بخشی از مقاله
چکیده
یکی از عمده ترین مسائل و مشکلاتی که بیشتر کلان شهرهای جهان با آن دست به گریبانند، مخاطرات طبیعی است و زلزله به عنوان یکی از فاجعه بارترین انواع آنها؛ بویژه در کشورهای در حال توسعه است. با توجه به این موضوع مدیریت جامع حوادث؛ بخصوص زمین لرزه با به کارگیری بانک های اطلاعاتی جامع، دقیق و بهنگام و سیستم های سخت افزاری مدرن و پرسرعت و نرم افزارهایی: همچون GIS و کارمانیا خطر گامی مؤثر برای ارزیابی خطرهای بالقوه و نجات جان انسانها خواهد بود. حوادث و بحرانهای طبیعی از مهمترین دغدغهها و نگرانیهای زندگی بشر است.کشور ایران نیز به واسطه موقعیت جغرافیایی، شرایط اقلیمی و وضعیت زمینشناختی از جمله کشورهای درمعرض بحرانهای طبیعی جهان محسوب میشود. همه ساله بر اثر وقوع بحرانهای طبیعی، خسارات و تلفات زیادی به کشور وارد میشود.
کشور ایران در پهنهای لرزهخیز قرار دارد و همواره شاهد زمینلرزههای ویرانگری بوده است. این واقعیت، اهمیت کسب آمادگی در رویارویی با رخداد زمینلرزه و کاستن از پیامدهای منفی آن در کشوری مانند ایران را انکارناپذیر مینماید. در این میان، اماکن عمومی همچون وزارتخانهها، سازمانها، بیمارستانها، دانشگاهها، مدارس و مکانهایی از این دست که پرتردد و از لحاظ حضور جمعیت شلوغ هستند میتوانند در زمان بحران بسیار حائز اهمیتتر باشند. مقاله حاضر با توجه به زلزله خیز بودن شهر های کشور و وجود گسل های فعال متعدد ، به بررسی آسیب پذیری لرزه ای و شبیه سازی آن در مدیریت بحران می پردزاد. سوانح و حوادث طبیعی سالانه سبب خسارتهای بسیار قابل توجه جانی و مالی در کشور می شود. با توجه به موقعیت کشور و نحوه قرارگیری شهرها در نقاط آسیب پذیر از لحاظ زلزله، ضرورت پرداختن به این مساله امری بدیهی است. یکی از ضروریترین اقدامات و مسائل، به کارگیری اصول مدیریت بحران به منظور کاهش مخاطرات، آمادگی، مقابله، بازسازی و بازتوانی است. بنابراین مدیریت بحران فرایندی پویا در قالب اقداماتی سنجیده می باشد که پیش از وقوع بحران، در زمان وقوع بحران و بعد از وقوع بحران انجام می شود.
کلیدواژگان: آسیب پذیری لرزه ای ، شبیه سازی ، مدیریت بحران.
مقدمه
در چند دهه گذشته، جهان نسبت به خطرها به طور فزاینده ای آسیب پذیر شده است. واقعیت این است که افزایش تمرکز سرمایه های فیزیکی در مناطق پرخطر به افزایش اثرهای نامطلوب حوادث طبیعی منجر شده است - تنگری و همکاران، . - 30: 2008 هم اکنون مدیران دولتی و محلی در زمان تصمیم گیری های سیاسی و اقتصادی برای اجرای برنامه های کاهش آسیب پذیری خطرها با چالش های اساسی روبه رو هستند. این چالش ها اغلب شامل جریان های گیج کننده مدیریت اطلاعات، ناکارایی ها در فرایند تصمیم گیری و نارسایی در اجرا هستند - هبرمن، . - 12 :2012 لذا به دست آوردن دیدگاهی حاصل از شبیه سازی بحرانها در شدت های مختلف و در نتیجه، شناخت نقاط ضعف و قوت برنامه های مدیریتی در قبل و بعد از بحران، دست مدیران را برای داشتن گزینه های متعدد برای کاهش آسیب پذیری خطرها باز می کند.
در واقع، گسترش بی برنامه شهرها و عدم رعایت اصول برنامه ریزی شهری در مراکز شهری ، مانند : تمرکز شدید ساختمانی، کمبود فضاهای باز، عدم رعایت استانداردهای لازم در اکثریت سازه ها، جمعیت زیاد، عدم رعایت سرانه کاربری ها و ...، شدت آسیب پذیری و خسارات ناشی از بلایای طبیعی، از جمله زلزله احتمالی را دو چندان می کند - ساسان پور، - 33 : 1389 و این مراکز را به مناطق با آسیب پذیری بالا نسبت به این مخاطره طبیعی بدل نموده است. شناخت آسیب پذیری شهرها؛ بویژه در ایران که شهرها بافت های نامتجانس و در عین حال کهنه ای دارند، از اهمیت بالایی برخوردار است. مدیریت بحران ناشی از زلزله را میتوان ساماندهی و بسیج کلیه امکانات و توانمندی های کشور برای مقابله با بحران ناشی از وقوع زلزله و تبدیل آن به شرایط عادی و فرصتی برای بازسازی مطلوب و مناسب شهرهای آسیب پذیر تعبیرنمود - تکبیری ،. - 51 :1384 در این میان، فعالیت هایی که در مدیریت بحران انجام می گیرد
