بخشی از مقاله
چکیده
به منظور بررسی تأثیر نسبت هاي مختلف ورمیکمپوست بر برخی خصوصیات کاهو رقم گریزلی، آزمایشی در قالب طرح کاملاً تصادفی در سه تکرار اجرا شد. بسترهاي کشت متشکل از صد درصد خاك زراعی، ورمی کمپوست صد درصد، 75 درصد ورمیکمپوست و 25 درصد خاك زراعی، 50 درصد ورمیکمپوست و 50 درصد خاك زراعی و بستر 25 درصد ورمی کمپوست و 75 درصد خاك زراعی بودند. نتایج نشان داد که بستر کشت موجب تفاوت معنی دار در صفتهاي طول برگ، تعداد برگ، وزن هد، طول هد، وزن خشک اندام هوایی، وزن خشک ریشه، کلروفیل کل و ویتامین C در سطح یک درصد شد. در مجموع بسترهاي کشت با وجود ایجاد تفاوت معنی دار با بستر صد درصد خاك زراعی، نسبت به یکدیگر تفاوت معنی داري نداشتند و بستر کشت با 75 درصد ورمیکمپوست به دلیل مقرون به صرفه بودن در کشت کاهو رقم گریزلی پیشنهاد می گردد.
کلمات کلیدي:کاهو، ورمی کمپوست، ویتامین C، کلروفیل کل
مقدمه
کاهو با نام علمی Lactuca sativa L.، از تیره Asteraceae، سبزي یکساله، خودگشن، دیپلوئی،فصلد خنک، عمدتاً در مناطق معتدله به خاطر برگهاي خوراکی مورد کشت وکار قرار می گیرد . - Lebeda et al., 2007 - مرکز اصلی و مبدا اولیه کاهو در نواحی مدیترانه و جنوب غرب آسیاست . - De Vriest ,1997 - آمریکاي شمالی و مرکزي، اروپا، چین، اسپانیا، ایتالیا، هند و ژاپن از مهمترین مراکز تولید کاهو در دنیا به شمار می روند . - Lebeda et al., 2004 -
ورمی کمپوست حاصل یک فرایند غیر هوازي است که طی تجزیه مشترك مواد آلی توسط کرم زباله یا کرم خاکی و میکروارگانیسمهاي خاکزي تولید می شود - . - Atiyeh et al., 2000 گزارش شده، کاربرد نسبتهاي حجمی ورمی کمپوست، تأثیر معنیداري بر ارتفاع گیاه، سطح و وزن خشک برگ، وزن خشک ساقه، سطح، قطر و وزن خشک ریشهها و میزان عناصر پتاسیم، کلسیم و فسفر برگ گوجه فرنگی داشت - ابریشم چی و همکاران، . - 1392 گزارش شده که رشد قسمتهاي هوایی و میزان کلروفیل کاهو در نسبت 20:80 ورمیکمپوست افزایش یافته و دلیل آن مربوط به فعالیت کرم ها و افزایش مقدار اسید هیومیک و عنصر روي بوده است . - Ali et al., 2007 - گزارش شده ورمی کمپوست موجب تأثیر معنی دار بر تعداد برگ، ارتفاع برگ و ریشه اسفناج شده و تیمار %10 ورمی کمپوست به طور قابل توجهی سطح برگ، میزان پتاسیم، فسفر، نیتروژن، کلسیم، نیترات در دمبرگ و برگ، مواد جامد محلول و ریز مغذي مانند آهن، مس، منگنز و روي را افزایش داد . - Olfati et al., 2008 - همچنین تیمار با ورمی کمپوست موجب افزایش رشد، عملکرد، ماده خشک، ارتفاع بوته و طول برگ گل تاج خروس قرمز می شود . - Alam et al., 2007 -
مواد و روشها
این تحقیق به منظور بررسی اثر بستر کشت با نسبت هاي مختلف ورمی کمپوست روي برخی صفات کاهو رقم گریزلی در یک آزمایش فاکتوریل در قالب طرحبلوکهاي کاملاً تصادفی در سه تکرار اجرا شد. بسترهاي کشت متشکل از صد درصد خاك زراعی - S - ، ورمی کمپوست صد درصد - V - ، 75 درصد ورمی کمپوست و 25 درصد خاك زراعی - 75:25 - ، 50 درصد ورمی-کمپوست و 50 درصد خاك زراعی - 50:50 - و در نهایت بستر25 درصد ورمی کمپوست و75 درصد خاك زراعی - 25:75 - بودند.
نتایج و بحث
نتایج تجزیه واریانس - جدول - 1 نشان داد که بستر کشت موجب تفاوت معنی دار در صفتهاي طول برگ، تعداد برگ در بوته، وزن هد، قطر هد، وزن خشک اندام هوایی، وزن خشک ریشه، کلروفیل کل و ویتامین C در سطح یک درصد شد.
جدول : 1 تجزیهواریانس صفاتمورداندازهگیريکاهو
با توجه به جدول 2، بالاترین میزان طول برگ در کاربرد 25 درصد ورمیکمپوست و 75 درصد خاك زراعی بود. بعلاوه، بیشترین تعداد برگ مربوط به ترکیب 75 درصد ورمی کمپوست و 25 درصد خاك زراعی - 19/3 - و کمترین تعداد مربوط به صد درصد ورمی کمپوست - 17/7 - بود. در رابطه با وزن هد، بالاترین مقدار آن کاربرد 75 درصد ورمیکمپوست و 25 درصد خاك زراعی بود که نسبت به عدم کاربرد ورمیکمپوست - خاك زراعی - حدود 2/5 برابر افزایش نشان داد. منطبق با الگوي وزن هد، بیشترین قطر هد نیز مربوط به بستر 75 درصد ورمی کمپوست و 25 درصد خاك زراعی می باشد. کمترین میزان قطر هدمتعلق به صد در صد خاك زراعی با قطر هد معادل 17/4 سانتی متر است.
جدول : 2 نتایج مقایسه میانگین صفات اندازه گیري شدهکاهو
بیشترین میزان وزن خشک اندام هوایی مربوط به ترکیب 75 درصد ورمی کمپوست و 25 درصد خاك زراعی 42/1 - گرم - و بیشترین وزن خشک ریشه به طور مشترك مربوط به صد درصد ورمی کمپوست و ترکیب 25 درصد ورمی کمپوست و 75 درصد خاك زراعی می باشد. بعلاوه، بالاترین میزان کلروفیل کل مربوط به بستر کشت صد درصد ورمی کمپوست - 15/9 - و کمترین میزان مربوط به صد درصد خاك زراعی - 10/1 - بود. در نهایت، بالاترین و پایین ترین میزان ویتامین C را به ترتیب بستر کشت صد درصد ورمی کمپوست و صد درصد خاك زراعی موجب شده اند - جدول . - 2
خواص شیمیایی و فیزیکی اسید هیومیک موجود در ورمی کمپوست، از طریق افزایش ظرفیت نگهداري عناصر غذایی و همچنین افزایش فعالیت ریزجاندارها باعث افزایش رشد و ارتفاع گیاه می شود و با افزایش غلظت به صورت نامتعارف با افزایش شوري - هدایت الکتریکی - و کاهش زهکشی تأثیر معکوس بر رشد گیاه خواهد داشت . - Arancon et al., 2004a - پیوست - 1388 - گزارش کرد که با افزایش ورمی کمپوست تا 30 درصد، تعداد برگ جعفري افزایش می یابد. کاشم1 و همکاران - 2015 - با مقایسه اثرات ورمی کمپوست و کودهاي غیرآلی بر رشد رویشی گوجه فرنگی در رابطه با تعداد برگ بیان کردند که کاربرد ورمی کمپوست سبب افزایش معنی دار تعداد برگ می شود و کاربرد 20 تن در هکتار ورمی کمپوست با افزایش چهار برابري تعداد برگ نسبت به گیاهان شاهد بیشترین افزایش را منجر شد که مؤید نتیجه آزمایش حاضر می باشد. گزارش شده در اثر مصرف ورمی کمپوست وزن خشک ریشه در دو رقم کاهو تجاري مورد بررسی افزایش یافت . - Pablo leon et al., 2012 - دلیل افزایش وزن خشک گیاه تغییر عناصر غذایی خاك به فرم قابل جذب براي گیاه در اثر کاربرد ورمیکمپوست عنوان شده است - Vadiraj . - et al., 1998 افزایش نیتروژن سبب افزایش رشد و شاخص سطح برگ گیاه و محتواي کلروفیل شده و با افزایش جذب نور منجر به افزایش وزن خشک و باردهی خواهد شد - ناندا2 و همکاران،1995؛ راوي3 و همکاران،. - 2008 آزرمی و همکاران - 2009 - گزارش دادند وزن خشک برگ، میزان کلروفیل و تعداد برگ هاي خیار با کاربرد ورمی کمپوست افزایش نشان داده است. نتایج بررسی عامري سیاهویی و همکاران - 1390 - نشان داد بالاترین مقدار ویتامین C در توت فرنگی در تیمار ورمی کمپوست %15 بود.
