بخشی از مقاله
چکیده
در سال های اخیر شیوه آموزش رشته های هنر و طراحی در دانشگاههای انگلستان تغییراتی پیدا کرده است. یکی از مهمترین محورهای این تغییرات گرایش به شیوه آموزش تئوری- عملی در مقطع تحصیلات تکمیلی بویژه مقطع دکترا است.
در واقع برخلاف گذشته که آموزش هنرهای اسلامی - سنتی در دانشگاههای انگلستان عمدتا" بر پایه آموزش های نظری استوار بود در سال های اخیر گرایش به آموزش عملی هنرهای سنتی - اسلامی تقویت شده است.
بر این اساس هدف از نوشته پیش رو آن است که سیر تحول آموزش هنرهای سنتی - اسلامی را در دانشگاه سلطنتی هنر انگلستان بررسی کند و از این طریق نشان دهد که چه دلایل و انگیزه های موجب شده است که آموزش عملی در دانشگاههای انگلستان بویژه در مقطع تحصیلات تکمیلی نقش جدی تری پیدا کند تا آنجا که همین موضوع موجب شده است دانشکده ای مستقل از دانشگاه سلطنتی هنر بر پایه آموزش تئوری - عملی این هنرها یا به عبارتی شیوه " پژوهش مبتنی بر خلق یک اثر هنری " راه اندازی شود.
همچنین فرضیه نوشته پیش رو آن است که به نظر می رسد هر چقدر روش " پژوهش مبتنی بر خلق یک اثر هنری " در مقطع تحصیلات تکمیلی در دانشکده های هنر بکار گرفته شود؛ میزان حفظ و گسترش هنرهای سنتی - اسلامی و حتی احیاء هنرهای که رو به فراموشی اند افزایش پیدا می کنند. روش تحقیق این نوشته توصیفی - تحلیلی است و داده های آن از طریق منابع کتابخانه ای و همچنین تحقیقات میدانی و مصاحبه با استادان ، هنرمندان و هنرجویان رشته هنرهای سنتی - اسلامی در انگلستان جمع آوری شده است. علاوه بر این تجربه عینی نویسنده در زمان تحصیل و همچنین تدریس در دانشکده هنرهای سنتی در لندن یکی دیگر از منابع ارزشمند این نوشته به شمار می آیند.
مقدمه
در طول دهه های اخیر شیوه آموزش در دانشگاههای انگلستان با تغییراتی مواجه شده است که هدف از آن تقویت کارایی رشته های دانشگاهی در این کشور است. از این رو این نظام آموزشی دائما" در حال منطبق کردن کارکرد ش با نیاز جامعه ای است که در حال تحول است. یکی از این تغییرات که در حوزه رشته های هنری همواره ذهن اندیشمندان را به خود جلب کرده است پیوند میان مباحث نظری و فعالیت های عملی بویژه در مقطع تحصیلات تکمیلی است. در نگاهی به پیشینه ی رشته های هنری در دانشگاههای بریتانیا به نظر می رسد که در سالهای گذشته روش پژوهش های تئوری بر روش های عملی غا لب بوده است تا آنجا که اکثریت پایان نامه های دکترا هنر اسلامی به بحث های نظری و بویژه تاریخ هنر های اسلامی اختصاص یافته است.
در واقع این گرایش نظری محض در تدوین پایان نامه ها، نکته ی قابل تاملی است که از نگاه تیزبین دست اندرکاران مقطع تحصیلات تکمیلی پنهان نمانده است. بنابراین روشی را برای پژوهش در این مقطع تحصیلی به اجرا گذاشته اند که این روش " پژوهش مبتنی بر خلق و تولید یک اثر هنری " است.
در این میان دانشگاه سلطنتی هنر از جمله مراکز آموزشی پیشگام در اجرای این شیوه از پژوهش بوده است. دانشکده هنرهای تجسمی اسلامی و سنتی" - The Visual Islamic - and Traditional Arts - VITA - که در سال 1984 در این دانشگاه راه اندازی شد و بعدها بصورت مستقل به فعالیت های خود ادامه داد؛ محور اصلی فعالیت های خود را بر پایه ی پژوهش مبتنی بر تولید یک اثر هنری قرار داده است.
پروفسور " کیت کریچ لو " - - Keith Critchlow که بنیان گذار این دانشکده است معتقد است که " بکار گیری چنین شیوه ای می تواند دستاوردهای مناسبی برای احیاء و گسترش هنرهای سنتی اسلامی در پی داشته باشد. همانگونه که بررسی ها نشان می دهد برخی از هنرهای سنتی - اسلامی بویژه در سرزمین های اسلامی درحال فراموشی است بنابراین بکارگیری چنین شیوه پژوهشی می تواند آنها را از خطر نابودی نجات دهد و موجب بازتولید آنها شود.
از این رو مقاله ی پیش رو درصدد است زمینه های پژوهش مبتنی بر تولید یک اثر هنری را در دانشگاه سلطنتی هنر انگلستان بررسی کند و اهمیت و تاثیر آن را در احیاء و گسترش هنرهای سنتی - اسلامی مطرح نماید. با توجه به اینکه یکی از اولویت های مهم نظام آموزش عالی ایران ، حفظ و احیای هنرهای سنتی - اسلامی این کشور است به نظر می رسد استفاده از دستاورد های مثبت پژوهش مبتنی بر تولید یک اثر هنری در انگلستان می تواند به دست اندرکاران رشته های هنری در مقطع تحصیلات تکمیلی کشورمان برای احیاء ، حفظ و گسترش هنرهای سنتی اسلامی کمک کند.
بیان مسئله و ضرورت تحقیق
در سال های اخیر گرایش به تحصیل در مقطع تحصیلات تکمیلی در رشته های هنرهای اسلامی در دانشگاههای انگلستان افزایش یافته است. یکی از تغییراتی که در نحوه تحصیل در این رشته های هنری بکار گرفته شده است
پژوهش مبتنی بر خلق و تولید یک اثر هنری - یا پژوهش بر اساس فعالیت های عملی - دانشجو است. از آنجا که به شکل سنتی تحصیل در مقطع کارشناسی ارشد و دکتری در دانشگاههای انگلستان عمدتا" پژوهش - نظری - محور هستند بنابراین به نظر می رسد استفاده از این شیوه جدید تا حدودی توانسته است به احیاء و گسترش هنرهای ستنی- اسلامی کمک کند و همچنین زمینه جذب هنرمندان و علاقمندان به هنرهای اسلامی را برای تحصیل در دوره های کارشناسی ارشد و بویژه دکتری فراهم نماید. اگر چه بکارگیری روش پژوهش مبتنی بر خلق اثر هنری در دانشگاههای انگلستان از قدمت طولانی برخوردار نیست ولی ضروری به نظر می رسد که ابعاد مختلف این شیوه بررسی شود
