بخشی از مقاله
چکیده:
سرمایه اجتماعی به عنوان روابطی که افراد با یکدیگر ایجاد می کنند حاصل تعاملات اعضاء در گروه ها و سازمان ها است که در سال های اخیر رونق گرفته است این پژوهش به بررسی تاثیر سرمایه اجتماعی بر عملکرد کارکنان در شرکت پتروپی می پردازد. برای بررسی سرمایه اجتماعی از پرسشنامه مدل ناهاپیت و گوشال که شامل ابعاد ساختاری، رابطه ای و شناختی است استفاده و جهت سنجش عملکرد کارکنان از پرسشنامه اچیو مدل هرسی و گلد اسمیت استفاده شده است.
در این تحقیق سرمایه اجتماعی به عنوان متغیر مستقل و عملکرد کارکنان به عنوان متغیر وابسته می باشد.جامعه آماری در این تحقیق 58 نفر کارکنان شرکت پتروپی است که 50 نفر نمونه مورد مطالعه بوده اند.روش تحقیق در این پژوهش توصیفی-پیمایشی است و جهت تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزار SPSS استفاده گردیده است.
هدف اصلی این تحقیق بررسی تاثیر ابعاد سرمایه اجتماعی بر عملکرد کارکنان می باشد.در این تحقیق از دو روش آمار توصیفی و استنباطی استفاده شده است، در آمار توصیفی از روش های میانگین ، انحراف معیار و ... استفاده و در آمار استنباطی برای آزمون فرضیه های تحقیق ابتدا از روش کولموگروف اسمیرنوف برای تعیین نرمال یا غیر نرمال بودن استفاده گردید و چون توزیع نرمال بود از آزمون های پارامتری همچون رگرسیون خطی دو متغیره و چند متغیره استفاده شد.
یافته های تحقیق نشان می دهد که سرمایه اجتماعی بر عملکرد کارکنان تاثیر دارد و بعد ارتباطی سرمایه اجتماعی بیشترین تاثیر را در عملکرد کارکنان سازمان دارد که در پایان بر اساس یافته های تحقیق، پیشنهاداتی در جهت بهبود سرمایه اجتماعی و عملکرد کارکنان در سازمان شده است.
مقدمه:
سرمایه اجتماعی از مفاهیم کلیدی در موفقیت کارکنان و سازمان ها است، سرمایه اجتماعی ذخیره انباشت منابعی است مبتنی بر روابط که از طریق آن می توان اهداف سازمان را تحقق بخشید امروزه در کنار سرمایه های مالی و اقتصادی، سرمایه دیگری به نام سرمایه اجتماعی مورد بهره برداری قرار گرفته است ، این مفهوم از مفاهیم نوین در جامعه شناسی است که ارتباط بسیار نزدیکی با سرمایه انسانی به عنوان مهمترین منبع سازمان ها دارد، سرمایه اجتماعی بستر بسیار مناسبی را برای بهره برداری از نیروی انسانی در سازمان های مختلف فراهم کرده، از سوی دیگر ، بهره گیری از سرمایه های دیگر سازمانی نیز در پرتو این سرمایه امکانپذیر است و همین نکته بر اهمیت این سرمایه در سازمان اشاره دارد.
از آنجا که عامل انسانی به عنوان کلیدی ترین و حساس ترین عنصر سازمانی محسوب می شود و بیشتر تئوری های جدید سازمان و مدیریت نیز به چنین عامل حساسی اشاره کرده اند، لذا به منظور آگاهی از نتایج عملکرد نیروی انسانی، در رابطه با بازده و کارائی مورد انتظار، شاغلان در سازمان مورد ارزیابی قرار می گیرند. بدین گونه با شناخت نقطه ضعف های مستخدم، کمبودهای سازمان و نیروهای صدیق و با کیفیت ، اقدامات لازم جهت بهبود عملکرد به عمل می آید - عسگریان - 1370 توجه مستمر به عملکرد کارکنان در سایه توجه به سرمایه اجتماعی، نیروی عظیم هم افزایی ایجاد می کند که این نیروها می توانند پشتیبان برنامه رشد و توسعه و ایجاد فرصت های تعالی سازمانی شوند.
مبانی تحقیق
امروزه در کنار سرمایه های انسانی و اقتصادی ، سرمایه دیگری به نام سرمایه اجتماعی - social capital - نیز مورد توجه قرار گرفته است . سرمایه اجتماعی ، یا بعد معنوی یک اجتماع ، میراثی تاریخی است که از طریق تشویق افراد به »همکاری« و »مشارکت« در تعاملات اجتماعی ، قادر است به حل میزان بیشتری از معضلات موجود در آن اجتماع ، فائق آید و حرکت به سوی رشد وتوسعه شتابان اقتصادی ، سیاسی ، فرهنگی و ... را امکان پذیر سازد .
در واقع ، سرمایه اجتماعی را می توان در کنار سرمایه های اقتصادی و انسانی ، بخشی از ثروتملّی به حساب آورد که بستر مناسبی برای بهره برداری از سرمایه انسانی و فیزیکیمادّی - - و راهی برای نیل به موفقیت قلمداد می شود
بدون سرمایه اجتماعی ، هیچ اجتماعی به هیچ سرمایه ای نمی رسد ، به طوری که بسیاری از گروه ها، سازمان ها و جوامع انسانی ، بدون سرمایه اقتصادی و صرفا با تکیه بر سرمایه انسانی و اجتماعی توانسته اند به موفقیت دست یابند ، اما هیچ مجموعه انسانی ، بدون سرمایه اجتماعی نمی تواند اقدامات مفید و هدفمندی انجام دهد.
از سوی دیگر ، سرمایه اجتماعی ، به زندگی فرد ، معنی و مفهوم می بخشد و زندگی را ساده تر و لذت بخش تر می کند . پس به طور کلی می توان گفت : هر چه سرمایه اجتماعی ملتی بیشتر باشد ، آن ملت ، خوشبخت تر و ثروتمندتر خواهد بود. برخی از ابعاد جنبه ها واَشکال سرمایه اجتماعی که گاه از آنها به عنوان ارزش های اجتماعی نیز یاد می شود عبارت اند از : اعتماد ، صداقت ، حسن تفاهم ، سلامتی نفس ، هم دردی ، دوستی ، همبستگی ، فداکاری و ... .
این ابعاد از طریق جریان های اطلاع رسانی مثل آموزش مربوط به مشاغل ، تبادل عقاید ، تبادل اطلاعات ، هنجارهای مربوط به معاملات در شبکه های اجتماعی ، مشارکت های مردمی ، گروه های خودیاری و نوع دوستی و روحیه جمع گرایی در برابر فردگرایی ، و ... بین اعضای شبکه های اجتماعی شکل می گیرد ، به طوری که جای پای این بحث را در روابط تمامی گروه های اجتماعی از قبیل : مذهبی - مسجد ، کلیسا - ، ورزشی - باشگاه ها - ، مدنی - انجمن ها ، اتحادیه ها ، احزاب و رسانه های مستقل - ، آموزشی و تربیتی - مدارس ، دانشگاه ها - و در روابط همسایگی ، دوستانه ، شغلی و خانوادگی نیز می توان مشاهده کرد .
اصطلاح سرمایه اجتماعی قبل از سال 1916، در مقاله ای توسط ”هانی فان - L.F.Hanifan - “ از دانشگاه ویرجینای غربی مطرح شد اما نخستین بار در اثر کلاسیک ”جین جاکوب» “مرگ و زندگی شهرهای بزرگ آمریکایی - 1961 - « به کار رفته و در آن توضیح داده شد که شبکه های اجتماعی فشرده در محدوده های حومه قدیمی و مختلط شهری، صورتی از سرمایه اجتماعی را تشکیل می دهند و در ارتباط با حفظ نظافت، عدم وجود جرم و جنایت خیابانی و دیگر تصمیمات در مورد بهبود کیفیت زندگی و غیره مسئولیت بیشتری از خود نشان می دهند.
”گلن لوری - Glenn loury - “ اقتصاددان همچون ”ایوان لایت - Ivan light - “ جامعه شناس، اصطلاح »سرمایه اجتماعی« را در دهه 1970 برای توصیف مشکل توسعه اقتصاد درون شهری به کار برد.
در دهه 1980 این اصطلاح توسط ”جیمز کلمن“ جامعه شناس در معنای وسیع تری مورد استفاده قرار گرفت.
