بخشی از مقاله
1. مقدمه
فگیاهان زراعی براي رشد و تولید محصول به عناصر غذایی نیاز دارند این عناصر عمدتاً از طریق خاك و همچنین کودهاي شیمیایی در اختیار گیاهان قرار میهگیرند هکاربرد کودهاي شیمیایی انقلابی در تولید محصولات زراعی بوجود آورده است و در حال حاضر از مهمترین نهادههاي کشاورزي محسوب میهشوندگ هاز طرفی افزایش جمعیت در جهان سبب افزایش فشار بیشتر بر اراضی کشاورزي به منظور تولید بیشتر محصولات کشاورزي را بهمراه داشته استگهنتیجه این فرآیند طی سالهاي اخیر آلودگیههاي محیط زیست و بویژه آلودگی منابع خاك و آب بوده که زنجیروار به منابع غذایی انسانه ها راه یافته و سلامت جوامع انسانی را مورد تهدید قرار داده استهچچاگهه وجود اقلیم خشک در کشور، عدم تناوب صحیح زراعی، جمعهآوري و سوزاندن و خارج کردن بقایاي گیاهی ازهزمین زراعی، مصرف بیهرویه کودهاي شیمیایی و عدم مصرف کودهاي آلی، موجب شده است که میزان مواد آلی در خاکهاي ما روز به روز کمتر شود که این مسئله باعث کاهش حاصلخیزي خاك و به دنبال آن کاهش عملکرد محصول شده استهناگهه مواد آلی به علت اثرات سازندهاي که بر خصوصیات فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیک خاك دارند به عنوان یکی از ارکان باروري خاك شناخته شده اندگهوجود مواد آلی در خاك میهتواند ساختار خاك را در کوتاه مدت و بلند مدت بهبود داده و ضمن افزایش ظرفیت تبادل کاتیونی خاك، به عنوان منبع عناصر غذایی عمل کند به این ترتیب در کوتاه مدت رشد و عملکرد گیاه را بهبود داده و در دراز مدت پایداري تولید را تضمین می کند
هناگهه هنقش ماده آلی در تأمین سلامت و کیفیت خاك به طور خلاصه عبارتست از؛همنبع کربن و انرژي براي میکروارگانیسمهاي خاك، منبع عناصر غذایی نیتروژن، گوگرد، فسفر و، پایداري و نگهداري ذرات خاك به عنوان خاکدانه یا خاك واحد و کاهش خطر فرسایش خاك، توسعه تخلخل خاك و افزایش ظرفیت نگهداري هوا و آب و تسهیل توسعه و رشد ریشه هاي، حفظ و ابقاي عناصر غذایی و جلوگیري از هدر رفت آنها با افزایش ظرفیت تبادل کاتیونی - CEC - هو ظرفیت تبادل آنیونی - AEC - ، هجلوگیري از فشردگی و تراکم خاك با پائین نگهداشتن وزن مخصوص ظاهري و ممانعت از ایجاد قشرها و پوستهههاي سخت، ترك و گسل، افزایش قابلیت خاك ورزي و تغییر در خصوصیات خاك مثل کاهش چسبندگی، افزایش نفوذپذیري و نرمیهخاك، ابقاي کربن از اتمسفر و دیگر منابع، کاهش اثراتهمحیطی منفی مثل اثر حشره کش ها، فلزات سنگین و بسیاري از آلایندههاي دیگر، افزایش قدرت بافري خاك و مقابله با تغییرات سریع اسیدیته خاك، افزایش سرعت نفوذ آب در خاك و کاهش تولید روانابهعاگهه بنابراین جهت حفظ خاك و بهبود خصوصیات فیزیکی آن و حفظ تعادل عوامل زیست محیطی، ضرورت مصرف مواد آلی و افزایش درصد آن در خاکهاي کشور امري اجتناب ناپذیر استگهبراي جامه عمل پوشاندن به هدف افزایش مواد آلی خاك، کاربرد مواد با منشاء ضایعات کشاورزي در خاكههاي زراعی نظیر سایر کشورها که تا حد زیادي به رفع این معضل کمک میهکند ضروري استهناگهه ضایعات که در هر نوع فعالیت تولیدي اعم از صنعتی و کشاورزي در مراحل مختلف تولید بوجود میهآیند براي تولیدکننده نوعی هزینههي سرباري بهمراه دارند و تولید کنندگان به ضایعات تنها بعنوان تولید ناخواسته و بیهارزش نگاه میهکنند، بوجود آمدن ضایعات در حین تولید اجتناب ناپذیر بوده و هیچگاه به صفر نمیهرسد با این حال میهتوان در جهت کاهش آنها برنامه ریزي نمود و از باقی ماندهها استفادهي بهینه بردگههناگههبازیافت و استفاده مجدد از ضایعات کشاورزي و دامداري علاوه بر کاهش هزینههها موجب ایجاد فرصتههاي مناسبی جهت کاربري بهینه وهدر کنار آن جلوگیري از آلودگی محیط زیست شده و توسعه پایدار را تامین خواهد کردهطگاگههه
براساس آمارهاي موجود در ایران تقریباًهنیمی از محصولات کشاورزي در مراحل مختلف بصورت زائدات یا ضایعات از چرخههي تولید بیرونه می روند و صنایع تبدیلی موجود در ایران به آن حد از رشد نرسیدههاندهکه بتوانند از تمامی اجزاء یک محصول کشاورزي بهره مناسب و کامل را ببرندهماگ هاین مسئله زمانی اهمیت خود را نشان میدهدهکه بدانیم ضایعات و پسماندهاي مزارع در دیگر کشورها منبع اصلی تأمین مواد مذکور براي صادراتهبه سایر کشورها از جملههایران هستندگههگگاگههه ترکیب ورمیهکمپوست و کود نیتروژنه و بیوکودها در کشت برنج عملکرد برنج را بالا برده و سبب پایداري سلامت خاك گردیدهلاگاگکمپوست ترکیبی از ضایعات جامد و مایع کارخانهههاي روغنهکشی زیتون سبب طچهدرصد افزایش عملکرد گوجههفرنگی در مقایسه با نمونه شاهد - بدون کمپوست - هشدهنگاگهاضافه کردن ضایعات زیتون در دو مرحله به خاك بهبود خصوصیات فیزیکی و کیفیت خاك، افزایش کربن آلی، کربوهیدرات، پایداري نیتروژن کل، پتاسیم دردسترس، تبادل کاتیونی و کاهش محدودیتههاي منفی محیطی و کشاورزي خاك را سبب شدهمگاگهاثر کودي ضایعات زیتون بر عملکرد محصول Lactula Sativaهمثبت بودهچگاگهاضافه کردن فاضلاب دفنول شده کارخانه هاي روغنهکشی نسبت به فاضلاب خام سبب تراکم خاك شده و فعالیت آنزیمه ها را افزایش داده
ؤگاگهه ترکیب ضایعات پنبه پاكکنی و کود نیتروژنه بهبود خصوصیات خاك و پروتئین دانه برنج را بهمراه داشتهعچاگهاثر اضافه کردن تفالههي کلزا در تمام اعماق خاك بر خصوصیاتی مانند حفظ رطوبت، وزن مخصوص ظاهري، هدایت الکتریکی، روي قابل جذب، ازت نیتراتی و واکنش خاك، معنیهدار بودهناگهکمپوست کاهبرنج و لجن فاضلاب خصوصیات خاك را بهبود دادهگچاگههه کاربرد کمپوست زبالهههاي شهري افزایش مواد مغذي، ظرفیت نگهداري آب، منفذ کل، پایداري تراکم، مقامت در برابر فرسایش و کاهش چگالی خاك بهمراه داشت و همچنین بهبود خصوصیات شیمیایی خاك مثل pHهو هدایت الکتریکی و تبادل کاتیونی خاك را نشانه دادندهنچاگهه
چاي بعنوان یکی از محصولات مهم بخش کشاورزي به علل گوناگونی، داراي حجم بالاي ضایعات هم در مراحل کاشت، داشت، برداشت و هم در مرحلههي فرآوري میهباشد،هپاداشت دهکائی و غلامیههلامنگاهمیزان ضایعات چاي در کشور را لاآهخههزار تن در سال بیان میهکند، بررسی علل تولید ضایعات و اجتناب از آنها، میهتواند بعنوان یک مسئلههي مهم مورد توجه قرار گیردگهضایعات در مراحل مختلف فرآوري چاي بوجود میهآید و اقتصاد کارخانههداران و کشاورزان را تحت تاثیر قرار میهدهدگهامروزه کشاورزان، ضایعات چاي را بعنوان دور ریز بخش محسوب میهکنند و حداکثر استفاده از این ضایعات، اضافه کردن آنها به خاك باغهها و مزارع و یا بصورت کمپوست در گلخانه ها، می باشد که این کار بدون بررسی علمی هو تنها بر پایههي تجربه چندین سالههي کشاورزان و گلخانه داران تکرار میهشودگهحتی میزان کاربرد آن نیز بر اساس تجربه فردي است که این تجارب به دیگران منتقل می شود
این ضایعات گیاهی، بطور حتم می توانند بطور بهینه هاي در کشاورزي مورد کاربرد قرار گیرند، بیشتر تحقیقات و بررسی هاي علمیهدر زمینه کاربرد صنعتی و دارویی ضایعات چاي بوده استگهبیان شیوهي استفاده از این ضایعات در فرایندهاي کشاورزي، تاثیر آن بر درآمد کشاورزان و کارخانههداران و کاهش صدمات اقتصادي از مواردي هستند که تحقیق در مورد آنها میهتواند براي کشاورزي علمیهکشور موثر باشدگهه ظرفیت کاتیونی بالاي ضایعات چاي هحدود عنگاهبر رشد مطلوب دراسنا و پافیلی گلدانی بسیار موثر بودهخاگهضایعات چاي بعنوان مکمل و تامین کننده بسیاري از مواد مغذي مورد نیاز جهت رشد Brasica Oleraceaهمعرفی شده استهطچاگهترکیب ضایعات چاي و پوسته فندق در افزاایش فعالیت آنزیم Urease در خاك تاثیرهگذار نشان داده شدهنگاگهضایعات چاي در ترکیب با باگاس به نسبت خچهو خنهدرصد بعنوان بستري مناسب جهت پرورش قارچ صدفی شناخته شده
.2 مواد و روشها:
در این تحقیق، بررسی تاثیر ضایعات چاي بر برخی از ویژگیههاي فیزیکی خاك انجام گرفتگهنمونهههاي خاك از گلخانه شقایق واقع در ضلع جنوب شرقی شهر تنکابن تهیه گردیدگهبراي عدم تداخل خصویات کودهاي مصرفی با خصوصیات خاك نمونه برداري شده، چند نقطه به صورت تصادفی در گلخانه تعیین شد و ضایعات نیمه کمپوست شده چاي تا عمق تقریبی طچهسانتی متر با خاك مخلوط گردیدگهنمونه گیري پس از سه ماه از لاه نقطه، سه مورد با ضایعات چاي و سه مورد بدون ضایعات چاي، انجام گرفتگهدرصد رطوبت خاك بر مبناي وزن خشک، درصد رطوبت لحظههاي خاك، اسیدیتههي خاك، وزن مخصوص حقیقی و ظاهري خاك، درصد تخلخل و بافت خاك، توسط آزمایشگاه خاکشناسی کرنج بر اساس اصول مصوب موسسه تحقیقات آب و خاك و موسسههي استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران، آزمایش شد و به روش آزمون tههمورد تجزیه تحلیل و مقایسه قرار گرفتگهه
درصد رطوبت خاك بر مبناي وزن خشکرر
براي اندازهگیري رطوبت از دستگاه رطوبت سنج استفاده و مقدار رطوبت خاکها و سنگها بصورت وزنی براساس استاندارد نممنهموسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران تعیین شدگهبراي این اندازهگیري نمونههها به مدت عچهساعت در دماي °Cخطگهدر آون خشک و درصد رطوبت بر پایه خشک محاسبه گردیدگهه مقدار رطوبت از رابطه زیر به دست می آید ثهه رطوبت لحظههاي خاك هبر مبناي وزن تراهتوسط دستگاه رطوبت سنج Soil Moisture Meter PMS_714هاندازهگیري شدگهبر طبق دستور العمل دستگاه، پس از روشن کردن آن بخش میلههاي سر آن، تا عمق مشخص شده روي میله در خاك فرو برده و پس از چند ثانیه رطوبت خاك قرائت شده
اندازهگیري pHهخاك با استفاده از دستگاه pHهمتر و بر اساس استاندارد عنمنههموسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران با هاستفاده از یک الکترود شیشه اي در محلول سوسپانسیون، تعیین شدگهخاك آماده شده بر طبق دستورالعمل به حجم رسانده شد و سپس توسط pHهمتر میزان اسیدیته خاك مشخص شد وزن مخصوص حقیقی خاك، در واقع وزن ذرات جامد خاك استگهمحاسبه این شاخص به روش پیکنومتري انجام گرفتگهبراي شروع ابتدا پیکنومتر را پر از آب کرده و توزین نموده - P1 - هسپس طگهگرم خاك خشک آون - P2 - هرا درون پیکنومتر ریخته و مجددا توزین میهکنند - P1 - گهسپس پیکنومتر به مدت طگهدقیقه درون دسیکاتور قرار میهگیرد تا هواي خاك و آب کاملا خارج شود هؤاگهه هه
