بخشی از مقاله
چکیده
پردازش معنویت به منظور ارایه آن در عرصههاي مدیریتی امري ضوري است. در این باره پروژهاي با نام " عقلانیت و معنویت" از سوي مصطفی ملکیان ارایه شده است که داراي چالشهاي متعدد شکلی و نظري است. این مقاله ضمن ارایه تعاریف و تبیینهاي ایشان از معنویت با نیم نگاهی به معنویت قدسی چالشهاي مذکور را آشکار کرده است و روشن ساخته است که تبیین معنویت جز با مراجعه به دادههاي وحیانی ساختاري قابل دفاع پیدا نمیکند.
مقدمه
دانش مدیریت از دانشهایی است که انسان و روابط پیچیده او را با خود، همنوعان، خداوند و طبیعت مورد بررسی قرار میدهد. این فرایند باعث شده است در دهههاي اخیر انسان و نیازمنديهاي او در دانش مذکور بیش از پیش مورد توجه قرار گیرد به همین علت مقوله جدیدي با عنوان معنویت در مباحث مدیریتی مورد پژوهش مدیریتپژوهان قرار گرفته است. از آنجا که معنویت با افکار و افعال انسان و در نتیجه با نوع شکلگیري شخصیت او ارتباط مستقیم دارد با سعادت و شقاوت او نیز در ارتباط خواهد بود. این پیچیدگی، لزوم توجه دقیقتر را نسبت به موضوع مذکور متذکر میشود.
چند صباحی نیز در جامعه اسلامی تئوريهایی با موضوع معنویت ارایه شده است که برخی از آنها با مبانی قرآنی هماهنگی لازم را ندارد. از جمله تئوريهاي مذکور تئوري "عقلانیت و معنویت" است که توسط مصطفی ملکیان ارایه شده است. ایشان در این موضوع آثار متعددي را اعم از کتاب، مقاله و مصاحبههاي مفصل به چاپ رسانده است که به علت فراگیري آنها ضرورت دقت و تبیین مشخصههاي مثبت و منفی آن را بیش از پیش کرده است. مقاله حاضر ضمن اصطیاد تعاریف، تبیینها و توصیفهاي تئوريپرداز مذکور از معنویت به تحلیل و نقد آنها میپردازد به گونهاي که چالشهاي احتمالی دیدگاه ایشان مشخص میگردد.
ضرورت این کار به این علت است که دانش مدیریت که در روزگار امروزین خود را نیازمند پرداختن به معنویت در سازمان مییابد براي حصول غرض خود به تئوريهاي موجود در حوزه معنویت تمسک میجوید حال چنانچه تئوريهایی با گرایشهاي غیر وحیانی مورد نقد و نظر قرار نگیرند زمینه رسوخ و رواج در عرصههاي مدیریتی عرصههایی که بخش قابل ملاحظهاي از زندگی انسان را به خود مشغول کرده است را فراهم میآورد به گونهاي که توانمندي انسان را در این حوزه تقلیل داده و در مواقعی از رشد انسان که از وظایف هر سازمان الاهی است جلوگیري میکند.
بررسی و نقد چنین تئوريهایی زمینه دقت را براي اتخاذ رویکردهاي معنوي در سازمان و نظام مدیریتی فراهم میآورد و انتخاب گزینههاي بهتر را براي مدیران جامعه اسلامی ممکن میسازد. در ادامه مقاله به منظور آشکار شدن بیشتر چالشهاي تئوري مذکور، دو تبیین از تبیینهاي اندیشمندان اسلامی در موضوع معنویت ارایه میگردد.
