بخشی از مقاله
چکیده
به منظور بررسی تاثیر ورمی کمپوست و کود فسفر بر خصوصیات رشدی و گلدهی گل اطلسی آزمایشی بصورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی در 3 تکرار در منطقه جیرفت به مرحله اجرا درآمد. .سطوح ورمی کمپوست بعنوان فاکتور اول - - A در چهار سطح شامل : - a1 - صفر - شاهد - ، 25 - a2 - گرم، 50 - a3 - گرم، 100 - a4 - گرم و کود فسفرد بهعنوان فاکتور دوم - B - شامل چهار سطح: - b1 - صفر - شاهد - ، 25 - b2 - گرم، 50 - b3 - گرم، 75 - b4 - گرم در نظر گرفته شدند. آزمایش شامل 16 تیمار و 48 پلات بود. تیمار اصلی ورمی کمپوست، فسفر و تیمار ترکیبی ورمیکمپوست و فسفر برتعداد برگ، وزن خشک اندام هوایی و ریشه گل اطلسی در سطح احتمار 1 درصد معنی دار شده است.
نتایج مقایسه میانگینها نشان داد، که استفاده توام 75 گرم ورمی کمپوست و 100 گرم کود فسفر بیشترین تعداد برگ ، وزن خشک اندام هوایی را داشته است، بطوریکه بیشترین تعداد برگ، وزن خشک اندام هوایی و ریشه معادل 91 درصد، 2 و 4 برابر نسبت به شاهد می باشد و کمترین تعداد برگ، وزن خشک اندام هوایی و ریشه در تیمار شاهد بدست امده است. بنابر این مشخص شد که استفاده از فسفر و ورمی کمپوست به صورت توام اثر افزایشی بر صفات رویشی و زایشی در گل اطلسی در شرایط آب و هوایی جیرفت دارند.
کلمات کلیدی: فسفر، ورمی کمپوست، گل اطلسی، تعداد برگ، وزن خشک ریشه
-1 مقدمه
امروزه زیبایی های باغ و باغچه، مرهون کسانی است که فراوان، از ایام پیشین، به گزینش و دورگه گیری در گیاهان مختلف پرداخته، گلها و گیاهانی با شکل، رنگ، عطر و اندازه های مختلف به وجود آورده اند. بعضی از افراد، - در مقایسه با ادوار تکامل طبیعی گیاهان - ، در مدتی کوتاه، گلهایی به وجود آورده اند که طی هزاران سال پیش در طبیعت تولید نشده بودند - خوشخوی و همکاران . - 596:1373 گل اطلسی با نام علمی: Petunia spp گیاهی یکساله ، گلدار و زینتی متعلق به خانواده سولاناسه می باشد .این گیاه بومی امریکای جنوبی است که دارای ارقام گلدانی و ارقام مناسب برای کشت در فضای سبز می باشد.
نوع بومی آن در ایران که به اطلسی ایرانی Petunia hybrid معروف است از عطر دلپذیری برخوردار است .این گیاه مناسب کشت در فصول گرم سال است و به طور وسیعی در سطح فضای سبز کشت می شود .جز مهمترین و با ارزش ترین گیاهان فصلی به حساب می آید - خلیقی. - 50:1376 گل اطلسی به دلیل سهولت پرورش، کم توقع بودن و داشتن رنگهای بسیار متنوع و زیبا یکی از رایج ترین گلهای فضاهای سبز شهری می باشد.ک استفاده از مواد آلی نظیر کودهای حیوانی و فاضلابی، در باروری خاکهای زراعی، از دیر باز در تمام نقاط جهان متداول بوده است .با توجه به کمبود مواد آلی در خاکهای مناطق خشک و نیمه خشک، کاربردترکیبات آلی در این مناطق باعث بهبود خواص فیزیکی، شیمیایی و حاصلخیزی خاک می گردد.
همچنین گسترش شهرنشینی و صنعتی شدن به ورمی کمپوست به عنوان یک ماده اصلاح کننده خاک ها مطرح است خصوصاً به عنوان یک ماده قابل استفاده خاک های گلدانی استفاده می شود. به ویژه در کشورهای در حال توسعه، انباشته شدن حجم عظیمی از زباله های شهری را در پی داشته است .بنابراین در سالهای اخیر به منظور کاهش آلودگیهای زیست محیطی، به بازیافت زباله و به کارگیری کمپوست حاصل در اراضی کشاورزی توجه زیادی شده است . کاربرد ورمی کمپوست منجر به افزایش جوانه زنی، رشد ، تولید بیشتر دانه و در کل افزایش عملکرد محصولات زراعی می شود.
افزایش در رشد گیاه بعد از کاربرد ورمی کمپوست به دلیل ایجاد تغییرات مفیدی در بستر رشد گیاه است. این تغییرات شامل تغییر در ساختمان خاک ، قابلیت دسترسی آب ، افزایش قابلیت دسترسی عناصر کم مصرف و پرمصرف فعالیت های میکروبی افزایش فعالیت های آنزیمی . تولید هورمون های محرک رشد است که همه این ها بر اثر رابطه متقابل بین میکروارگانیسم ها با کرم های خاکی به وجود می آیند . - Benito 2003: 185 - مواد آلی صرف نظر از فراهم کردن عناصر غذایی، اثرات مختلفی را بر خصوصیات خاک به ویژه خصوصیاتی که با شرایط فیزیکی خاک مرتبط هستند می گذارد.
متاسفانه سطح مواد آلی خاکهای زراعی کشور عمدتا کمتر از یک درصد است که این امر معلول مصرف بیرویه کود-های شیمیایی به خصوص کودهای ازته و عدم استفاده از کودهای آلی در چند سال اخیر است - ملکوتی. - 19: 1375 یکی از راه حل های افزایش مقدار مواد آلی خاکهای زراعی کشور، استفاده از کودهای آلی از قبیل کود ورمی کمپوست، کمپوست و کود سبز میباشد. توجه به افزایش بازده تولید محصولات کشاورزی میتواند نقش مهمی در تضمین امنیت غذایی کشور داشته باشد. لذا با توجه به موارد بالا ضرورت تحقیق حاضردارای اهمیت است . کود گاوی منبعی از نیتروژن و عناصری نظیر فسفر، پتاسیم، روی و آهن بوده که می تواند سبب بهبود باروری خاک و فعالیت های بیولوژیکی خاک شود . Najm 2012: 9120
در تحقیقی اثرزئولیت و ورمی کمپوست بر ویژگی های رشدی و غلظت برخی عناصر گل اطلسی گزارش نمودند کاربرد زئولیت و ورمی کمپوست باعث افزایش وزن خشک اندام هوایی گیاه، وزن خشک ریشه، تعداد گل، تعداد برگ، قطر گل و ارتفاع نهایی گیاه و غلظت عناصر نیتروژن کل، فسفر، پتاسیم و کلسیم در گیاه شد. بیشترین مقدار پارامترهای رویشی ذکر شده مربوط به تیمار 10 درصد ورمی کمپوست بود و اختلاف معنی داری نسبت تیمار شاهد داشت . کمترین مقدار پارامترهای رویشی مربوط به تیمار شاهد بود . - حمیدپور و همکاران . - 95 :1392
-2 روش تحقیق
این آزمایش در سال زراعی 1391-92 در جیرفت استان کرمان اجرا شد. شهرستان جیرفت با طول جغرافیایی 57 درجه و 48 دقیقه و عرض جغرافیایی 28 درجه و 35 دقیقه و با ارتفاع 625/6 متر از سطح دریا در 245 کیلومتری جنوب شرقی کرمان واقع شده است. . آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در هر تکرار 25 گلدان اجرا شد. فاکتورهای آزمایشی شامل: کود ورمیکمپوست در چهار سطح شامل عدم مصرف - a1 - ،25 گرم در کیلوگرم - - a2 و 50گرم در کیلوگرم - - a3 و 75 گرم در کیلوگرم - - a4 و کود شیمیایی فسفر با منبع سوپر فسفات تریپل در 4 سطح شامل عدم مصرف - b1 - ، 25 میلیگرم در کیلوگرم - - b2 ، 50 میلیگرم در کیلوگرم - - b3، 75 میلیگرم در کیلوگرم - - b4 بودند.
این تحقیق به صورت گلدانی اجرا شد. جمعا تعداد 75 گلدان که قطر هر گلدان 10 سانتیمتر و در هر گلدان 4 نشاء و بعد از تنک کردن نشاء با حذف 2 نشاء هر کدام وضعیت بهتری داشت نگهداری شد. سوپر فسفات تریپل پس از توزین خاک گلدان محاسبه و یک روز قبل از کاشت به گلدانها اضافه شد. قبل از برداشت ارتفاع نهایی گیاه و تعداد برگ در هر گلدان نیز اندازه گیری شد و بعد از دوره رویشی، گیاهان از محل طوقه قطع و برگ و ساقه آنها جدا گردید.
ریشه نیز از خاک خارج و همراه با برگ و ساقه پس از شستشو با آبمعمولی و آب مقطر در دمای 70 درجه سانتی گراد تا رسیدن به وزن ثابت خشک شود. تعداد برگ به وسیله شمارش برگها به دست آمد. نمونه های تازه اندام هوایی و ریشه در آون در درجه 70 سانتی گراد بمدت 24ساعت قرار داده و مجداً توزین و وزن خشک محاسبه شد. تجزیه و تحلیل آماری دادههای آزمایش با استفاده از نرم افزار MSTATC انجام شد. برای رسم شکلها از نرمافزار MS- EXCEL Ver. 2007 استفاده شد. مقایسه میانگینها با آزمون حداقل اختلاف معنیدار - LSD - و در سطح 5 درصد انجام گرفت.
-4 تحلیل اطلاعات
نتایج تجزیه آماری داده ها نشان داد، تیمار اصلی ورمیکمپوست، فسفر و تیمار ترکیبی ورمی کمپوست و فسفر برتعداد برگ، وزن خشک اندام هوایی و ریشه گل اطلسی در سطح احتمار 1 درصد معنی دار شده است - جدول . - 1 تیمار ترکیبی فسفر و ورمیکمپوست توانسته است شرایط بهینهای را برای رشد گل اطلسی فراهم کند. بطوریکه بیشترین تعداد برگ ، وزن خشک اندام هوایی و ریشه معادل 91 درصد، 2 و 4 برابر نسبت به شاهد در تیمار ترکیبی 100 گرم در گلدان فسفر و 75 گرم در گلدان ورمیکمپوست و کمترین تعداد برگ، وزن خشک اندام هوایی و ریشه در تیمار شاهد بدست امده است - شکل 1، شکل 2 و شکل . - - 3
افزایش رشد برگ را در هیبرید گل رز در شرایط کاربرد 20 درصد ورمی کمپوست گزارش نموده و اظهار داشتند که افزایش درصد ورمی کمپوست به 40 و 60 درصد سبب کاهش رشد برگ خواهد - چامانی . - 506 : 2008 اضافه کردن ورمی کمپوست به خاک باعث شد که مساحت برگ و وزن ریشه و ساقه در گل همیشه بهار فرانسوی افزایش پیدا کند - باخمن و متسگر :2008 . - 3155 اثر را در رشد و گلدهی اطلسی رقم دریم ننورز مطالعه کرده و به این نتیجه دست یافتند که ورمی کمپوست در تعداد گلها، رشد برگ و وزن تر و خشک شاخساره نسبت به تعداد شاهد دارای تفاوت معنیداری است.
بهترین عملکرد اطلسی در %20 ورمی کمپوست دیده شد - چمنی ای همکاران . - 506: 2008 در آزمایش اثر کودهای فسفر و نیتروژنه بر روی گل آهار بررسیها نشان داد، وقتی 20 گرم فسفر بر حسب P2O5 به همراه 50 گرم نیتروژن استفاده نمودند، تعداد روزها تا اولین غنچه گل آهار 50/66 روز تعداد روز از سبز شدن تا اولین گل باز شده 59/66 روز متوسط تعداد برگ گل 7/33، تعداد شاخه فرعی 11/33، تعداد گل در گیاه 12/66 و بالاترین ارتفاع را در 68/22 سانتیمتر داشت - بلوچ . - 193 :2010 مطالعه اثر کمپوست بر گیاه اسفرزه ومنداب نشان داد اجزای بیومس گونه های گیاهی افزایش یافته و عملکرد میوه نیز افزایش قابل توجهی را نشان داد - منا و همکاران، . - 2008 مصرف کود آلی در بومادران باعث افزایش تولید بیومس و درصد اسانس می شود - شیفر و کوهلر 1993:109 -
. - Scheffer and Koehler کاربرد کمپوست در کشت ارگانیک ریحان نیز باعث افزایش عملکرد کمی و کیفی گیاه گردید . اجزای بیومس گیاهان داروئی از جمله اسفرزه، بذر البج و سداب با افزایش میزان ورمی کمپوست در خاک افزایش یافت. دربسیاری از موارد اثرات مثبت ورمی کمپوست روی رشد گیاه گزارش شده است که میتواند به دلایل مختلفی از قبیل خصوصیات نگهداری آب، دارا بودن عناصر فراوان، دارا بودن خواص فعالیتهای بیشتر هورمونهای گیاهی مانند خواص بهبود جوانه زنی، همچنین بهبود جذب عناصر غذایی میباشد - ریگی و رونقی . - 14 :1382 تحقیقی در مورد اثر ورمیکمپوستها روی رشد گیاه انجام شد است که نشاندهنده این مطلب بوده که ورمی کمپوست به طور معنیداری باعث افزایش توان رشد و جوانه زنی گیاهان میگردد - . - Atiyeh et ai 2000: 175 با افزودن 10-5 درصد ورمیکمپوست کود دامی به محیط کشت، وزن خشک نهالهای گوجهفرنگی به طور معنیداری افزایش مییابد - . - Atiyeh et ai 2000: 175
