بخشی از مقاله
چکیده
سیلیس یک عنصر مفید براي رشد گیاه برنج محسوب می شود و نیتروژن نیز یک عنصر ضروري است. جهت بررسی تاثیر سیلیس و نیتروژن و اثرات متقابل این دو برمیزان کلروفیل و قندهاي محلول رتون گیاه برنج آزمایشی بصورت گلدانی و با طرح اسپلیت پلاتفاکتوریل در قالب کاملاً تصادفی در معاونت موسسه تحقیقات برنج کشور در مازندران در سال زراعی 89-90 اجرا شد. تیمارها شامل ارتفاع برداشت در دو سطح 5 cm - ، - 40 تیمار سیلیس در سه سطح 0ml/lit - ،5، - 10 و تیمار نیتروژن در چهار سطح - 0gr/lit،1،2، - 3 بود. محلول پاشی در دو مرحله به فاصله 20 روز پس از برداشت محصول اصلی بر روي رتون انجام گرفت. درمرحله گلدهی میزان کلروفیل، قندهاي محلول و نشاسته برگ اندازه گیري شد. نتایج بدست آمده در مرحله گلدهی نشان داد که کلروفیل a ، b و ab و قندهاي محلول تحت تاثیر تیمارها در سطح %5 معنی دار بودند و با افزایش میزان سیلیس و نیتروژن روندي افزایشی داشتند ولی میزان نشاسته متاثر از تیمارها نبود.
مقدمه
اثرات سودمند کاربرد عناصر کانی به خاك براي بهبود رشد گیاه بیشتر از 2000 سال است که در کشاورزي شناخته شده است. شک نیست که انجام صحیح فرایندهاي متابولیسمی مستلزم وجود عناصري است که باید به صورت اکسید شده یا احیا شده، معدنی و یا آلی جذب سلولها شده احتیاجات آنها را از نظر ماده و انرژيتاًمین کنند. دسترسی عناصر غذایی گیاهان تحت تأثیر نوع خاك، شرایط آب و هوایی گونه و ارقام گیاهی می باشد. امروزه به علت هزینه هاي فزآینده کودهاي شیمیایی لازم است که جذب و مصرف عناصر غذایی از کارایی بالا برخوردار باشد تا بدین وسیله از هزینه تولید کاسته شده و بهبود بالاتري براي زارعین حاصل آید - . - 2 سیلیس یک عنصر مفید براي رشد گیاه برنج محسوب می شود و نیتروژن نیز یک عنصر ضروري است. محلول پاشی کودها باعث افزایش کارایی توسط گیاه می شود و معمولا بیشترین جذب در زمانی است که گیاه به حداکثر سطح برگ رسیده باشد. سیلیس باعث افزایش فتوسنتز کانوپی می شود و بر فتوسنتز خالص برگ موثر نبوده است ولی جذب خالص دي اکسید کربن در واحد سطح برگ با برگ هاي ضخیمتر و به مقدار زیاد نیتروژن در برگ ها همبستگی دارد - فلاح ، . - 2012 در مورد تاثیر سیلیس بر میزان کلروفیل در گیاه طارم محلی توسط گرامی و همکاران - - 2012 گزارش شده است ولی بر محصول رتون گزارش کمی وجود دارد که هدف این مقاله بررسی محلول پاشی سیلیس و نیتروژن بر میزان کلروفیل و قندهاي محلول و نامحلول رتون طارم محلی می باشد.
مواد و روشها
جهت بررسی تاثیر سیلیس و نیتروژن و اثرات متقابل این دو برمیزان کلروفیل و قندهاي محلول رتون گیاه برنج آزمایشی بصورت گلدانی و با طرح اسپلیت پلات فاکتوریل در قالب کاملاً تصادفی در معاونت موسسه تحقیقات برنج کشور در مازندران در سال زراعی 89-90 اجرا شد. تیمارها شامل ارتفاع برداشت در دو سطح 5 cm - ، - 40 تیمار سیلیس در سه سطح 0ml/lit - ،5، - 10 و تیمار نیتروژن در چهار سطح - 0gr/lit ،1،2، - 3 بود. محلول پاشی در دو مرحله به فاصله 20 روز پس از برداشت محصول اصلی بر روي رتون انجام گرفت. در مرحله گلدهی میزان کلروفیل، قندهاي محلول و نشاسته برگ اندازه گیري شد . براي اندازه گیري میزان کلروفیل از روش - Arnon 1949 - و قندهاي محلول و نامحلول از روش - Kuchert 1985 - استفاده شده است . داده ها با نرم افزار SPSS و مقایسه میانگین ها با روش دانکن انجام گردید.
نتایج و بحث
مقایسه میانگین داده ها نشان داد که اثر کودهاي سیلیس و نیتروژن بر روي کلروفیل a وb و کل در سطح %5 معنی دار می باشد - جدول 1و . - 2 مقدار کلروفیل یکی از فاکتورهاي بسیار مهم فتوسنتز می باشد. بررسی ها نشان داده است که کاهش یافتن سیلیس باعث می شود جذب دي اکسید کربن متوقف می شود و روزنه ها بسته گشته و راندمان فتوسنتزي گیاه کم می شود. از آنجا که سیلیس نقش مهمی را در راست قامتی برگها دارد و می تواند سطح بیشتري از برگ را در اختیار نور قرار دهد و این افزایش در سطح برگ باعث جذب بیشتر دي اکسید کربن می شود و راندمان فتوسنتزي گیاه را بیشتر می کند. پیشنهاد شده است که بالا رفتن فتوسنتز در برگهاي واجد سیلیس به علت تخریب زنجیره کلروفیلی است نه به خاطر انتقال نور به داخل سلولهاي اپیدرمی که باعث رشد و افزایش تولیدات ماده خشک می گردد و بدینوسیله کارایی فتوسنتز را افزایش می دهد. بلاسترا و همکاران در سال 1989 معتقد بود که سیلیس باعث توسعه برگی می شود و بدین وسیله فتوسنتز را بهبود می بخشد. افزایش یافتن سطح و طول برگ باعث می شود نور بیشتري را جهت انجام عمل فتوسنتز در اختیار داشته باشد . در صورت کمبود سیلیس مقدار کلروفیل و فتوسنتز کاهش می یابد. وجود سیلیس اثر مهمی در زنجیره فتوسنتزي دارد و از تخریب زنجیره کلروفیلی جلوگیري می کند. نیتروژن در شکل گیري حلقه تتراپیرولی از هسته پورفیرین در مولکول، نقش اساسی دارد. با توجه به این مسأله، ارتباط تنگاتنگی بین نیتروژن برگ و مقدار کلروفیل آن وجود دارد. این ارتباط مثبت مبنایی براي پیشگویی نیاز گیاه به نیتروژن توسط اندازه گیري مقدار کلروفیل است - . - 2 اطلاعات گستردهاي در دست است که نرخ فتوسنتز برگ و مقدار نیتروژن در واحد سطح برگ یا در واحد وزن خشک ارتباطی خطی دارند. همچنین یک ارتباط خطی واضح بین نرخ جذب دي اکسید کربن و مقدار کلروفیل کاهش مییابد به بیان دیگر مقدار کلروفیل ارتباط تنگاتنگی با نرخ جذب دياکسید کربن در طول زندگی برگ دارند .اسادا در سال 1964 دریافت که در برنج با افزایش نیتروژن تبادل خالص دي اکسید کربن در برخی از ارقام افزایش می یابد. این همبستگی موید آن است که افزایش نیتروژن در اشکال پروتئینی و آنزیمی براي بروز تاثیر عوامل ژنتیکی و محیط افزاینده فتوسنتز خالص و تولید زیتوده کل ضروري است . - 9 -
جدول-1 مقایسه میانگین صفات در سطوح مختلف سیلیس در مرحله گلدهی
جدول-2 مقایسه میانگین صفات در سطوح مختلف نیتروژن در مرحله گلدهی
در هر ستون مقایسه میانگین به روش دانکن که داراي حداقل یک حرف مشترك میباشند، در سطح 5درصد معنیدار نمیباشند.
بررسی تجزیه واریانس قندهاي محلول و نشاسته نشان داد سیلیس و نیتروژن بر روي قندهاي محلول و نشاسته در سطح %1 معنیدار بوده و اثر تیمارهاي متقابل بر قندهاي محلول معنیدار هست اما بر نشاسته معنی دار نبود - جدول ارایه نشد - . ارتباط منفی واضحی بین درصد نیتروژن با درصد کربوهیدرات وجود دارد.
