بخشی از مقاله
چکیده
کشور ایران به دلیل نقصان ریزش جوی و نامناسب بودن پراکنش زمانی و مکانی بارندگی، در زمره کشورهای خشک و نیمهخشک جهان محسوب میشود از این رو تولید محصول بیشتر با حفظ ذخیره رطوبت خاک، کاهش مصرف آب و افزایش راندمان آبی حائز اهمیت میباشد. این پژوهش با هدف بررسی روشهای مختلف خاکورزی و سیستم کشت بر شاخص میانگین مصرف آب در دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی رامین خوزستان واقع در 35 کیلومتری شمال اهواز انجام شد.
این آزمایش به صورت کرتهای دوبار خرد شده، در قالب طرح پایه بلوک-های کامل تصادفی با 3 تکرار انجام شد. بقایای گندم به میزان 45 درصد سطح زیر بقایا و بدون بقایا در کرتهای اصلی، روشهای خاکورزی مرسوم و کمخاکورزی در کرتهای فرعی و سیستم کشت نشاء و بذر در کرتهای فرعی فرعی قرار گفتند. میزان مصرف آب اندازهگیری شد.
بین تیمارها هیچ تفاوت معنیداری در میزان آب مصرفی وجود نداشت. میانگین مقدار مصرف آب تحت تأثیر بقایای گیاهی 4626/41 مترمکعب آب در هکتار نسبت به عدم وجود بقایا با میانگین 5031/5 مترمکعب در هکتار موجب کاهش 8/05 درصدی مصرف آب در هکتار و خاکورزی مرسوم با میانگین 4977/33 و کمخاکورزی با میانگین 4680/6 مترمکعب در هکتار بیشترین و کمترین مقدار مصرف آب آبیاری داشتد.
مقدمه
ذرت با نام علمی - Zea maize L. - گیاهی تک پایه، یکساله و از خانواده گرامینه1 میباشد. این گیاه دارای سیستم ریشهای افشان، ساقه استوانهای و توخالی که در مقطع عرضی حالت استوانهای و به صورت بندبند و بدون انشعاب میباشد و پنجهای تولید نمیکند - دهقانپور، . - 1393 شرایط خاص اقلیمی ایران که خشکی و پراکنش نامناسب زمانی و مکانی بارندگی واقعیت گریز ناپذیر آن است، هر گونه تولید مواد غذایی و کشاورزی پایدار منوط به استفاده صحیح و منطقی از منابع محدود آب کشور نموده است
روش کمخاکورزی تأثیر زیادی بر بهبود راندمان مصرف و افزایش نفوذ آب، کاهش نیروی کار، سوخت، استهلاک ماشینآلات و هزینه کاربرد دارد - مین هانگ2 و همکاران، . - 2011 کشاورزی حفاظتی شدت نفوذ آب در خاک را به طور متوسط از 3/33 به 4/12 سانتیمتر در ساعت به میزان 25 درصد افزایش داده است - جت3 و همکاران، . - 2009 نفوذپذیری در عملیات کشت بدون شخم به دلیل وجود منافذ درشت زیادتر در خاک، 16درصد افزایش مییابد
رادکلیف5 و همکاران - 1998 - در بررسی نفوذ آب به داخل خاک در کشت بیخاکورزی به علت وجود بقایای گیاهی در سطح خاک، افزایش راندمان نسبی 30 درصدی نسبت به روشهای خاکورزی متداول داشت. غضنفر و همکاران - 1389 - ، اثر روشهای خاکورزی حفاظتی و کاشت بر راندمان مصرف آب و عملکرد گندم درشمال اهواز را بررسی کردند. نتایج نشان داد اثر خاکورزی و کاشت بر مصرف آب در سطح 0/01 معنیدار شده است.
روش بیخاکورزی با 5/19 لیتر بر متر مربع کمترین میزان را داشت. ویژگیهای عمده پوشش-های پلاستیکی، افزایش راندمان مصرف آب و کاهش نیاز به آبیاری، مبارزه با علفهای هرز، کاهش آبشویی، جلوگیری از نوسانات درجه حرارت، جلوگیری از تجمع نمک در سطح خاک، جلوگیری از تماس میوه با خاک مرطوب و افزایش عملکرد بیان شده است
تحقیقات نگواجیو6 و ارنست - 2005 - 7 و نوروزی و همکاران - 2007 - نشان داد که استفاده از پوشش پلاستیکی میتواند مصرف آب را به مقدار 25-20 درصد کاهش دهد و همچنین کارایی مصرف آب از 4/87 در شرایط بدون پوشش به 6/12 کیلوگرم بر متر مکعب در صورت استفاده از پوشش افزایش پیدا نمود.
کشور ایران به دلیل نقصان ریزشهای جوی و نامناسب بودن پراکنش زمانی و مکانی بارندگی، در زمره کشورهای خشک و نیمه خشک جهان هست که همواره با مشکل آب روبهرو است. در شرایط محدودیت شدید منابع آب ایران، راهکار مناسبتر، استفادهی بهینه از منابع محدود آب و تلاش برای بالابردن میزان تولید به ازای هر واحد آب مصرفی است. بنابراین با توجه به گستردگی پهنهی مرزی کشور و تنوع اقلیمی مناطق گوناگون، رسیدن به الگوی کشت مناسبی که از آن بتوان حداکثر بهرهبرداری را از عوامل و نهادههای تولید بهویژه عامل محدود کنندهی آب بهدست آورد، ضرورتی انکار ناپذیر است. لذا این پژوهش جهت بررسی تاثیر روشهای خاکورزی - کمخاکورزی و خاکورزی مرسوم - و سیستم کاشت پلاستیکی بر کارایی آب در دو سیستم کشت مکانیزه بذر و نشاء ذرت در شمال اهواز انجام شده است.
مواد و روشها
این تحقیق، در مزارع تحقیقاتی دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی رامین خوزستان در زمستان 1395 در شهر ملاثانی واقع در 36 کیلومتری شمال شرقی اهواز در حاشیه شرقی رودخانه کارون با عرض جغرافیایی 31 درجه و 36 دقیقه شمالی و طول جغرافیایی 48 درجه و 53 دقیقه با ارتفاع 20 متر از سطح دریا اجرا شد. بر اساس آمار هواشناسی بلند مدت، شهر ملاثانی متوسط بارندگی سالیانه حدود 169 میلیمتر، متوسط درجه حرارت 23 درجه و متوسط حداکثر و حداقل درجه حرارت به ترتیب 36 و 9/5 درجه سانتیگراد دارد و از لحاظ اقلیمی جزء مناطق خشک و نیمهخشک محسوب میشود.
این آزمایش در نیمه دوم دی ماه انجام گرفت و کشت به صورت بذر و نشاء به طور همزمان در یک تاریخ صورت گرفت. در این طرح آزمایشی از واریتهی آمریکایی AGN720، با تعداد 85000-80000 بوته در هکتار کشت شد. در این پژوهش اثر سه متغیر مستقل بر سه متغیر وابسته انجام گرفت. این آزمایش به صورت طرح کرتهای دوبار خرد شده در مکان و زمان در قالب بلوکهای کامل تصادفی در 3 تکرار انجام شد. آبیاری اول بلافاصله بعد از کشت انجام شد. از زمان کاشت تا برداشتن پلاستیک، 2 آبیاری بعدی به فاصله 1 ماه یکبار برای نشاء و بذر انجام گردید اما بعد از استقرار گیاه، آبیاری براساس نیاز گیاه و شرایط آب و هوایی هفتهای یکبار صورت گرفت و در زمان خوشه دادن و در انتهای فصل رشد تعداد دفعات آبیاری نیز افزایش یافت. تعداد کل آبیاری در دوره رشد برای کشت نشاء و بذر به ترتیب 17 و 18 مرتبه برای برداشت دانهای بود.
اندازه گیری مقدار آب آبیاری
جهت اندازه گیری میزان دبی آب آبیاری در این طرح از یک کنتور آب با قطر 5/08 سانتیمتر استفاده شد که یه وسیله یک شلنگ با قطر خروجی 5/08 سانتیمتر به یک پمپ گریز از مرکز 2 زمانه بنزینی - با توان - با قطر خروجی 5/08 سانتی-متر
