بخشی از مقاله
چکیده
پیامبراعظم - ص - که از او در قرآن به عنوان مدار واسوه نیکو برای مسلمانان یاد شده استTدر رسالت خود برای هدایت وسعادت بخشیدن به زندگی مردم بسیار زحمت متحمل شدند ،ایشان در طول دوران زندگی سراسر عشق ومحبت خود بندگان خدا به بندگان چنان عمل می نمودند که هیچ صدایی از سوی ایشان بی پاسخ نمی ماند وچنان به سخنان ودرد دل ها گوش می داد که گویا ایشان گوش هستند،ریشه بسیاری از بیماری های روحی واخلاقی وعدم سلامت روانی که بر اثر گوش ندادن به نصایح رهبران دینی است. در این مقاله به آثار سوءگوش ندادن وتاثیر منفی آن بر سلامت جسمی وروانی ودینی جامعه می پردازیم وآثار مخرب آن را بررسی می کنیم.
.1 مقدمه
پیامبر اکرم - ص - :در گوش دادن به سخنان مردم آنقدر از خودشان اهمیت نشان می دادند و از جان و دل آنها را می پذیرفتند که در آیه قرآن بیان شده است " ومنهم الذین یوذون النبی ویقولون هو اذن قل اذن خیر لکم" توبه .61 و از ایشان کسانی هستند که پیامبر را آزار می دهند ومی گویند او گوش است، بگو گوش بودن او خیر شماست . وبه آنها بگو اگر پیامبر گوش به سخنان شما می دهد این به نفع شماست .
این چه خصیصه مهمی است که چنین انسان کاملی که خاتم انبیاء از طرف خداوند سبحان خالق انسان مورد توجه وتحسین قرار گرفته است ،واین چه سود ومنفعتی است که مورد تاکید قرار گرفته شده واز نهی کنندگان مورد مذمت ،یعنی انسانهای جاهل آن را مسخره می کنند ولی از عقل کل مورد اعتنا واحترام وتوجه ،پس برای آموزش هنر گوش دادن ولذت خاموشی وعمق پر جلال ابهت وسکوت لازم است.
که آثار سود بخش آن سود بخش آن توسعه سلامت ورشد معنوی ویافتن خویشتن خویش می باشد که از دیر باز عقلای جامعه وفلاسفه اصیل اسلامی از جمله افلاطون وارسطو وبسیاری از اندیشمندان وتوصیه انبیا واولیلی الهی تاکید فراوان گشته است ،حال در حد ضیق این مقاله به بررسی آن می پردازیم.
آدمی فربه شود از راه گوش جانور فربه شود از راه نوش خوب گوش نکردن یک ضایعه بزرگ فرهنگی اخلاقی ومعنوی در پی دارد، وخوب گوش کردن هنر بزرگی است که شاید بزرگترین محبت ولطف به انسانهای دیگر.
در درجه اول خوب گوش کردن به سخنان آنها وسپس پاسخ دادن بر اساس آن چه که شنیدیم باشد نه بیشتر ونه کمتر ، شنونده خوب کسی است که ،اولا در سخنان گوینده خوب دقت کند وبرای ادرک آمادگی کافی را داشته باشد. ثانیا :بردبار و شکیبا بوده و احساس خستگی نکند. ثالثا: بتواند میان نکات اصلی گفتار گوینده وشاخ وبرگ آن تفکیک نماید وبه لب سخن توجه کند .آقای علی محمد کاردان در این باره گفته است :بهترین محقق کسی است که بتواند خوب گوش کند وخوب نگاه کند وبتواند از تجارب دیگران درس بگیرید ومساله پیدا کند.
همچنین محمد جعفر مصفا می گوید:برای یک انسان اصیل ،انسانی که با محتوای انسانی خویش در رابطه با زندگی برقرار دارد ،صحیح گوش کردن به قضایای زندگی به مراتب مهم تر از آیین سخنوری است ولی میبینیم حتی یک کتاب هم در این موضوع نوشته نشده است.
گوش آدمی اندام پیچیده وشگفت آوری دارد ودو وظیفه مهم بر عهده او نهاده شده است : یکی شنیدن صداها ودیگری شرکت در نگهداری وتعادل بدن ودیگری تاثیر در عقیم شدن مردان.
گوش دستگاه مبدلی است که انرژی مکانیکی صوت را به انرژی الکتریکی تبدیل می کند وپیام عصبی به مغز می فرستد،می توانیم صداها را بشنویم ولی برای ادراک معانی کلی وجزئی احتیاج به تجرد قوه خیال داریم.
گوش در برخی حیوانات قدرت شنوایی با فرنکانس یا بسامد صد هزار هرتز بیشتر را می شنود،در حالیکه انسان نمی تواند آن را بشنود ،گوش در جانوران برای وظایف دیگری نیز تعبیه شده اند که برای نمونه می توان به موارد زیر اشاره نمود -1.شنیدن برای پی بردن به خطرات -2شنیدن برای یافتن غذا -3 دیدن به کمک اصوات -4 سرد وگرم کردن بدن -5ارتباط گروهی به روش شنیداری و..
گوش در انسان بیش از اینها اهمیت دارد زیرا گوش وشنیدن ،انسان می تواند با همه انسانها وحتی جانوران ارتباط بر قرار کند،ودر صورت عدم صحت آن ونا شنوایی ،حداقل منجر به قطع ارتباط او با انسانهای دیگر می شود.
هلن کلر - 1968-1880 - بانوی سرشناس آمریکایی که در نوزده ماهگی به دنبال بیماری سخت از شنوایی وبینایی محروم شده ، گفته ای دارد که اهمیت دستگاه شنوایی را نشان می دهد ،وی گفته است اگر کسی نابینا باشد،رابطه اش با اشیاءمختل می شود ،اما اگر ناشنوا باشد ،ارتباطش با انسانها قطع میشود.
.2 فلسفه شنوایی وبینایی انسان
ساختار داخلی انسان هماهنگ با آزمونی است که در آفرینش او ملحوظ شده است وقرآن کریم راز مجهز شدن انسان به مجاری ادراکی وغیره را همان امتحان وی می داند ودر این باره چنین می فرماید: - انا خلقنا الانسان من نطفهامشاج نبتلیه فجعلنا ه سمیعا بصیرا - ما انسان را از نطفه ای آمیخته آفریدیم تا او را بیازماییم و وی را شنوا وبینا گردانیم
یعنی سر تجهیز انسان به نیروی شنوایی وبینایی همان صلاحیت وی برای آزمون الهی است. حال کسی که از این آزمون سربلند بیرون می آید که سخن ها را خوب می شنود وخداوند سبحان بشارت داده - فبشر عباد الذین یستمعون القول فیتبعون احسنه اولئک الذین هداهم االله واولئک هم الوالا لباب - زمر 19/18پس بندگان مرا بشارت ده کسانی که سخنان را میشنوند واز نیکوترین آنها پیروی می کنند.آنها کسانی هستند که خدا هدایتشان کرده وآنها خردمندانند در تفسیر برهان آمده است:ابوبصیر گفت:از حضرت امام صادق - ع - درباره کلام خداوند میفرماید:الذین یستمعون القول فیتبعون احسنه ،پرسیدم ؟ایشان فرمود :آنان کسانی هستند که نکاستند وآن را همان طور که شنیدند ،نقل کردند.
واز امام هادی - ع - روایت شده است که ایشان در نامه ای به اهالی اهواز فرمود :وهر آیه ای از قرآن ،مشتبه نیستاین آیه حجتی است بر حکم آیاتی که خداوند به دریافت وپیروی از آنها فرمان داده است وآن حجت این کلام خدای عز وجل است که فرمود :اوست کسی که این کتاب قرآن را بر تو فرستاد .پاره ای از آن آیات محکم آنها اساس کتابند وپاره ای متشابه وکسانی که در دل هایشان انحراف است،برای فتنه جویی وطلب تاویل آن از متشابه پیروی میکنند - آل عمران - 7/ وفرمود:فبشر عباد ،الذین یستمعون القول ...
وامام علی - ع - می فرمایید :خدا رحمت کند کسی را که چون سخن حکیمانه بشنود خوب فرا گیرد وچون به هدایت دعوت می شود بپذیرد .
ونیز امام سجاد - ع - می فرمایید:مارا در برابر دستورهای خداوند شنوا ومطیع قرار بده.
.3 توبیخ الهی بر اثر ناشنوایی
در قرآن کریم آمده است - انما یستجیب الذین یستمعون والموتی یبعثهم االله ثم الیه یرجعون - انعام . 36/ آنها که گوش شنوا دارند دعوت تورا می پذیرند ولی آنها که عملا در صف مردگان ایمان نمی آورند تا زمانی که خداوند آنها را روز قیامت برانگیزد وبه سوی او بازگشت کنند.
در تفسیر قمی آمده است :انما یستجب الذین یستمعون یعنی تعقل وتصدیق می کنند. - والموتی یبعثهم االله - یعنی باور میکنند که مردگان از سوی خدا برانگیخته می شوند - وقالوا لولا نزل علیه آیه - می گویند:آنان نمی دانند واگر آیه نازل شود وبه آن ایمان نیاورند وهلاک خواهند شد
یکی دیگر از آثار سوءنا شنوایی در آیه 20 سوره هود اشاره شده است که - اولئک لم یکونوا معجزین فی الارض وما کان لهم من دون االله من اولیاءیضاعف لهم العذاب ما کانوا یستطیعون السمع وما کانوا یبصرون :اینان نمیتوانند در روی زمیناز خدای بگریزد وجزای او هیچ یاوری ،ندارند عذابشان مضاعف می شود نه توان شنیدن داشته اند ونه توان دیدن.
وهمچنین می فرمایید :ولا تکونوا کالذین قالوا سمعنا وهم لا یسمعون ان شر الدواب عنداالله نمی شنوند . بدترین جانوران در نزد خدا این کران ولالان هستند که در نمی یابند.
در این آیات خداوند سبحان در وصف نشنیدن از کلمه - الدواب - بدترین جانوران بیان نموده یعنی کسانیکه نمی شنوند نه اینکه انسان نیستند بلکه گروه بدترین جانوران می باشند.
در اینجا کمبودیکه خیلی از جوامع مخصوصا در جهان اسلام گرفتار آن هستند .در اثر همین دور ماندن از سخنان وگفتارهای نیکو وحق است که بسیاری از جوانان از اصالت خود دور میشوند واستعدادهایشان به هدر می رود.
.4شنیدن عمیق
منظور از شنیدن ،تاثیرپذیری وعمل به آنها می باشد ،که در غیر این صورت اتلاف وقت وهدر دادن سرمایهرشنیدن سخن حق پذی عمر وزندگی وامکانات است. وظیفه ما در قبال شنیدن سخن حق پذیرش وعمل کردن بی بهانه به آن است لذا تعبیر جالبی که در مقابل داوری پیامبر - ص - اظهار میدارند ،این است که می گویند - سمعنا واطعنا - نور.51/ شنیدیم واطاعت کردیم.که خداوند سبحان رستگاری را در گروعمل این اشخاص بشارت داده است .ودر مقابل هشیاری گروه دیگر قرآن می فرمایید :آنها کسانی هستند که هرگاه آیات پروردگارشان به آنها گوشزد شود کور وکر روی آن نمی افتند - آل عمران . 193 اینها افرادی هستند که در نهایت گفتار حق را پذیرفته اند وراه بازگشت به طرف اعمال صالحه پیدا می کنند وحتی بدی های آنها تبدیل به نیکی میشود ،یعنی جبران گذشته هم با پذیرش وعمل به حق بر ایشان حاصل می شود.
.5 اخطار شدید الهی به ناشنوایان حقیقت
وبالاخره بشارت به عذاب دردناک در سوره جاثیه آیه 8 آمده است :وپیوسته آیات الهی را می شنوند که بر او تلاوت می شود اما از روی تکبر اصرار بر مخالفت دارد ،گویی اصلا آن را نشنیده است چنین کسی را به عذاب درد ناک بشارت بده. این بشارت عذاب مخصوص مجرمان درغگوی مستکبری است که آیات الهی را نشنیده می گیرند.
ودرسوره کهف آیه 57آمده است چه کسی ستم کار تر است از آنها که به هنگام یاد آوری آیات پروردگارش از آن روی بر میگردانند وآن چه با دست خود انجام داده است فراموش می کنند،ما بر دلها یشان پرده افکندیم تا نفهند ودر گوش هایش سنگینی قرار داده ایم ولذا اگر آنها را به سوی هدایت بخوانی هرگز هدایت نمی شوند.
ودر سوره فرقان آیه 44 با لحنی شدید خداوند می فرماید :آیا گمان می بری اکثر آنها می شنوند یا می فهمند؟آنها فقط چهار پا هستند بلکه گمراه تر> اگر چهار پایان چیزی نمی فهمند ،گوش شنوا وچشم بینا ندارند دلیلش عدم استعداد آنهاست اما از آنها بیچاره تر انسانی است که خمیر مایه همه سعادت ها در وجود او نهفته است وخداوند آن قدر به او استعداد داده که می تواند نماینده وخلیفه الهی در زمین گردد ولی کارش به جایی می رسد که تا سر حد یک چهار پا وبلکه پایین تر ازآن سقوط می کند واین به راستی دردناک است.
وبالاخره در سوره ملک آیه 10 خطاب آمده است کاگر ما گوش شنوا داشتیم وعقل خود را به کار می گرفتیم هرگز از دوزخیان نبودیم.
پس سرنوشت گوش ندادن وبه کار نبردن عقل گرفتاری در دوزخ است -پس هنگامی که انسان گوش دارد اما با آن نمی شنود وچشم دارد و نمی بیند وعقل دارد و نمی اندیشد ،اگر تمام پیامبران الهی وکتب آسمانی به سراغ او بیایند اثری ندارد.لذا سرنوشت چنین افرادی خسران در دنیا وآخرت است.
وپیام قرآن برای رسیدن به سلامت روحی وروانی واجتماعی وخانوادگی معرفی میکند گوش دادن به قرآن است ، وهنگامی که قرآن خوانده شود بدان گوش فرا دهید وخاموش بمانید تا شاید مورد رحمت الهی قرار گیرد .اعراف204/ زیرا قرآن کتاب دستور العمل دستور العمل انسان سازی از جانیب خالق هستی است که محیط به همه موجودات می باشد از جمله انسان ،پس با عمل کردن وپیاده کردن به این کتاب انسان ساز به مدینه فاضله دست پیدا خواهیم کرد.
