بخشی از مقاله
چکیده
کندن میوه از درخت زیتون، یکی از بزرگﱰین مشکلات تولید زیتون روغﲏ و کنسروی است. تولید اقتصادی و با کیفیت زیتون، بستگی به روش و زمان مناسب برداشت دارد. برای تعیﲔ زمان مناسب برداشت زیتون رقم زرد، ﲢقیقی در ایستگاه ﲢقیقات زیتون طارم در استان زﳒان، در سال 1387 اﳒام شد.
آزمایش بصورت فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادﰲ با دو فاکتور ماده ریزش دهنده اتفون در سه سطح 0 c1 - ، c2 2000 و 4000 c3 قسمت در میلیون - و روش برداشت در سه سطح b1 - برداشت با شانه های نیوماتیکی، b2 برداشت با تکاننده شاخه و b3 برداشت با دست - با سه بار تکرار اجرا گردید.
نتایج ﲢقیق نشان داد که اتفون تاثﲑ معﲏداری بر کاهش نﲑوی مورد نیاز برای جدا کردن میوه از دم آن داشت. زمان مناسب برداشت زیتون رقم زرد، اواس آبان ماه تعیﲔ گردید. برداشت با شانه های نیوماتیکی دارای بیشﱰین مقدار ریزش برگ در مقایسه با دو روش برداشت دیگر بود. استفاده از اتفون به میزان 4000 قسمت در میلیون، دارای بیشﱰین مقدار ریزش برگ، نسبت به دو مقدار دیگر اتفون بود.
مقدمه
در طول چهل سال اخیر تولید دانههای روغنی در ایران 5/5 برابر شده ولی واردات این ﳏصول به دلیل افزایش مصرف سرانه 100 برابر شده است و در حال حاضر ضریب خودکفایی تولید دانههای روغنی در ایران 14/3 درصد میباشد
روغن زیتون یکی از قدیمیترین روغنهای گیاهی شناخته شده و در میان ﳘه روغنهای گیاهی منحصر به فرد است زیرا این روغن میتواند به صورت خام مورد استفاده قرار گیرد. مهمترین فرآورده ی زیتون، روغن آن است.
تقریبا 89 درصد تولید جهانی زیتون منحصرا جهت تولید روغن به کار میرود .مقدار روغنی که از میوه زیتون استخراج میشود بستگی به ویژگیهای زیادی از ﲨله رقم، آبیاری، خاک و آب و هوا دارد
بسیاری از این ویژگیها را وقﱵ که درخت کاشته شده است، ﳕیتوان عوض کرد. زمان برداشت، فاکتوری است که مقدار روغن زیتون را ﲢت تأثیر قرار میدهد و باغدار میتواند آن را تغیﲑ دهد .
تولید روغن در میوهی زیتون در طول 34 هفته اتفاق میافتد
آب و هوا، ارتفاع، آبیاری، ظرفیت نگهداری آب در خاک، تراکم نور خورشید، مقدار مواد معدنی خاک و باران، بدون شک بر روی کیفیت ﳖایی روغن تأثیر دارند وﱄ تأثیر شرای منطقهای در مقایسه با رقم و میزان رسیدگی، حداقل است
تعدادی از تولیدکنندگان معتقدند که رسیدگی نسبت به رقم زیتون، تأثیر بیشﱰی روی کیفیت روغن دارد. بسیاری از آزمایشات ارتباطی قوی بﲔ رنگ میوه و مقدار و کیفیت روغن استخراج شده از آن را نشان دادهاند
این موضوع به این دلیل است که رنگ میوه نشاندهنده مقدار رسیدگی آن است و مقدار و کیفیت روغن نیز ارتباط مستقیم با رسیدگی آن دارد
زمان برداشت مناسب زیتون برای تولید روغن، زمان رسیدگی ایدهآل آن است. در این زمان مقدار و کیفیت روغن در بالاترین سطح خود میباشد هم اکنون میوه زیتون در ایران بوسیله دست برداشت میشود. بالا بودن دستمزد کارگر باعث افزایش هزینههای برداشت زیتون شده است. برای برداشت زیتون در زمان ایدهآل و کاهش هزینهها، توسعه برداشت مکانیکی زیتون، ضرورت دارد. همزمان نرسیدن میوههای یک باغ، حﱵ میوههای روی یک درخت، یکی از مشکلات برداشت مکانیکی زیتون است.
مواد ریزشدهنده باعث فرآیند جداشدگی طبیعی اندامهایی مانند برگ، میوه، غنچه و گل از گیاه اصلی میشوند. زمانی از ماده ریزشدهنده استفاده میشود که این اندامها بیمار شده یا ﲢت اسﱰس قرار میگﲑند و یا در پایان مرحله رشد خود هستند
مواد ریزشدهنده نقش مهمی در تعیﲔ ﲨعیت گلها و میوهها بازی میکنند، هم چنین در زمان فرآیند برداشت نیز مؤثرند.
ناحیه ریزش یا جدا شدن در میوه به وسیله هورمونهای گیاهی مانند اتیلن، اسید آبسیسیک، جﱪلﲔ و اکسﲔ ﲢت تأثﲑ قرار میگﲑد ; اثر اتیلن در تنظیم این ناحیه بسیار بیشﱰ از سایر هورمونها است
امروزه کاملا مشخص شده که اتیلن ساخﱳ آنزﱘهای سلولز را ﲢریک و ژن و آنزﱘهای اضاﰲ، در رﳜﱳ دیوارهی سلوﱄ را تنظیم میکند
مواد و روشها
این ﲢقیق در سال 1387 در ایستگاه ﲢقیقات زیتون شهرستان طارم در استان زﳒان اﳒام گرفت. ایستگاه مذکور دارای عرض جغرافیایی 48 درجه و 24 دقیقه ﴰاﱄ و طول جغرافیایی 36 درجه و 40 دقیقه شرقی و ارتفاع 300 مﱰ از سطح دریا بود. آزمایش بصورت فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادﰲ با دو فاکتور ماده ریزش دهنده اتفون در سه سطح 0 c1 - ، 2000 c2 و 4000 c3 قسمت در میلیون - و روش برداشت در سه سطح b1 - برداشت با شانه های نیوماتیکی، b2 برداشت با تکاننده شاخه برداشت با دست - با سه بار تکرار اجرا گردید.
رقم زیتون مورد استفاده، زرد بود که بومی منطقه بوده و بیشﱰین سطح زیر کشت زیتون شهرستان طارم مربوط به آن میباشد @بی نام، .[1385 این رقم دارای قدرت رشد نیمه قوی، عادت رشد گسﱰده و تراکم تاج نسبتا مﱰاکم است. میوهی این رقم با اندازه متوس با متوس وزن 4 الی5 گرم است که مقدار روغن آن در مادهی خشک به بیش از 55 درصد و در مادهی تر به 21 الی 23 درصد میرسد.
مادهی ریزشدهنده مورد استفاده با اسم ﲡاری اترل، نام متداول اتفون و نام شیمیایی دو کلرو اتیل فسفونیک اسید1 بود. این ماده در مقدارهای صفر - شاهد - ، 2000، و 4000 قسمت در میلیون به کار برده شد. استفاده از سه مقدار مذکور اتفون، در برداشت زیتون، در مطالعات Ozguven et al. [2007]، مؤثر بوده است.
اتفون مورد استفاده در ﲢقیق، ساخت صنایع شیمیایی استان خراسان رضوی بود. پس از انتخاب درختان، باغ زیتون به بلوکهای مورد نظر تقسیمبندی و علامت گذاری شد. قبل از برداشت میوه، با استفاده از ﲰپاش صد لیﱰی مادهی اتفون در مقدارهای - شاهد - صفر، 2000 و 4000 قسمت در میلیون، برای تسهیل در رسیدگی ﳘزمان میوههای زیتون و کاهش نیروی لازم جهت جدا کردن میوه از شاخه مورد استفاده قرار گرفت. در ﳖایت، با توجه به کاهش نﲑوی مورد نیاز برای جدا کردن میوه از دم آن و مقدار ریزش طبیعی، میوهها برداشت شدند.
نیروی لازم جهت جدا کردن میوه زیتون از شاخه : - FDF - پس از آن که مادهی ریزش دهنده اتفون برای هر کرت مورد استفاده قرار گرفت، تا شروع عملیات برداشت، به منظور اندازهگیری نیروی مورد نیاز برای جدا کردن میوه زیتون از شاخه، روزانه تعداد 10 عدد زیتون به طور تصادفی از نقاط ﳐتلف تاج درختان هر کرت انتخاب شد و نیروی مورد نیاز برای جدا کردن آنها به وسیلهی نیروسنج مکانیکی اندازه گیری گردید.
مقدار ریزش برگ در حﲔ اﳒام عمل برداشت: در حین عمل برداشت، تعدادی از برگهای درخت روی زمین میریزند. عملکرد درخت در سال بعد ﲢت تاثیر تعداد برگهای درخت و شاخص سطح برگ قرار میگیرد @کوچکی و ﳘکاران، .>1382 از آﳒایی که شاخص سطح برگ ارتباط مستقیم با وزن برگها دارد، برگهای ریخته شده در حین برداشت زیتون، برای هر کرت ﲨعآوری و توزین شدند. ﳏاسبات آماری و ﲡزیه و ﲢلیل دادهها با استفاده از نرمافزار MSTATC صورت گرفت.
