بخشی از مقاله
چکیده:
هدف این مقاله توصیفی- تحلیلی بررسی آثار دروغ در تربیت خانوادگی از دیدگاه قرآن و روایات است.از این رو سعی شده است تا عوامل مربوط به دروغ چه به لحاظ روانی و چه به لحاظ قرآنی با تکیه بر منابع اسلامی مورد تشریع قرار گیرد.در این مقاله ابتدا تعاریفی از دروغ و سپس علل دروغگویی کودکان 2 الی 8 ساله ، بزرگترها و آثار و تبعاتی که در فرد ، جامعه ، دنیا و آخرت به جای میگذارد مورد بررسی قرار گرفته است.در شرع اسلام دروغهایی مجاز اعلام شده که به آن دروغ مصلحت آمیز گفته میشود لذا در این مقاله سعی شده که موارد استثناء بررسی شود.نتیجه ای که میتوان از این مقاله گرفت این است که انسان با شناخت ریشه های دروغ ازنظر قرآن و روایات میتواند خود را از آلودگی به دروغ و ابتلاء به این آفت خطرناک مصون دارد.
مقدمه وبیان مسئله
آیا ریشه کلمه دروغ ، دورخ بوده؟ یا بسیط است و ترکیبی در آن نیست؟هر چه باشد مربوط به بحث ما نیست،زیرا از نظر اخلاقی و اجتماعی در آن بحث میکنیم.آنچه مسلم است،دروغ با دررویی همراه است و دروغگو،دورخ میباشد و زبان و دلش یکی نیست
دورو،کسی است که یکرو، بیشتر دارد،خواه دورو داشته باشد خواه چندین رو .دورویی،دروغگو،چنین است ؛به این که میرسد ،سخنی میگوید و با دورویی ملاقات میکند و به آنکه میرسد،خلافش را میگوید و با روی دیگر ملاقات میکند.در این ساعت اینگونه سخن میگوید ،در ساعت دیگر ،طور دیگر؛او دارای چندین رو و چندین زبان است یا آنکه برای خود ،رویی دارد و برای مردم رویی
یکی از عوامل موثر بر رفتار آدمی خانواده میباشد.محیط خانه اولین و بادوام ترین عاملی است که در رشد شخصیت افراد تاثیر میگذارد. کودکان خصوصیات را از والدین خود به ارث میبرندو از این راه، پدر و مادر زمینه رشد و پیشرفت افراد را فراهم مینمایند.نفوذ والدین در بچه ها تنها محدود به جنبه های ارثی نمی باشد بلکه در آشنایی کودک به زندگی جمعی و فرهنگ جامعه و ارزش های دینی ، خانواده نقش موثری را ایفا مینماید
خانواده ها ، گلستان ها و روضه های رضوانی هستند که زمینه پرورش گلهای بهشتی و فرح آور را مهیا میکنند.نقش باغبانی پدر و مادر در این گلستان بی نظیر است. مگر نه این است که برای پرورش گل به گلدان،خاک،آب و هوای مساعد نیازمند میباشیم ،در رشد فرزندان و پرورش آنها نیز اسباب و شرایطی لازم میباشد
رفتار والدین با یکدیگر هوای گلستان خانواده محسوب می شود .صمیمیت،یکرنگی،محبت،خوشرویی و هماهنگی زن و شوهراست که هوای لطیف و مساعد را برای رشد و شکوفایی فرزند فراهم می آورد . بر عکس نا هماهنگی،خودمحوری ، بی مهری،لجبازی،ندانم کاری و خشونت مانند هوا ی آلوده شاخه گل ها را افسرده،پژمرده و تباه میسازد
آری خانه محلی است که فرزندان در آن امور مختلف را فرا میگیرند.جایی است که تجربیات فراوانی را در آن بدست می آورند .فرزند از طریق این نهاد کوچک با دنیای خارج ارتباط برقرار میکند ،طرز معاشرت با دیگران را فرا میگیرد.در این محیط است که اخلاق،ایده آلها،ارزشها ،راه زندگی و ... را می-آموزند
خانواده ،واحد بنیادین اجتماعی است .به لحاظ قدرت ، نخستین نهاد اجتماعی و از نظر گستردگی در ابعاد تربیت انسان ،پایدارترین اثرگذار است. خانواده کانون اصلی رشد و تعالی بر پایه و اساس تعلیم و تربیت و انتقال ارزش های دینی و فرهنگی فرزندان است . محیط خانواده از یک سو ، عاطفی ترین و از سوی دیگر نزدیک ترین و پایدارترین ارتباط های اجتماعی را برای اعضای خود فراهم ساخته و پایه های اصلی رشد شخصیت و سلامت روان فرد از اول کودکی در این محیط پی ریزی می شود .
خانواده با عملکرد خوب به عنوان یک نظام اجتماعی و عاطفی نیرومند باعث می شود اعمال و رفتار مطلوب و نامطلوب هریک از اعضا در تاثیر و تاثر متقابل با دیگران قرار گیرد . تربیت ، فرایند به هم پیوسته ای است که توقف در هر مرحله به مراحل بعد آسیب می رساند و هر اختلال در هر نهادی روی فرایند و عملکرد تربیت در نهادهای دیگر اثر می گذارد . نظام خانواده به دلیل ماهیت اصیل و اثر گذار در ابعاد مختلف شخصیت فرد ، در سیستم های فیزیولوژیکی ، پرورشی ، عاطفی و اجتماعی اثر گذار است
خانواده نخستین اجتماعی است که شخص در آن گام می نهد و آداب زندگی و اصول و رسوم اجتماعی و تعاون و از خود گذشتگی را فرا میگیرد.خانواده کانون حفظ سنت ها اخلاقی و مرکز رشد عواطف و احساسات است .شک نیست که خانواده ها از نظر فرهنگ و نوع تربیت ، متفاوتند.در این میان خانواده قرآنی از همه برتر است. یعنی خانواده ای که همه ی افراد آن،وظایف خود را چه فردی و چه خانوادگی و چه اجتماعی بر اساس دستورهای قرآنی انجام دهند
وقتی انسان و اعضای یک خانواده و در مجموع کل جامعه ی انسانی،صفت زیبای صداقت،درستی و یکرنگی را رها نموده اند از آن دور میگردند. به یقین گرفتار بلای خانمانسوز دروغ،نفاق و دورویی میشوند که ثمره آن جزضررو زیان در دنیا و آخرت،چیز دیگری نخواهد بود و به حتم زندگی کردن در فضایی که دروغگویی در آن حاکم شده ، و اعتماد و اطمینان مردم از یکدیگر سلب گردیده بسیار تلخ،سخت و طاقت فرساست
اگر در پی اخلاقی زیستن فرزندان خود هستیم و راستگویی را ارزش و دروغگویی را ضد ارزش می دانیم ، باید متوجه باشیم که دروغ های هر چند مصلحت آمیز ، بذر دروغ و نفاق را در وجودشان می افشاند و آنان را دروغگو بار می آورد ، اما اگر خواهان صداقت آنان هستیم و در این باب احساس مسئولیت می کنیم ، باید هرگز کودکان خود را با وعده های درئغ گول نزنیم و سعی کنیم با آنان یک رنگ و صدیق باشیم . در غیر این صورت خودمان خواهیم بود که با وعده های دروغ ، به کودکان خود راه دروغ گویی و فریب را یاد می دهیم
شارع مقدس اسلام دروغ گفتن به کودکان را مجاز نمی شمارد. پیامبر اکرم - علیهم السلام - صراحت وعده ی دروغ دادن به کودکان را منع می کند و آن را مستوجب خشم می داند
یکی از عوامل دروغگویی کودکان ، دروغ گویی پدر و مادر به آنان است . در این باب گفته اند : "یکی از علل دروغگویی ، وجود الگوهای بد آموز در محیط کودک است . اگر پدر ، مادر و ...حتی معلمی که با کودک در تماس است دروغ گو باشند ، اولین درس دروغگویی را کودک از این افراد یاد خواهند گرفت
قرآن کتاب آسمانی است که از جانب خدا برای هدایت انسان ها به پیامبر اسلام - علیهم السلام - نازل شده است. خداوند در این کتاب شریف،آنچه را برای هدایت و سعادت بشر لازم بوده بیان کرده است.
