بخشی از مقاله
چکیده
هدف بعثت انبیای عظام و نزول قرآن کریم، تربیت انسان و ساخت شخصیت سالم و انسانی، با تنظیم رابطه سازنده با خدا، خود، مردم و جهان هستی بوده است. آموزه های وحیانی قرآن کریم و روایات معصومان جهت وصول به این هدف مقدس برای بشر نازل شده است. بر اساس آموزه های دینی، ادعای سلامت شخصیت، بدون ارتباط به منبع وحی درست نیست. میزان سلامت آدمی به میزان دوری یا نزدیکی او به منبع قدرت مطلق سنجیده می شود. در این نوشتار پس از تعریف نماز، به بررسی تاثیر فیزیولوژیکی آن بر سلامت جسمانی بدن پرداخته شد تا با استناد به نقل قول معروف بزرگان که گفته اند: »العقل السلیم فی الجسم السلیم - عقل سالم در بدن سالم است. - « تاثیر غیر مستقیم نماز بر سلامت روان بیان شود. سپس تاثیرات مستقیم نماز بر روان و شخصیت سالم مطرح گردید. نتیجه این که سلامت روان تک تک افراد جامعه در پرتو نماز، می تواند به سلامت کل جامعه منجر شود.
مقدمه
به هستی یزدان گواهی دهم روان را به دین آشنایی دهم از ویژگی های روانی انسان میل فطری و غریزی به شناخت حقایق و واقعیت هاست. این حس کنجکاوی یا فطرت خداجویی نخستین عاملی است که انسان را برای بررسی همه مسائل از جمله مسائل دینی و شناخت دین برمی انگیزاند. - کوشا، - 17:1376 اسلام برنامه سالم سازی است، این سلامت در سایه تسلیم در برابر مشیت الهی و اجرای دستورات و قوانین حیات بخش او بدست می آید.
بنابراین بدیهی است که همه قوانین، مقررات و برنامه های اسلام، راه را برای آرامش خیال و سلامت روان انسان و تحقق خلیفه االله بودن او، هموار و آماده سازد. انسان در خلال زندگی روزمره لحظه به لحظه با استرس و فشارهای گوناگون مواجه میشود که تدریجاً قوای روحی و جسمی وی را کاسته و زمینه را برای بیماری های خطرناک روانی و جسمی فراهم میسازد. برقراری ارتباط با منبع و سرچشمه هستی و استمداد از او به ترمیم قوای روحی انسان کمک نموده و باعث تسکین بسیاری از گرفتاری ها و رنجوری های روحی-روانی میگردد، از این رو برقراری ارتباط با خدا را برای انسان همانند آب و اکسیژن ضروری دانستهاند، و نماز از جمله راههای ذکر و یاد خدا و بهترین راه حضور در محضر او و ارتباط با منشاء هستی است.
نماز که سرود یکتا پرستی و زمزمه دلنشین فضیلت و پاکی و تمرین وظیفهشناسی در درگاه خداوند است صرف نظر از جنبه عبادی، دارای آثار بسیار مثبت روحی است و اقامه صحیح آن اگر همراه با حضور قلب و تفهیم باشد تاثیر به سزایی در کاستن و زدودن اضطراب و استرس روانی، هماهنگ کردی قوای روحی، استنباط خاطر، از میان بردن کبر و غرور، ایجاد انضباط، تمرکز حواس و حضور ذهن و ایجاد آرامش باطن و اطمینان قلب دارد.
معنی لغوی نماز
نماز بهترین جلوه نیایش است که ارتباط مستقیم و بی واسطه با خداوند برقرار می کند. ریشه واژه نماز درفارسی از لفظ پهلوی "نماک" گرفته شده وآن هم به نوبه خود از ریشه باستانی نِم"" به معنی "خم شدن و تعظیم کردن" مأخوذ است که به تدریج بر معنی "صلاه" یعنی عبادت ویژه ما مسلمانان اطلاق گردیده است.
معنای عرفانی نماز
بعضی از بزرگان صلاه را از تصلیه مشتق می دانند بدین معنی که چوب های کج را با گرفتن به نزدیکی آتش و رساندن حرارت به آن مستقیم سازند. عرب آن را تصلیه گویند، گویی نمازگزار با توجه به مبدأ اعلی در نماز کج رفتاری های نفس را که در اثر توجه به غیرخدا و میل به باطل ایجاد شده است، تعدیل می نماید.
نماز، کلمهای پر تکرار در قرآن و روایات
عبادت، عنوان عامی است که نمونه ها و مصداق های فراوانی را در بر می گیرد و تنها در نماز خلاصه نمی شود ولی در میان اعمال عبادی، نماز برجستگی و درخشندگی خاصی دارد و جلوه درخشان عبادت و پرستش خدا به حساب می آید. نماز در مکتب انسان ساز و حیات بخش اسلام مفهوم عمیق و آثار پر برکت فراوانی دارد. ریسمان محکمی است که هستی و موجودیت آدمی را به ملکوت اعلاء پیوند می دهد. در قرآن حدود 90بار مستقیماً واژه صلاه و مشتقاتش به کار رفته و حدود 900 بار کلمات و واژههایی که مرتبط با نماز هستند، مانند: رکوع، سجده، وضو، مسجد، ذکر، عبادت و ...، به کار رفته است که در نتیجه میتوان گفتحدوداً یک ششم از آیات قرآن به نماز پرداخته است.
درآیات مختلف، مستقیماً به نقش آن در آرام سازی درون، شفابخشی قلب و شادابی روح و روان اشاره شده است. از جمله »الا بذکر االله تطمئن القلوب« - سوره رعد آیه » - 28آگاه باشید که با یاد خدا دل ها آرام می گیرد.« یاد خدا دل ها را مطمئن می کند. پس دل انسان نمازگزار مطمئن است هرگز از غیر خدا نمی ترسد. هیچ دشمنی چه از درون و چه از بیرون نمی تواند موجب هراس او شود، زیرا اهل نماز به یاد حق هستند و یاد حق عامل طمأنینه و آرامش است. - حیدری، - 6 :1392 کسانی که از آرامش روحی و روانی زاید الوصفی برخوردارند، به حقیقت دریافته اند که بارزترین و روشن ترین مصداق "ذکر خدا" همانا " نماز" است، چنان که خداوند عزیز فرموده است: »اقم الصلوه لذکری« - سوره طه آیه » - 14نماز را برای یاد من بپا دار.«
نماز، بزرگ ترین عبادت و مهم ترین سفارش همه انبیاست. - قرائتی، - 20 :1388 لقمان، پسرش را به نماز توصیه می کند. - سوره لقمان آیه - 17
نماز، سبب آمرزش گناهان و زدودن آثار لغزش هاست. قرآن، پس از دستور به نماز، میفرماید: »إن الْحسنت یذهبن السّیئات« - سوره هود آیه - 114 نیکیها، بدیها را از بین میبرد. - قرائتی، - 83: 1369
در روایات نیز تنها در 2 کتاب وسائل الشیعه و مستدرک الوسائل حدود 59 هزار روایت از معصومین - ع - نقل شده است که مربوط به تمام ابواب فقهی است، یعنی 52 باب فقهی و از این تعداد روایات 19 هزار آن مربوط به نماز است، یعنی حدود یک سوم روایات نیز مربوط به نماز است. - مرکز تخصصی نماز -
امام صادق علیهالسلام فرمود: »قال للصلاهأَربعه آلاف حد« نماز 4 هزار حد دارد، شهید ثانی در تبیین حدیث فرموده است: »مراد از 4 هزار حد، واجبات و مستحبات نماز است که واجبات آن هزار عدد است.
