بخشی از مقاله
چکیده
امروزه، نقش اسید سالیسیلیک به عنوان یک مولکول پیامرسان که موجب القاي مقاومت به تنشهاي غیرزیستی میگردد، مورد توجه قرار گرفته است. در این مطالعه تأثیر غلظتهاي مختلف اسید سالیسیلیک - صفر و 2 میلی مولار - بر پارامترهاي وزن تر و خشک اندامهاي هوایی، نشت الکترولیتهاي غشاء و رنگیزههاي فتوسنتزي در گیاه دارویی بادرشبو در شرایط تنش شوري - صفر، 100 و 150 میلی مولار کلرید سدیم - مورد بررسی قرار گرفت. در گیاهانی که تنها در معرض کلرید سدیم بودند،
در مقایسه با گیاهان شاهد با افزایش غلظت کلرید سدیم، پارامترهاي وزن تر و خشک اندام هوایی و رنگیزههاي فتوسنتزي کاهش و درصد نشت الکترولیتها افزایش یافت. اما گیاهانی که در معرض همزمان کلرید سدیم و اسید سالیسیلیک قرار داشتند، در مقایسه با گیاهانی که تنها در معرض کلرید سدیم بودند، وزن تر و خشک اندام هوایی و رنگیزههاي فتوسنتزي آنها بیشتر و از درصد نشت الکترولیتها کاسته شد. این نتایج نشان می دهد که پیش تیمار بذر با اسید سالیسیلیک سبب افزایش بردباري به تنش شوري و کاهش اثرهاي مضر کلرید سدیم در گیاه بادرشبو می شود.
کلمات کلیدي: تنش شوري، رنگیزههاي فتوسنتزي، گیاه دارویی، نشت الکترولیتها
مقدمه
رویکرد جهانی در استفاده از گیاهان دارویی نیاز مبرم به تحقیقات گسترده کاربردي در این زمینه را نمایان میسازد. گیاه دارویی بادرشبویه با نام علمیحع و دیگر نام هاي فارسی بادرشبی، بادرشبو و شاطرامرزه از خانواده نعنائیان - می باشدح شوري با ایجاد پتانسل اسمزي خارجی منفیتر، از نفوذ آب به داخل بذرها جلوگیري کرده و در نتیجه باعث کاهش جوانهزنی و رشد اولیه بذرها می شود. یکی از بهترین روشهاي بیولوژیکی براي مقاوم سازي بذرها در مرحله جوانهزنی و رشد اولیه، پرایمینگ بذر می باشد.
استفاده از ترکیبات یا تنظیم کننده هاي رشد به صورت برون زا در بسیاري از موارد در کاهش اثرات تنش هاي محیطی موثر بوده است. نقش اسید سالیسیلیک و ترکیبات وابسته به آن در کاهش اثرات بسیاري از تنشهاي محیطی ثابت شده است.
اما گزارشهاي متفاوتی در مورد نقش این ترکیب در افزایش یا کاهش مقاومت به تنش شوري ابراز شده است. در مطالعات صورت گرفته، افزایش در محتوي کلروفیل با کاربرد اسید سالیسیلیک روي اسفناج گزارش شده است . در این بررسی نقش پیش تیمار اسید سالیسیلیک - با توجه به مزایایی چون ارزان و در دسترس بودن - بر بهبود پارامترهاي فیزیولوژیکی گیاه بادرشبو در شرایط تنش شوري مورد بررسی قرار گرفته است.
مواد و روشها
در پژوهش حاضر جهت بررسی اثر پرایمینگ با اسید سالیسیلیک تحت تاثیر تنش شوري بر بذور بادرشبو از محیط کشت هیدروپونیک با بستر جامد - به نسبت مساوي پرلیت و ماسه - استفاده شدل بررسیها در دو سطح پیش تیمار اسید سالیسیلیک 0 - و 2 میلی مولار - و تحت تاثیر تنش شوري 0 - ، 100 و 150 میلی مولار - انجام گرفت. بذرهاي بادرشبو به مدت 24 ساعت تحت شرایط تاریکی و دماي 25 درجه سانتی گراد در غلظتهاي فوق بصورت جداگانه خیسانده شد.
پس از سپري شدن این مدت زمان، بذر ها به گلدان هاي جداگانه منتقل شده و در محیط گلخانه قرار گرفتند. دانه رست ها پس از ظهور به مدت هفت روز تحت تاثیر محلول غذایی هوگلند با نصف غلظت اصلی و پس از آن تا انتهاي آزمایش با محلول غذایی هوگلند تمام غلظت مورد تغذیه قرار گرفتند. محتواي رنگیزههاي فتوسنتزي طبق روش استرین و اسویک - 1966 - تعیین گردید و غلظت رنگیزهها بر حسب میلیگرم بر گرم ون تر بافت گیاهی محاسبه گردیدل وزن خشک و تر بخشهاي هوایی با دقت 0/001 گرم اندازهگیري شد و بر حسب گرم گزارش گردید.
درصد نشت الکترولیت غشا نیز با استفاده از دستگاه هدایت سنج الکتریکی اندازه گیري شد . - 2 - شدر این پژوهش دادهها به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی در سه تکرار تجزیه گردید. تجزیه واریانس دادههاي بدست آمده با استفاده از نرم افزار - 9/4 - حAح و مقایسات میانگین داده ها نیز با آزمون خحع در سطح 5 درصد انجام گرفت.
نتایج و بحث
محتواي کلروفیل ه و ت و کل در مقایسه با شاهد در تیمار شوري 150 میلی مولار کاهش معنی دار در سطح 0/01 یافت بیشترین محتواي کلروفیل ه و ت و کل در تیمار 2 - میلی مولار اسید سالیسیلیک، صفر میلی مولار کلرید سدیم - با میانگین کلروفیل ه 3/11 - میلی گرم بر گرم وزن تر - و کلروفیل ت 0/97 - میلی گرم بر گرم وزن تر - الف - و کلروفیل کل - 4/04 میلی گرم بر گرم وزن تر - و کمترین محتواي کلروفیل ه و ت و کل در تیمار - صفر میلی مولار اسید سالیسیلیک، 150 میلی مولار کلرید سدیم - با میانگینهاي کلروفیل ه 0/07 - میلی گرم بر گرم وزن تر - و
کلروفیل ت 0/04 - میلی گرم بر گرم وزن تر - و کلروفیل کل 0/13 - میلی گرم بر گرم وزن تر - بود.
محتواي کارتنوییدها نسبت به شاهد با افزایش تنش کاهش یافت. طبق بیشترین محتواي کارتنوییدها در تیمار 2 - میلی مولار اسید سالیسیلیک- صفر میلی مولار کلرید سدیم - با میانگین - 12/96 - مشاهده شدح تیمار گیاهان با سالیسیلیک اسید، سبب افزایش مقدار کلروفیل - به عنوان یکی از اجزاي اصلی فتوسنتزي و تأثیرگذار بر وزن خشک - و محتواي کاروتنویید در گیاه کنترل و گیاه تحت تنش گردید که نشان دهنده توانایی سالیسیلیک اسید براي بهبود رشد میباشد.
مشابه با نتایج این آزمایش،اسید سالیسیلیک در گیاه جوغلظت کلروفیل و کاروتنوییدها را افزایش داد. اثر متقابل تنش کلرید سدیم + پیش تیمار اسید سالیسیلیک بر الف - غلظت کلروفیل غلظت کلروفیل، ج - غلظت کلروفیل کل، د - غلظت کارتنوییدها در گیاهچههاي بادرشبویه. ستون هاي با حداقل یک حرف مشترك فاقد اختلاف معنیدار می باشند.
