بخشی از مقاله
مقدمه
ملکوتی - 1378 - گزارش کرد که از 750 هزار تن کود فسفاته مصرفی سالیانه 250 هزار تن در داخل کشور تولید و بقیه از خارج وارد می شود، با عنایت به وجود معادن و ارزانی خاک فسفات در داخل ک شور می توان روشی برای جایگزینی این کود به جای کودهای رایج فسفره تعیین نمود. در حالت عادی فسفر قابل جذب در این ماده زیاد نیست ولی نتایج تحقیقات انجام شده توسط گانی و همکاران - - 1994 نشان می دهد که می توان با اعمال روشهایی فسفر قابل جذب را در این ماده افزایش داد. از جمله این روش ها کاربرد گوگرد همراه با تیوباسیلوس می باشد. استیونسون وکول - 1999 - گزارش کردند اسید سولفوریکی که از اکسیداسیون گوگرد توسط باکتریهای اکسید کننده گوگرد تولید می شود با خاک فسفات واکنش داده و تولید مواد محلول تری مانند دی و مونوکلسیم فسفات می کنند.
موچووج و همکاران - 1989 - در پژوهشی اثرات اصلاح کنندگی سنگ فسفات همراه با باکتری تیوباسیلوس، گوگرد و مواد آلی بر روی تغییرات شکلهای مختلف فسفر را بررسی کردند بعد از 7 هفته خوابانیدن میزان فسفر پیوند شده با آلومینیوم افزایش یافت و فسفر پیوند شده با مواد آلی بعد از 3 هفته به حداکثر رسید و سپس کاهش یافت، تیمار گوگرد و تیوباسیلوس pH خاک را به 4 کاهش داد و سبب افزایش سطوح فسفر شد بعد از خوابانیدن اقدام به کشت سورگوم به مدت 30 روز گردید، البته در شرایط بدون مصرف کودهای فسفری و مصرف کود سوپر فسفات تریپل که در نهایت مقایسه عملکرد گیاه در تیمارهای بدون مصرف کود با شاهد - مصرف کود سوپر فسفات تریپل - معنی دار نگردید . باید توجه داشت که کاربرد خاک فسفات به تنهایی برای خاک های آهکی مناسب نمی باشد چون به طور طبیعی و به دلیل فراوانی یون کلسیم ، واکنش فسفر با کلسیم فعال خاک به سمت تشکیل آپاتیت پیش می رود و فسفر آزاد در خاک رهاسازی نمی گردد.
مواد و روشها
این آزمایش به صورت فاکتوریل و در قالب طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی با 16 تیمار در سه تکرار در شرایط کنترل شده شامل نوع خاک در 2 سطح آهک زیاد - - %35 و کم - - %7/6 ، کود فسفره با چهار سطح - بدون مصرف کود ، مصرف 100 میلی گرم در کیلوگرم فسفر خالص از منبع سوپر فسفات تریپل ، مصرف 100 میلی گرم در کیلوگرم فسفر خالص از منبع فسفات آمونیوم ، مصرف 100 میلی گرم در کیلوگرم فسفر خالص از منبع خاک فسفات - ، گوگرد فعال شده با دو سطح %2 - وزن خاک - - مصرف تیوباسیلوس - %10 وزن گوگرد - و بدون
مصرف گوگرد فعال شده - انجام شد .
پس از اعمال تیمارها رطوبت خاک در شرایط 0/8 FC نگهداری شد ، شکلهای معدنی فسفر پس از 80 روز
مورد بررسی قرار گرفت و توسط نرم افزارهای آماری تجزیه و تحلیل گردید .
ویژگی خاکهای مورد مطالعه در - جدول - 1آمده است.
جدول -1 خصوصیات شیمیایی و شکل های معدنی خاکهای مورد بررسی
نتایج و بحث جدول-2 نتایج تجزیه واریانس اثرات نوع خاک، منابع کود فسفره، گوگرد بهمراه تیوباسیلوس بر روی شکلهای معدنی
جدول 2 نتایج تجزیه واریانس اثرات نوع خاک ، منابع کود فسفره و گوگرد فعال شده با تیوباسیلوس بر روی شکلهای معدنی فسفر خاک را نشان می دهد ، این نتایج نشان می دهد که، نوع خاک بر کلیه شکلهای معدنی فسفر در سطح یک درصد اثر معنی داری دارد ، اث ر مصرف گوگرد فعال شده با تیوباسیلوس بر شکلهای اکتاکلسیم فسفات ، فسفات آلومینیوم و آپاتیت در سطح یک درصد معنی دار است و اثرات متقابل خاک و مصرف گوگرد فعال شده با تیوباسیلوس تنها بر فسفات آهن در سطح یک درصد معنی دار گردیده است .
منابع کود فسفره بر تمامی شکله ای معدنی فسفر خاک در سطح یک درصد اثر معنی دار داشته ولی اثر متقابل خاک و منابع کود فسفره تنها بر دی کلسیم فسفات ، فسفر محبوس شده و آپاتیت معنی دار گشته است، اثر متقابل مصرف گوگرد فعال شده با تیوباسیلوس و منابع کودی نیز بر شکلهای دی کلسیم فسفات ، اکتا کلسیم فسفات در سطح یک درصد و بر فسفات آهن در سطح 5 درصد معنی دار گردیده است .
اثر متقابل خاک ، گوگرد فعال شده با تیوباسیلوس و منابع کود فسفره نیز بر شکلهای دی کلسیم فسفات در سطح یک درصد و بر فسفات آهن ، فسفرمحبوس شده وآپاتیت درسطح پنج درصد معنی دارگشته است .
اثر متقابل خاک، گوگرد فعال شده با تیوباسیلوس و منابع کود فسفره نیز بر شکلهای دی کلسیم فسفات در سطح یک درصد و بر فسفات آهن، فسفر محبوس شده آپاتیت در سطح پنج درصد معنی دار شده است.
در شرایط مصرف کود فسفره از منبع سوپر فسفات تریپل و فسفات آمونیوم میزان دی کلسیم فسفات خاک شدیداً افزایش یافته و در صورت استفاده از گوگرد به همراه تیوباسیلوس افزایش این شکل از فسفر کمتر می شود در. ضمن در صورت عدم مصرف کود فسفره از میزان دی کلسیم فسفات خاک کاسته شده که کاملاً منطقی به نظر می رسد .
عدم مصرف کود فسفره و مصرف کود فسفره از منبع سوپر فسفات تریپل و خاک فسفات در خاک شماره 1 با آهک بالا سبب افزایش اکتاکلسیم فسفات خاک گردیده است
