بخشی از مقاله
چکیده
به منظور بررسی اثر رطوبت و فشردگی خاک بر خصوصیات مورفولوژیک و اجزای عملکرد لوبیا چشم بلبلی - Vigna - unguiculata L. در شرایط گلخانه، آزمایشی در سال زراعی 1392-1393 در گلخانه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه شهید چمران اهواز اجرا گردید.
آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. تیمارهای آزمایش شامل: 5سطح رطوبتیpwp ، 0/5 fc، 0/75 fc ، fc و 1/2 fcو دو سطح تراکمی - جرم مخصوص ظاهری1/3 و 1/6 گرم برسانتیمترمکعب - میباشند.
در این آزمایش صفاتی از قبیل: شاخص سطح برگ، محتوای نسبی آب برگ، وزن صد دانه، تعداد گرههای روی ریشه، ارتفاع بوته و رطوبت دانه اندازهگیری شدند. رطوبت و تراکم تأثیر معنیداری بر صفات فوق داشتند. به طوری که بیشترین مقادیر این صفات در رطوبتهایfc و0/75 fc و کمترین مقادیر در رطوبتهایpwp و1/2 fc ثبت گردید. افزایش رطوبت باعث کاهش تهویه و مقاومت مکانیکی خاک میشود که اثر اول نامطلوب درحالی که اثر دوم مطلوب است.
-1 مقدمه و هدف
لوبیا چشم بلبلی یا Cow Pea یک لگوم یک ساله تابستانه با برگهای سه برگچهای میباشد که در مناطق گرمسیر و نیمه گرمسیر آفریقا پراکنده است. لوبیا یکی از مهمترین حبوبات میباشد که سهم عمدهای در رژیم غذائی انسان دارد و تأمین کننده بخش مهمی از پروتئین مورد نیاز انسان است .
رطوبت خاک نه تنها میتواند شرایط فیزیکی خاک را کنترل کند بلکه ممکن است بر شرایط شیمیایی و بیولوژیکی خاک مثل جذب عناصر غذایی و فعالیت موجودات زنده خاک اثر بگذارد
مطالعات نشان میدهند که تنش ناشی از کمبود آب سبب کاهش رشد قسمتهای مختلف گیاه اعم از ریشهها و اندامهای هوایی ، سطح برگ، ارتفاع، وزن خشک، بسته شدن روزنهها، کاهش فتوسنتز و فضای بین سلولی، تخریب غشای سلولی، تخریب و کاهش پروتئینها، تجمع اسیدهای آمینه، تخریب آنزیمها، تولید مواد سمی، اختلالات هورمونی نظیر افزایش اسید آبسسیک و کاهش میزان هورمونهای محرک رشد، آسیب به رنگیزهها و پلاستیدها، کاهش کلروفیل و کاهش رشد ریشه میگردد.
تراکم خاک باعث محدودیت رشد ریشه، کاهش قابلیت دسترسی عناصر غذایی و افزایش انتشار گازها به اتمسفر میگردد و بدین طریق باعث کاهش رشد گیاه میشود .[12] هدف این تحقیق بررسی اثر رطوبت و فشردگی خاک بر خصوصیات مورفولوژیک و اجزای عملکرد لوبیا چشم بلبلی - . - Vigna unguiculata L در شرایط گلخانه ای میباشد.
-2 تئوری و پیشینه تحقیق
لوبیا چشم بلبلی یکی از گیاهان لگوم با ارزش محسوب میشود که به صورت حبه - دانه - ، سبزیجات، علوفه سبز و کود سبز گیاهی مورد استفاده قرار میگیردکاهش. مقدار آب بدون شک میزان فتوسنتز را کاهش می دهد و معمولاً با کم شدن میزان تنفس نیز همراه است
یاداو و همکاران [14] گزارش نمودند که در شرایط کمبود آب وزن دانه، عملکرد دانه ، عمکلرد بیولوژیک و شاخص برداشت در ارقامی از لوبیا که از مقاومت کمتری برخوردار هستند ، کاهش مییابد.
گرزسیاک [5] بیان داشت که در شرایطی که ممانعت فیزیکی خاک باعث کاهش تعداد و طول ریشه در گیاه شود، پتانسیل آب برگ با کاهش همراه خواهد بود. وی گزارش کرد که در گیاه مطالعه شده لوبیا در جرم مخصوص ظاهری 1/47 و 1/58 گرم بر سانتیمتر مکعب، مقادیر پتانسیل آب برگ در مقایسه با جرم مخصوص ظاهری 1/3 گرم بر سانتیمتر پایینتر بود. وضعیت تراکمی خاک یکی از مهمترین ویژگیهای تأثیرگذار بر بسیاری دیگر از ویژگیهای شیمیایی و فیزیکی خاک مانند نفوذپذیری خاک، توزیع اندازه منافذ، نگهداشت و حرکت آب در خاک، رشد و نفوذ ریشه گیاهان در خاک و همچنین مقاومت برشی آن میباشد .
-3 مواد و روشها
به منظور بررسی اثر رطوبت و فشردگی خاک بر خصوصیات مورفولوژیک و اجزای عملکرد لوبیا چشم بلبلی - Vigna - unguiculata L. در شرایط گلخانه، آزمایشی در سال زراعی 1392-1393 در گلخانه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه شهید چمران اهواز اجرا گردید. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. سطوح مختلف رطوبتی و تراکمی خاک شامل: 5سطح رطوبتpwp ، 0/5 fc، 0/75 fc ، fc و 1/ 2 fcو دو سطح تراکمی - جرم مخصوص ظاهری1/3 و 1/6 گرم برسانتیمترمکعب - میباشند.
تیمارهای رطوبتی به مدت َ هفته اعمال گردید.کنترل رطوبت خاک داخل استوانهها توسط دستگاه تتاپراب و هر دو روز یکبار صورت گرفت. مقدار رطوبت تا مکش - 0/1 - 100cm بار - که به ساختمان خاک بستگی دارد، با دستگاه ستون آب آویزان - Sandbox - تعیین گردید و در مکشهای بیش از 0/1 - 100cm بار - که تحت تاثیر بافت خاک است، با استفاده از صفحات فشاری اندازهگیری شد
برای تعیین رطوبت در نقطه ظرفیت زراعی دستگاه روی فشار 0/1 بار و برای اندازهگیری رطوبت در نقطه پژمردگی دائم دستگاه روی فشار 15 بار تنظیم گردید. محتوای نسبی آب برگ در مرحله شروع گلدهی اندازهگیری شد. با توجه به اطلاعات بدست آمده، محتوای نسبی آب برگ - RWC - با استفاده از رابطه زیر محاسبه شد.
که در این رابطه :Wf وزن تر برگ بلافاصله پس از نمونه برداری، :Wd وزن خشک برگ پس از قرار گرفتن در آون و :Wt وزن اشباع برگ است.
سطح برگ توسط دستگاه سطح برگسنجٌ اندازهگیری شد .[14] ارتفاع بوتههای انتخابی 4 - بوته - در مرحله رسیدگی کامل به وسیله متر اندازهگیری و میانگین آنها ثبت گردید. برای تعیین وزن صد دانه در هر یک از ستونهای پی وی سی 200 گرم غلاف خشک به عنوان نمونه انتخاب و غلاف از آنها جدا گردید و تعداد 100 عدد دانه به طور تصادفی با ترازوی دقیق یک صدم توزین و برحسب گرم اندازهگیری گردید. بعد از برداشت ابتدا ریشهها کاملا با آب مقطر شستشو داده شدند و سپس در پاکتهای کاغذی قرار داده و به آزمایشگاه منتقل گردیدند. در آزمایشگاه گرههای ریشه ابتدا جدا وتعداد آنها شمارش گردید .[1] با استفاده از فرمول زیر رطوبت دانهها تعیین گردید
نتایج و بحث
جدول-1 خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک مورد مطالعه
