بخشی از مقاله
مقدمه
سواحل همواره در معرض دگرگونی ناشی از امواج و فرایندهای ساحلی هستند - خانیکی . - 1387 تغییرات خطوط ساحلی یکی از رایج ترین فرایندهای حاکم بر مناطق ساحلی ا ست. این تغییرات می تواند تابع روندهای کوتاه مدت و بلند مدت ، دامنه و ابعاد متغیری دا شته با شد لذا شناخت روندهای حاکم بر نو سانات و تغییرات موقعیت خطوط ساحلی برای مدیریت این مناطق لازم ا ست
امروزه بهم خوردگی شرایط طبیعی سواحل و فرایندهای ساحلی تحت تأثیر ساخت و ساز های بندری و نیروگاههای مولد انرژی به طور فزاینده در ناحیه ساحلی دریاها و اقیانوس ها جریان دارد به ویژه در سواحل جنوبی دریای خزر طی 30 سال گذشته ، توأم با پیشروی آب دریا ، ساخت و ساز و دخل و ت صرف در این عر صه طبیعی ، شدت گرفته ا ست به همین دلیل در سالهای اخیر در خ صوص تغییرات خطوط ساحلی ، پی شروی و پسروی دریا و آسیب پذیری سواحل، مطالعات و پژوهش های زیادی انجام شده است
به بررسی تغییرات خط ساحلی در رابطه با ساخت اسکله در سواحل اورگان با استفاده از یک مدل کامپیوتری اقدام به شبیه سازی تغییرات خط ساحلی اسکله ای در دهانه رودخانه سیوسلاو پرداختند و به این نتیجه رسیدند که رسوبات ورودی به اسکله باعث پرشدن فرورفتگی ایجاد شده ناشی از ساخت اسکله و فرسایش در فواصل دورتر از اسکله رخ می دهد .تیروون کاتاسامی وگیریجا - 2014 - با بررسی تغییرات خط ساحلی در کانال ورودی مونامبام در مناطق تریچور- اماکولام درسواحل غربی هند ، با استفاده از روش نرم افزار مایک 21 متوجه شدندکه تغییرات خط ساحلی در دو طرف ورودی کانال به صورت فرسایش دریک طرف ورودی ورسوبگذاری درطرف دیگر آن اتفاق می افتد.
مورتون - 1987 - به بررسی تأثیر جتی بر تغییرات خط ساحلی تگزاس با استفاده از الگوی رسوبگذاری و فرسایش در خط ساحلی پرداخته و به این نتیجه رسید که رسوبات از طریق جزر و مد به دهانه سازه ها منتقل شده و در نتیجه تغییرات خط ساحلی افزایش می یابد .
منطقه مورد مطالعه: منطقه ویژه اقتصادی بندر امیرآباد بهشهر در شرق استان مازندران و فاصله 51 کیلومتری شهرستان ساری با مختصات جغرافیایی 53.22 درجه شرقی و 36.41 درجه شمالی قرار دارد.این بندر در قسمت جنوب شرقی دریای خزر و در 15 کیلومتری نیروگاه نکا واقع شده است.
شکل - : - 1 نمایی از بندر امیر آباد
مواد و روشها
برای تعیین میزان تغییرات خط ساحلی قبل و بعد از احداث سازه ها و جتی در محدوده بندر امیرآباد و مشخص نمودن ماهیت ، مکان و زمان وقوع تغییرات در خط ساحلی ، ابتدا با استفاده از تصاویر ماهواره ای چند زمانه و رقومی سازی آنها، میزان تغییرات مثبت و منفی در طول خط ساحلی با روش نیمرخ های متساوی البعد مشخص خواهد شد و میزان فرسایش منفی و مثبت در محدوده مورد مطالعه مشخص می شود در ادامه، میزان انباشت یا فرسایش سالانه مشخص می شود تا کل ساحل مورد مطالعه از لحاظ تراکمی و یا کاوشی بودن با ثبت تغییرات مثبت و منفی خط ساحلی ، مورد تجزیه و تحلیل قرار گیرد.
برای درک بهتر از نحوه تعیین تغییرات خط ساحلی و مشخص نمودن ماهیت، مکان و زمان وقوع تغییرات در خط ساحلی به تشریح مدل نیمرخ های متساوی البعد پرداخته می شود. تقسیم مناطق مورد مطالعه به پنج بازه نامساوی به دلیل وجود دو سازه احداثی در بندر امیرآباد و استخراج خطوط ساحلی از تصاویر ماهواره ای و ترسیم خط مبنا در قسمت پسکرانه ساحلی، به صورت خطی مستقیم که در تمام تصاویر استخراجی ثابت بوده و تغییرات خط ساحلی رقومی شده را نسبت به این خط ثابت محاسبه شود
.محدوده مورد پژوهش به پنج بازه جدا از هم تقسیم و هر بازه از نظر تغییرات ایجاد شده طی سال های مختلف بررسی شد.
بحث و نتایج و یافته ها
بررسی تغییرات خط ساحل: دوره زمانی قبل از احداث تأسیسات - : - 1380 - 1354 حضور این سازه ها باعث سد شدن حرکت بخشی از رسوبات انتقالی موازی ساحل شده است.این امر انباشتگی رسوب در مجاورت سازه را ایجاد کرده انحراف جریان موازی ساحل وکاهش سرعت آن باعث ایجاد جریانات کند برگ شتی در انتهای امتداد سازه شده و در نتیجه انبا شتگی ر سوب در این ناحیه اتفاق افتاده و در منطقه پایین د ست سازه فر سایش روی داده ا ست .
طی برر سی های انجام شده در این دوره زمانی - 26 ساله - از خط ساحلی سال 1354 تا 1380 مساحت بین این دو خط ساحلی 2.1 کیلومترمربع انبا شتگی ر سوب - به شکل خ شکی زایی و ر سوبگذاری - دا شته و 3.1کیلومترمربع نسبت به خط ساحلی 1354 پس روی - فرسایش - داشته است . برای دوره زمانی بعد از احداث تأسیسات - : - 1393-1380 در این دوره زمانی - 13 ساله - از خط ساحلی سال 1380 تا 1393 مساحت بین این دو خط ساحلی 3.99 کیلومتر مربع انباشتگی رسوب - به شکل خشکی زایی و رسوبگذاری - در مجاورت سازه و انتهای امتداد سازه ، و 98. کیلومتر مربع نسبت به خط ساحلی 1380 پس روی - فرسایش - در پایین دست سازه روی داده است .
تصویر ماهوارهای منطقه از سال 1380و خطوط ساحلی 1380و1393 تصویرماهواره ای منطقه از سال 1354 و خطوط ساحلی 1354 و 1380 با بررسی های دقیق مقادیر رسوبگذاری و فرسایش در خطوط ساحلی از سال 1354 ،که سازه ای در منطقه احداث نشده بوده ، تا 1393 به دست آمده است که در جدول زیر این مقادیر نمایش داده شده است
