشد. سیلیس باعث افزایش عملکرد و همچنین بهتر شدن کیفیت محصول می گردد. جهت بررسی اثر محلول پاشی سیلیکات پتاسیم بر رشد و عملکرد راتون طارم محلی، آزمایشی در معاونت موسسه تحقیقات برنج کشور در سال زراعی 1393 به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با سه تکرار و نه ترکیب تیماری اجرا شد. ترکیب تیماری شامل محلول پاشی سیلیس و نیتروژن در سطح صفر - شاهد - ، سه و شش در هزار بوده و در دو مرحله به فاصله 20 و 40 روز بعد از برداشت محصول اصلی انجام شد. در مرحله رسیدگی فیزیولوژیکی پارامترهای ارتفاع، وزن خشک ساقه، برگ، کاه و کلش ، خوشه و وزن کل و نیز عملکرد و اجزای عملکرد اندازه گیری گردید. نتایج نشان داد که محلول پاشی سیلیکات پتاسیم باعث افزایش ارتفاع بوته ، وزن خشک خوشه، تعداد خوشه در کپه ، تعداد کل دانه در خوشه و در نتیجه افزایش عملکرد راتون در هکتار شد. محلول پاشی سیلیکات پتاسیم عملکرد راتون طارم محلی را 17 درصد نسبت به شاهد افزایش داد. بیشترین عملکرد مربوط به تیمارN6S6 - نیتروژن و سیلیس 6 در هزار - به میزان 1477 کیلوگرم در هکتار بوده است.
مقدمه
سطح زیر کشت برنج در کشور 535 هزار هکتار تخمین زده شده که میزان کل شلتوک برداشت به میزان 2/253 میلیون تن گزارش شده است - فائو ، . - 2011 راتون برنج یکی از راههای افزایش محصول در واحد سطح می باشد - کربلایی و همکاران، - 1379 و میزان سطح زیر کشت آن در استانهای شمالی در سال جاری بین -50 60 هزار هکتار برآورد شده است. به طور متوسط حدود 25 درصد از افزایش رشد ناشی از مصرف کود می باشد - فلاح و سعادتی ،. - 1376 راتون دارای رشد کوتاهی بوده و رسیدن آن تنها در 35 تا 65 درصد زمان لازم برای تولید محصول اصلی صورت می گیرد. میزان محصول راتون در واحد سطح تابع رقم ، تاریخ کاشت ، نحوه تهیه زمین و مبارزه با علف های هرز و آفات و بیماریها در کشت اول می باشد - پیردشتی و همکاران،. - 1385 بر اساس بررسی و گزارشات موجود در کشورهای مختلف متوسط عملکرد راتون بین 0/68 تا 3/5 تن در هکتار برآورد شده است - بهار و دداتا، . - 1977 باک و همکاران - 2008 - بیان کردند محلول پاشی برگی اثرات مفید نظیر کاهش مصرف کود ، ارزان تر بودن آن ، کاربرد آسان و کیفیت مناسب - آلودگی بسیار کم - را دارا می باشد. فلاح - 2004 - نتیجه گرفت تیمار های که دارای سطوح مختلف سیلیس بوده نسبت به سطح صفر،عملکرد بیشتری داشته است.
سیلیس باعث تحرک بخشیدن فسفر خاک و کاهش تعرق کتیکولی می شود - مارشنر،. - 1995 سیلیس کافی در گیاه برنج سبب می شود، برگ های گیاه به صورت عمودی و بدون انحنا باشند این امر باعث می شود نفوذ نور در کانوپی گیاه بهبود یابد و در نتیجه باعث افزایش فتوسنتز گیاه برنج می شود - یوشیدا و همکاران ، . - 1969 افزایش سیلیس باعث کاهش حساسیت به بیماری های قارچی نظیر بلاست ، سفیدک دروغی و آفات می گردد - ایناناگاو همکاران، . - 1995 تحقیقات نشان داده سیلیس در کاهش سمیت عناصر کم مصرف مثل آهن ،روی و منگنز نیز نقش موثری دارد - ادریس و همکاران،. - 1975 مطالعات نشان می دهد که تعداد خوشه در محصول راتون بیشتر از محصول اصلی است اما تعداد دانه در هر خوشه خیلی کمتر از محصول اصلی می باشد - شی و همکاران،. - 1998 با توجه به اهمیت محلول پاشی در حفظ محیط شالیزاری، در این تحقیق به نقش سیلیکات پتاسیم در زراعت راتون و تاثیر متقابل آن با نیتروژن بر رشد مجدد گیاه برنج پرداخته شده است.
مواد و روشها
به منظور بررسی تاثیر محلول پاشی سیلیکات پتاسیم و اثر متقابل آن با نیتروژن بر رشد و عملکرد راتون طارم محلی، آزمایشی در معاونت موسسه تحقیقات برنج کشور و به مدت یکسال - - 1392 -1393 اجرا گردید. آزمایش به صورت فاکتوریل بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی با 9 تیمار و 3 تکرار اجرا شد. سیلیکات پتاسیم به فرم مایع و کود نیتروژن - اوره - به فرم گرانول بوده است.کود سیلیکات پتاسیم حاوی 32 درصد Sio2 و 16 درصد پتاسیم بود.سیلیکات پتاسیم در 3 سطح صفر ،3 و6 میلی لیتر درلیتر مصرف شد. کود نیتروژن نیز با سطح صفر ،3 و6 گرم در لیتر مصرف شد. ابعاد کرت 4×3 و فاصله نشاء 20×20 سانتی متر بوده است. درتاریخ 90/5/20 برنج کاشته شده طارم محلی از ارتفاع 40 سانتی متری از سطح زمین برداشت شد.
محلول پاشی در دو مرحله یکی 20 روز و دیگری 40 روز بعد از برداشت محصول اصلی انجام گرفت. در طول رشد راتون فقط مزرعه آبیاری شد. اولین محلول پاشی در تاریخ 90/6/10 و دومین مرحله محلول پاشی در تاریخ 90/6/30 صورت گرفت و در تاریخ 90/7/26 محصول راتون برداشت شده است. نمونه برداری در مرحله رسیدگی فیزیولوژیکی محصول انجام شد. بطور کلی نمونه برداری به صورت تصادفی از خطوط وسط هر کرت با در نظر گرفتن حاشیه انجام شد. 4 بوته از هر کرت انتخاب شدند و صفات ارتفاع، وزن خشک ساقه، برگ، کاه و کلش ، خوشه و وزن کل و نیز عملکرد و اجزای عملکرد اندازه گیری گردید. تجزیه و تحلیل داده ها با نرم افزار SAS در قالب بلوک کامل تصادفی و مقایسه میانگین ترکیب تیماری با نرم افزار MASTATC انجام شد . مقایسه میانگین ها با استفاده از آزمون دانکن در سطح احتمال 5 درصد صورت پذیرفت.
نتایج و بحث
با بررسی نتایج تجزیه واریانس - جدول - 1 اثر محلول پاشی کود سیلیکات پتاسیم بر روی ارتفاع بوته در سطح احتمال یک درصد معنی دار ولی بر سایر صفات اندازه گیری شده معنی دار نبوده است. با توجه به همین جدول، اثرات متقابل محلول پاشی نیتروژن و سیلیس در هیچ یک از صفات در سطح %5 معنی دار نشده است.
