بخشی از مقاله
چکیده:
این پژوهش به منظور بررسی تأثیر سیستمهاي خاكورزي بر توزیع عمودي بذر علفهاي هرز در بانک بذر در ایستگاه تحقیقاتی شهرستان اردستان در استان اصفهان اجرا شد. براي این منظور چهار نمونه خاك از اعماق0-10، 10-20 و 20-30 سانتیمتري از کرتهایی که از سال 1390سه سیستم خاكورزي گاو آهن برگرداندار باعمق خاك ورزي مرسوم 25 - سانتیمتر - ، سیستم بدون خاكورزي و حداقل خاكورزي - استفاده از کولتیواتور - اجرا شده بود، برداشت شد. نتایج نشان دادکه در همه سیستمهاي خاكورزي مورد مطالعه بیش از 50 درصد بذور علفهاي هرز در لایه سطحی خاك - عمق 10-0 سانتیمتري - قرار داشت. بیشترین تمرکز بذر در لایه سطحی 83 - درصد - مربوط به گونههاي کشیده برگ و در سیستم عدم خاكورزي مشاهده شد.
مقدمه
مدیریتهاي نادرست اعمال شده در گذشته نه تنها مشکل علفهاي هرز را کاهش نداده است، بلکه بر مشکلات آنها افزوده است. به همین خاطر امروزه محققین در بحث مدیریت علفهاي هرز به دنبال راهکارهایی هستند تا ضمن مدیریت مؤثر علفهاي هرز اثرات سوء کمتري بر محیط داشته باشند. پیش بینی میزان آلودگی بعدي مزرعه از جمله راهکارهاي لازم براي نیل به این هدف است. براي این منظور مطالعه بانک بذر میتواند گامی مؤثر به شمار رود. تراکم و ترکیب گونهاي علفهايهرز موجود در مزرعه ارتباط بسیار نزدیکی با تراکم و ترکیب گونهاي بانک بذر علفهاي هرز در خاك دارد. بنابراین، بررسی بانک بذر علفهاي هرز میتواندکمک موثري در مدیریت بهتر و سریعتر آنها داشته باشد. به عبارتی، با مطالعه بانک بذر علفهاي هرز در خاك میتوان نوع و میزان آلودگی مزرعه را در آینده پیش بینی نمود که اهمیت زیادي در برنامهریزي براي مدیریت علفهاي هرز دارد. تغییر سیستمهاي خاكورزي سبب تغییر ترکیب، تراکم و توزیع عمودي بانکبذر علفهاي هرز در مزارع میشود و در واقع، خاكورزي عامل اصلی جابجایی عمودي بذر در مزارع است. بلک شاو و همکاران - 1 - گزارش کردندکه انواع مختلف خاك ورزي، توزیع عمودي بذور را در پروفیل خاك و جوانهزنی آنها و در نتیجه تراکم علفهرز و ترکیب گونهها را تحت تأثیر قرار میدهد. آنها گزارش کردند که کرتهایی که تحت سیستم بدون خاكورزي قرار داشتند نسبت به خاكورزي حداقل و خاكورزي سنتی از تراکم علف هرز بالاتري برخوردار بود. در سیستمهاي خاك ورزي سنتی بذرها به طوریکنواختتري در مخزن بذر توزیع میشوند. برعکس، در سیستمهاي جدید خاكورزي بیش از 60 درصد بذرها در لایههاي بالایی خاك قرار
دارند. در بررسی ایگر و همکاران - 3 - خاك ورزي توسط گاوآهن برگرداندار بذر علف هرز را به طور یکنواخت در 19سانتی متر بالاي خاك توزیع کرد. دورادو و همکاران - 2 - گزارش کردند که تنوع و تراکم علفهاي هرز در روشهاي بدونخاك ورزي بیشتر از روشهاي خاك ورزي با گاوآهن برگردان است. اودنوان و مک اندریو - 4 - نشان دادند که اگر چه در سیستم بدون خاكورزي بانکبذر علفهاي هرز غنیتر بود، اما ظهور گیاهچههاي علفهاي هرز درسیستمهاي بدون خاكورزي نسبت به دیگر سیستمها کمتر بود. این تحقیق نیز با هدف بررسی تأثیر انواع خاكورزي بر تراکم و الگوي توزیع عمودي بانک بذر علفهاي هرز اجرا شد.
مواد و روشها
این پژوهش به منظور بررسی تأثیر سیستمهاي خاكورزي بر توزیع عمودي بذر علفهاي هرز در بانک بذر در ایستگاه تحقیقاتی شهرستان اردستان در استان اصفهان با مشخصات جغرافیاییغ ´ کخ ° لز ,ش33 °33´ اجرا شد. براي این منظور چهار نمونه خاك از اعماق0-10، 10-20 و 20-30 سانتیمتري از کرتهایی که از سال 1390سه سیستم خاكورزي گاو آهن برگرداندار باعمق خاك ورزي مرسوم 25 - سانتیمتر - ، سیستم بدون خاكورزي و حداقل خاكورزي - استفاده از کولتیواتور - اجرا شده بود، برداشت شد. نمونههاي خاك برداشتشده از هر نقطه به تفکیک عمق داخل کیسههاي پلاستیکی قرار داده شدو پس از انتقال به آزمایشگاه در هواي معمولی خشک شد. نمونههاي هر عمق در هر تیمار با هم مخلوط شد. براي ارزیابی بانک بذر از روش کیسههاي پارچهاي - ارگانزا - ، استفاده شد. نمونه خاك درون کیسه پارچهاي ریخته شد و کیسه در مسیر آب جاري قرار گرفت. بعد از شستشو با آب، نمونهها خشک شده و با استفاده از بینوکلر بذور علفهاي هرز از دانه هاي شن و سنگریزهها جدا سازي شد. در نهایت شناسایی بذور جدا شده به کمک منابع موجود از جمله کلید شناسایی بذر و با کمک هرباریوم مرکز تحقیقات کشاورزي و منابع طبیعی اصفهان انجام شد. پس از شناسایی، بذور به تفکیک گونه جداسازي و شمارش شدند.
نتایج و بحث
الگوي توزیع بذر علفهاي هرز در سیستمهاي مختلف خاكورزي در شکلهاي 1 تا 4 نشان داده شده است. نتایج نشان داد که در همه سیستمهاي خاكورزي مورد مطالعه بیش از 50 درصد بذور علفهاي هرز در لایه سطحی خاك - عمق 10-0سانتیمتري - قرار داشت که منبع آلودگیهاي بعدي مزرعه است. اگرچه توزیع عمودي بذرها در سیستم خاكورزي سنتی - گاوآهن برگردان - یکنواختتر بود. ایگر و همکاران - 2013 - نیز گزارش کردند که توزیع بذرها در اعماق مختلف خاك در سیستم خاكورزي با گاوآهن برگردان یکنواختتر بود. عدم خاكورزي خاكورزيحداقل گاوآهن برگردان عدم خاكورزي خاكورزي حداقل گاوآهن برگردان
شکل .1 تأثیر سه سیستم خاكورزي بر توزیع عمودي بذر
شکل.2 تأثیر سه سیستم خاكورزي بر توزیع عمودي بذر
علفهاي هرز در پروفیل خاك ، علفهاي هرز یکساله در پروفیل خاك
تاثیر سیستم خاكورزي بر الگوي توزیع بذرعلفهاي هرز کشیدهبرگ و پهنبرگ متفاوت بود - شکل 3 و . - 4 در سیستمهاي مختلف خاكورزي توزیع بذر گونههاي پهنبرگ در پروفیل خاك یکنواختتر از کشیدهبرگها بود. بطوریکه 49-61 درصد بذر پهنبرگها در لایه سطحی خاك متمرکز شده بود، اما در کشیده برگها این نسبت بین 72 - 83 درصد بود. این امر ممکناست ناشی از اندازه بذرها باشد. بذر گونههاي کشیده برگ درشتتر هستند و شانس کمتري براي دفن شدن در اعماق خاكرا دارند. عدم خاكورزي خاكورزيحداقل گاوآهن برگردان عدم خاكورزي خاكورزيحداقل گاوآهن برگردان
شکل .3 تأثیر سه سیستم خاكورزي بر توزیع عمودي شکل.4 تأثیر سه سیستم خاكورزي بر توزیع عمودي
بذر علفهاي هرز پهن برگ در پروفیل خاك بذر علفهاي هرز باریک برگ در پروفیل خاك
