بخشی از مقاله
مقدمه
با افزایش جمعیت جهان و کمبود منابع غذایی، بحث تولید با کیفیت بالا و در سطح کمتر، بیش از پیش توجه دولتها را به کشت گیاهان گلخانهاي در یک سیستم کنترل شده از نظر محیط، تغذیه، بیماریها و آفات علف-هاي هرز جلب کرده است. به علاوه با گسترش مشکلات و هزینههاي کنترل آفات و بیماریهاي خاکی، فقدان خاك حاصلخیز، کمبود آب و یا عدم وجود آب با کیفیت مناسب، تمایل براي تولید گیاهان در سیستمی به جز خاك که ایرادهاي این سیستم را نداشته و در تهیه آب و مواد غذایی لازم براي گیاه کارآمدتر از خاك عمل کند افزایش یافته است
یک بستر کشت با ساختمان خوب به عنوان مخزنی براي نگهداري آب عمل میکند و بافت محیط کشت بر میزان آبی که در طی آبیاري جذب شده و حجم آبی که نگهداري میشود تاثیر میگذارد. به علاوه ترکیب شیمیایی محیط کشت نیز میتواند بر روي جذب مواد غذایی تاثیر بگذارد. بعضی از بسترها با حبس کردن مواد غذایی این مواد را از دسترس گیاه دور میکنند، یک بستر خوب باید بتواند همزمان با نگهداري آب تعادل مناسبی از آب و هوا را نیز براي گیاه تامین کند تا تهویه بستر به خوبی انجام شود
پتاسیم عامل مهم پتانسیل اسمزي در سلولها میباشد وعنصر کلیدي در عملکرد سلولهاي نگهبان روزنه می-باشد، همچنین کمبود پتاسیم منجر به بسته شدن روزنهها میشود، که به نوبه خود تعرق را کاهش میدهد که این امر اثر سودمندي در جذب آب دارد زبرا پتانسیل اسمزي کمتر نگهداري آب را بهبود میبخشد
گوجه فرنگی - - Lycopersicon esculentum Mill یکی از سه محصول مهم باغبانی است که برخی ارقام آن نسبت به شوري مقاوم بوده و طبق گزارش FAO در سال 2005 تولیدي به میزان 90 میلیون تن داشته که 11/6 میلون تن آن تحت شرایط گلخانه پرورش یافته است.
این آزمایش به منظور بررسی تاثیر محیط کشتهاي کنترل شده بر میزان پتاسیم در بسترهاي مختلف انجام گرفت.
مواد و روشها
ترکیبات انتخاب شده در مجموع شامل یک ترکیب معدنی جامد، یک ماده آلی و ترکیب مکمل براي بهبود خصوصیات بستر - زئولیت - بود و با توجه به این که سابقه استفاده از این مجموعه ترکیبات وجود نداشت نسبتهاي مختلفی از آنها در این بررسی مورد آزمایش قرار گرفت.
در این تحقیق با توجه به اجزا تشکیل دهنده محیطهاي کشت و میزان سهولت دسترسی به مواد مختلف و همچنین هزینه تهیه این مواد 12 تیمار مورد مقایسه قرار گرفتند . 12 تیمار مورد استفاده به شرح جدول زیر می باشند:
جدول -1 ویژگیهاي بسترهاي کشت استفاده شده
اجزاء تشکیل دهنده تیمارها بر اساس در صد حجمی مخلوط گردیدند و به منظور رسیدن به حداکثر یکنواختی ممکن از نظر وزن و حجم بستر کشت شرایط ذیل در آماده سازي گلدانها اعمال گردید. تیمارها در 3 تکرار و تعداد 6 مشاهده در هر واحد آزمایشی مجموعا - ً12× 3×6= 216 گلدان - اجرا شدند.
نحوه آماده سازي گلدانها
ترکیبات بر اساس نسبت حجمی و رعایت رطوبت متعادل آماده گردید. ذرات معدنی مورد استفاده - شن و پرلیت - از نظر اندازه یکنواخت سازي شدند. به این منظور پس از انجام آزمایشها اولیه نمونههاي شن و پرلیت به ترتیب از الکهاي 0/05 و 4 میلیمتر عبور داده شدند تا تنها ذرات بین این دو اندازه جداسازي و استفاده شوند. در خصوص ترکیبات آلی به کار رفته - خاك اره، خاك برگ و کمپوست - نیز همین اندازه ذرات اعمال گردید. همچنین خاك مورد استفاده در ترکیب در حالت هوا خشک از الک 4 میلیمتر - خاك با بافت لوم شنی غیر زراعی - عبور داده شد. پس از تهیه محیطهاي کشت و پر کردن گلدانها، بذر جوانه دار شده گوجه فرنگی در گلدانها کشت شده و نیازهاي تغذیهاي گیاه با استفاده از محلول غذایی در طول دوره رشد تامین گردید.
نتایج و بحث
قبل از شروع آزمایش برخی از خصوصیات اجزا مورد استفاده در این آزمایش اندازهگیري شدند که در جدول زیر آورده شده است:
جدول -2 خصوصیات اندازهگیري شده در خاك مورد آزمایش
جدول -3 خصوصیات اندازهگیري شده در کمپوست
جدول -4 خصوصیات اندازهگیري شده در خاك اره و خاك برگ
اثرات تیمارهاي مختلف بر میزان پتاسیم در بسترها قبل از کشت
در بین تیمارهاي بستر ، غلظت پتاسیم در تمام اجزاء به غیر از اثر مقابل اجزاي آلی در زئولیت و اثرات متقابل سه گانه آنها در سطح %1 معنیدار بودند - جدول . - 5 نتایج مقایسه میانگینها نیز در غلظت پتاسیم نشان دهنده بالاتر بودن غلظت پتاسیم در بستر PSZ0 بوده و کمترین مقادیر آن نیز در بسترهاي SRZ0 ، SRZ ، SCZ0 و SCZ مشاهده گردید
جدول -5 مقایسه مقدار پتاسیم قابل جذب در تیمارهاي مختلف قبل از کشت
