بخشی از مقاله
چکیده
به منظور بررسی تاثیر پرایمینگ با اسید آسکوربیک - صفر و 40 میلی مولار - بر غلظت رنگیزههاي فتوسنتزي - کلروفیل و کل، کارتنوییدها - ، وزن تر و خشک اندامهاي هوایی و نشت الکترولیت غشاء گیاه دارویی بادرشبو جحع در شرایط گلدانی، تحت تنش شوري - صفر، 100 و 150 میلی مولار کلرید سدیم - ، آزمایشی به صورت فاکتوریل و در قالب طرح کاملاً تصادفی با 3 تکرار در سال 94- 95 در گلخانه مرکزي دانشگاه شهرکرد به اجرا در آمد. نتایج تحقیق نشان داد در مقایسه با گیاهان شاهد، با افزایش تنش شوري 150 - میلی مولار کلرید سدیم - درصد نشت الکترولیت افزایش ولی میزان رنگیزههاي فتوسنتزي، وزن تر و خشک اندامهاي هوایی کاهش یافت.
پرایمینگ بذر با آسکوربات تأثیر مثبت و معنی داري بر کاهش اثرات سوء تنش شوري از جمله افزایش وزن تر و خشک اندامهاي هوایی، افزایش رنگیزههاي فتوسنتزي و کاهش نشت الکترولیت غشاء در مقایسه با شاهد شوري را داشتح نتایج حاصل از این آزمایش نشان داد که پیش تیمار بذر با اسیدآسکوربیک به عنوان یک آنتی اکسیدان، سبب افزایش مقاومت به شوري و کاهش اثرات منفی کلرید سدیم در گیاه بادرشبو می شود.
کلمات کلیدي: آنتی اکسیدان، پرایمینگ بذر، رنگیزههاي فتوسنتزي، نشت الکترولیتها
مقدمه
بادرشبو با نام علمی جحع که در انگلیسی به آن عئهت غهطهه2ئپق گفته میشود، گیاهیست علفی و یکساله از خانواده لامیاسه که بومی آسیاي مرکزي و اهلی شده در مرکز و شرق اروپاست. عصاره آبی بادرشبو داراي خصوصیات آنتی اکسیدانی می باشد. شوري خاك به عنوان یک عامل محیطی غیر زنده و تنشزا، از مهمترین عوامل محدود کننده ي رشد گیاهان زراعی به ویژه در مناطق خشک و نیمه خشک جهان محسوب میشود و به عنوان مشکلی مهم در کشاورزي آبی شناخته شده است. استفاده از روش هایی که خطر و هزینه کمتري دارند مانند پیش تیمار بذر با برخی ترکیبات شیمیائی میتواند راه حل مناسبی براي غلبه بر اثرات زیانبار شوري باشد.
اسید آسکوربیک - ویتامین ط - نقشهاي فیزیولوژیک و مهمی در گیاهان ایفا میکند. براي مثال، در برخی از واکنشهاي فتوسنتزي به عنوان کو فاکتور عمل میکند و با احیا غیر مستقیم ترکیباتی مانند آلفا-توکوفرول در دفع رادیکال هیدروکسیل و پراکسید هیدروژن موثر است . - 1 - پرایمینگ میتواند اثرات زیان بار کلرید سدیم را تخفیف داده و متعاقبا منجر به افزایش مقاومت به شوري در گیاه بادرشبویه شود و البته این رخداد ظاهرا از طریق بهبود فعالیت فتوسنتزي، افزایش انسجام و پیوستگی ساختار غشاهاي سیتوپلاسمی انجام میگیرد. این مطالعه با هدف بررسی پاسخهاي فیزیولوژیک گیاه دارویی و معطر بادرشبو تحت تنش شوري و پرایمینگ اسید آسکوربیک انجام شده است.
مواد و روشها
در پژوهش حاضر جهت بررسی تاثیر پرایمینگ با اسید آسکوربیک بر رشد گیاهان بادرشبو تحت تنش شوري از محیط کشت هیدروپونیک با بستر جامد - به نسبت مساوي پرلیت و ماسه - استفاده شد. بررسیها در دو سطح پیش تیمار اسید آسکوربیک - صفر و 40 میلی مولار - و تنش شوري - صفر، 100 و 150 میلی مولار کلرید سدیم - انجام گرفت. جهت پیش تیمار بذرها، بذرهاي بادرشبو به مدت 24 ساعت تحت شرایط تاریکی و دماي 25 درجه سانتی گراد در غلظت هاي فوق بصورت جداگانه خیسانده شد. پس از سپري شدن این مدت زمان، بذر ها به گلدان هاي جداگانه منتقل شده و در محیط گلخانه قرار گرفتند.
دانه رست ها پس از ظهور به مدت هفت روز تحت تاثیر محلول غذایی هوگلند با نصف غلظت اصلی و پس از آن تا انتهاي آزمایش با محلول غذایی هوگلند تمام غلظت مورد تغذیه قرار گرفتند. غلظت رنگیزههاي فتوسنتزي بر حسب میلیگرم بر گرم ون تر بافت گیاهی با روش استرین و اسوك 1966 محاسبه گردیدل وزن خشک و تر نمونهها با دقت 0/001 گرم اندازهگیري و بر حسب گرم گزارش شدح درصد نشت الکترولیت غشاء نیز با استفاده از دستگاه هدایت سنج الکتریکی اندازه گیري گردید.
شدر این پژوهش دادهها به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی در سه تکرار تجزیه شد. تجزیه واریانس دادههاي بدست آمده با استفاده از نرم افزار - 9/4 - حAح و مقایسات میانگین داده ها نیز با آزمون خحع در سطح 5 درصد انجام گرفت.
نتایج و بحث
محتواي کلروفیل ه و ت و کل در مقایسه با شاهد در تیمار شوري 150 میلی مولار کاهش معنی دار در سطح 0/01 یافت بیشرین محتواي کلروفیل ه و ت و کل در تیمار ل40 میلی مولار آسید آسکوربیک + صفر میلی مولار کلرید سدیمل با میانگین کلروفیل ه 2/17 - میلی گرم بر گرم وزن تر - و کلروفیل ت 0/87 - میلی گرم بر گرم وزن تر - - و کلروفیل کل - 3/04 میلی گرم بر گرم وزن تر - و کمترین محتواي کلروفیل ه و ت و کل در تیمار لصفر میلی مولار آسید آسکوربیک 150 + میلی مولار کلرید سدیمل با میانگینهاي کلروفیل ه 0/09 - میلی گرم بر گرم وزن تر - و کلروفیل ت 0/06 - میلی گرم بر گرم وزن تر - و کلروفیل کل 0/15 - میلی گرم بر گرم وزن تر - بدست آمد.
غلظت کارتنوییدها نسبت به شاهد با افزایش غلظت کلرید سدیم کاهش یافت. طبق بیشترین محتوي کارتنوییدها در تیمار ل40 میلی مولار اسید آسکوربیک + صفر میلی مولار کلرید سدیمل با میانگین - 11/96 - مشاهده شدح سلاح ورزي و همکاران با تحقیق بر روي گیاه مرزنجوش نشان دادند که مقادیر کلروفیل، کارتنوییدها و نهایتا کلروفیل کل با کاربرد اسید آسکوربیک افزایش می یابد. این مطلب نشان می دهد که اسید آسکوربیک به عنوان یک آنتی اکسیدان قوي توانسته است از فعالیت رادیکالهاي آزاد اکسیژن ناشی از تنش شوري و به دنبال آن تخریب غشاي کلروپلاستی جلوگیري کرده و محتواي رنگیزههاي فتوسنتزي گیاه را حفظ نماید.
