بخشی از مقاله
چکیده
تلویزیون به عنوان یک رسانهی جمعی دیداری- شنیداری، اهمیت بسیاری در زندگی امروز دارد و به دلیل داشتن انواع برنامهها با موضوعات مختلف طیف وسیعی از مردم را به خود جذب کرده است و مخاطبان زیادی از قبیل کودکان بدان گرایش پیدا کردهاند. در این بین انیمیشنها جذابترین برنامههای کودک هستند و کودکان بدان رغبت زیادی نشان میدهند. انیمیشن شکرستان یکی از نمونههای پرمخاطب و موفق ایرانی در این زمینه میباشد. اهمیت تلویزیون و نیز مقولهی رسانه و رابطه و تأثیر آن بر کودک و از طرفی هم بحث اهمیت این انیمیشن در میان مخاطبین تلویزیون؛ این ضرورت را ایجاد کرد تا به بررسی تحلیلی انیمیشن شکرستان و دلایل موفقیت اثر پرداخته شود.
در واقع هدف از این پژوهش مطالعهی تحلیلی انیمیشن شکرستان از بعد عناصر بصری آن و نیز معناشناسی مجموعه میباشد و در این راستا از دادهها و اطلاعات کتابخانهای و نیز شیوهی توصیفی- تحلیلی استفاده شده است و نتایج تحقیق حاکی از آنست که مجموعهی شکرستان به لحاظ تکنیک ساخت با شیوهی کات اوت ساخته شده و هنرمندان در تصویرسازی، فضاسازی و ترکیببندی اثر، حرفهای عمل کردهاند. همچنین شخصیتسازیها و نیز مفهومشناسی داستانها در انیمیشن اهمیت جریان مدرنیسم و تأثیرات آن را بر فرهنگ ایرانی نشان میدهند.
مقدمه
در جهان مدرن امروز رسانهها نقش مهمی را در همهی جوانب زندگی بشری چه سیاسی، اجتماعی و چه شخصی و روانشناسی ایفاء میکنند و بیشترین تأثیرات آنها در سنین کودکی و خردسالی بر رشد شخصیتی و روانی فرد وجود دارد. در حقیقت کودکان بیش از بزرگسالان در معرض تأثیرات مستقیم و غیرمستقیم و نیز مثبت و منفی رسانهها هستند. تلویزیون یکی از این رسانههای جمعی بسیار پرمخاطب در بین کودکان میباشد و در بین برنامههای آن نیز انیمیشنها طرفداران زیادی دارند. انیمیشن شکرستان یک مجموعهی ایرانی است که جزء نمونههای موفق و پرطرفدار برنامههای کودک محسوب میشود.
به دلیل اهمیت جذب مخاطب در برنامههای تلویزیونی و کلاً آثار هنری و فرهنگی و نیز موفقیت انیمیشن شکرستان در جذب مخاطب، ضرورت انجام پژوهشی در راستای تحلیل این مجموعه و نیز مطالعهی عناصر بصری آن و موشکافی دلایل موفقیت آن از سوی محققیت احساس شد و در آن به ترتیب به تعریف رسانه و تلویزیون، رابطهی تلویزیون و کودک، تعریف انیمیشن، بررسی کلی انیمیشن شکرستان، تکنیک ساخت، تحلیل تصویرسازی و فضاسازی مجموعه و نیز بررسی شخصیتهای آن پرداخته شده و پژوهشگران در این راستا از شیوهی توصیفی و تحلیلی اثر بهره گرفتهاند و اطلاعات پژوهش نیز از نوع دادههای کتابخانهای و اسنادی میباشد.
پیشینه
در بخش پیشینهی پژوهش باید گفت که در مورد رسانه و مباحث مرتبط با آن مکتوبات بسیاری در دسترس است که کتاب نظریهی رسانهها نوشتهی فرد اینگلیس و ترجمهی محمود حقیقت کاشانی - - 1377 از آن جمله است. همچنین مارسل دانسی - 1377 - نیز کتابی با عنوان نشانهشناسی رسانهها ارائه کرده که ترجمهی گودرز میرانی و بهزاد دوران میباشد. از دیگر مکتوبات هم کتاب برای درک رسانهها نوشتهی مارشال مک لوهان - 1377 - و ترجمهی سعید آذری است و کتاب بازنگری در ارتباطات، مسائل مربوط با نگارهها نوشتهی برندا دروین - 1378 - ، ترجمهی محمود صدری هم نمونهی دیگری در این رابطه میباشد. همچنین میتوان به کتاب محمدحسن امیرتیموری - 1377 - با عنوان رسانههای آموزشی نیز اشاره کرد.
در مورد تلویزیون هم کتابهایی نظیر شناخت مخاطب تلویزیون با رویکرد استفاده و رضامندی نوشتهی مینو نیکو - 1381 - و نیز کتاب شهلا اعزازی - 1373 - با عنوان خانواده و تلویزیون میباشند. همچنین میتوان کتاب کودک و تلویزیون نوشتهی بری گوننز و بیل مک آلر - 1380 - را نام برد که ترجمهی نصرت فنی میباشد. در همین راستا پژوهش محمدحسن عظیمی و یونس شکرخواه .1394 - فصلنامهی علوم و فنون مدیریت اطلاعات - از منابع مهم محسوب میشود که موضوع آن "کودک، رسانه و ارتباط متقابل" است. اما به طور کلی و اختصاصی به بررسی نمونههای موردی از برنامههای کودک پرداخته نشده است و این پژوهش نگاهی جزئینگر به انیمیشن شکرستان داشته و به طور دقیق به تحلیل آن پرداخته است.
تعریف رسانه و رابطهی تلویزیون و کودک
در تعریف رسانه باید بیان داشت که وسیلهی انتقال معنا و مفاهیم مختلف از فرستنده به گیرنده میباشد. - امیرتیموری، - 16 :1377 در واقع رسانه به هرگونه واسطه یا مجاری انتقال پیام از فرستندهی پیام به گیرندهی آن اطلاق و به تعبیری رسانه حامل پیام تلقی میشود. - اینگلیس، - 37 :1377 برای مثال میتوان به کتاب، مجله، روزنامه، فیلم، عکس، رادیو، تلویزیون و ماهواره و . . . به عنوان رسانه اشاره کرد. - امیرتیموری، - 16 :1377 دروین بر این باور است که رسانهها به عنوان وسیلهای برای آگاهی مردم از جهان پیرامونشان عمل میکنند. - دروین، - 76 :1374 و آنچه در افزایش آگاهی و استفاده از رسانهها، ارزشها و علایق و نقش اجتماعی انسانها و مخاطبان نقش اساسی دارد.
و به بیان دیگر رسانهها میتوانند عامل مثبت یا منفی در کسب اطلاعات و آگاهیها باشند و از طرفی هم میتوان گفت عملکرد رسانهها رابطهی مستقیمی با فرهنگ جوامع دارد و عملکرد مثبت رسانهها موجب حرکت فرهنگی جوامع و عملکرد منفی آن موجب تهدید فرهنگی میشوند. در این بین تلویزیون از مهمترین رسانههای جمعی محسوب میشود و جامعهشناسان بر این باورند که تلویزیون رسانهای پرقدرت در مقابل سایر رسانهها محسوب میشود و تأثیری ژرفتر در زندگی انسانی در مقایسه با سایر رسانهها دارد.
"تلویزیون سیستمی است که ارسال تصاویر دیداری را همراه با صدا به صورت امواج الکترومغناطیسی که از طریق وسایل گیرندهای به نام دستگاه تلویزیون به شکل اولیه بازگردانده میشوند، ممکن میسازد.
این رسانهی ترکیبی دیداری و شنیداری در تلاش است که بیشترین حواس غالب انسانی را از قبیل حس شنوایی، دیداری و قوهی تخیل و تفکر را به طور همزمان در انتقال پیامها و مفاهیم متمرکز خود سازد
تلویزیون زندگی انسانی و نیز روند ذهنی و تفکرات بشری را تحتالشعاع قرار داده و حتی توانسته آنها را دگرگون کند. امروزه این وسیله با تبلیغات و ارائهی انواع برنامهها سلایق انسانی را دچار تغییرات بنیادین کرده است
در این میان جامعه و فرهنگ ایرانی نیز مستثنا نیست. در جامعهی ایران هم مانند سایر جوامع تلویزیون طیف کثیری از مخاطبان را در سنین مختلف دارد و کودکان از جمله مخاطبان آن میباشند. کودکان عموماً برای پر کردن اوقات فراغت خود و نیز سرگرمی به تماشای تلویزیون میپردازند. همچنین میتوان گفت عامل دیگر تماشای تلویزیون در کودکان وقتگذرانی میباشد.
باید گفت نوع برنامههای کودک اهمیت بسیاری دارد زیرا میزان توجه کودکان به برنامههای تلویزیون به عوامل متعددی بستگی دارد و عبارتند از: میزان جذابیتهای دیداری و شنیداریای که برنامهها دارند، مفاهیم خاص و متناسب با سنین کودکان که در محتوای برنامهها گنجانده میشود و نیز کودکان بتوانند معنای اصلی برنامه را متوجه و در زمان معین برنامه دریافت کنند.
در بین برنامههای کودک بیشرین نوعی که برای کودکان جذاب و مورد توجه است انیمیشنها 1 میباشند. نورمن مک لارن2 بنیانگذار بخش انیمیشن در مؤسسهی ملی فیلم کانادا در تعریف انیمیشن نقل کرده است که "انیمیشن هنر نقاشیهایی که حرکت میکنند نیست، بلکه هنر حرکاتی است که نقاشی میشوند. آنچه در انیمیشن، مابین قابها اتفاق میافتد، بسیار مهمتر از چیزی است که روی هر قاب وجود دارد.
