بخشی از مقاله
چکیده
علم روانشناسی رفتار انسان را مورد بررسی قرار میدهد و یکی از اهداف آن تحلیل شخصیت است. هدف اصلی مطالعه شخصیت، فراهم آوردن درك معناداري از انسان در چارچوب علم روانشناسی است. یکی از روشهاي راهیابی به شخصیت بررسی زبان فرد است زیرا هر فردي زبان ویژه و منحصر به فرد خود را دارد. بنابراین با بررسی ویژگیهاي زبانی آلاحمد در نثرش میتوان به دنیاي نگرش و شخصیت او آشنا شد. و در این مقاله در تحلیل شخصیت جلال آلاحمد از روش تفسیر متن به متن استفاده شده است یعنی به نظریهي منتقدان ادبی و دیگر مفسران استناد نشده است و تحلیل شخصیت نویسنده، از روي ویژگیهاي نثري است که از طریق آن خودش، شخصی تش را معرفی کرده است. و با بررسی عادات و رفتارهاي پرتکرار که نوشتهها و آثارش نمود پیدا کرده است؛ به این نتیجه رسیده شد که نثر آثار جلال آمیخته به طنز و تکیهکلام و اصطلاحات عامیانه و عناصر بلاغی است که هر کدام از آن بازکوکنندهي شخصیت منتقد، بیپروا، داراي لحن تند اما روح مهربان، کمگوي و کمحوصله و منظم و بسیار تاکید کننده بر موضوعات است.
.1 مقدمه
»کاراکتر - - character در زبان یونانی - - ethos و به فرانسه - - character آمده است. کاراکتر از ریشهي - Kharassian - به معنی حکاکی کردن و عمیقاُ خراش دادن گرفته شده است. شاید در اصل، سانسکریت و به معنی خراشیدن فارسی امروز باشد. اما این واژه در زبان فارسی بیشتر به شخصیت ترجمه شده است« - قادري، - 115- 114 :1380 یکی از اهداف نقد روانشناختی، تحلیل شخصیت است. »به دنبال اوج گرفتن پژوهشهاي روانشناسان به ویژه فروید روانشناس نامدار اتریشی، در اوایل قرن بیستم رایج گردید . این شیوه براي پیبردن به معناي دوم یک متن که از ضمیر ناخودآگاه سرچشمه میگیرد بسیار مفید است. نقد روانشناختی آثار ادبی بیشتر در سه حوزه صورت میگیرد: 1 -تحلیل متن -2تحلیل شخصیتهاي قصه یا فیلم -3تحلیل شخصیت و ذهن هنرمند« - فرضی و حسینی، - 255 : 1390 که در این پژوهش، به تحلیل شخصیت و ذهن هنرمند پرداخته شده است. پرچمدار نقد روان شناختی »فروید« بود وي معتقد است که »هر عمل و فکري داراي انگیزه است« - کریمی، - 195 :1386 و با بررسی زبان به تفکر نویسنده میتوان پی برد و انگیزههاي او را از درون متن استخراج کرد. بنابراین نقطهي پیوند روانکاوي و ادبیات همین جاست که براي هر ذهنی زبان ویژهي آن وجود دارد. و تا زمانی که »به رابطهي متقابل اندیشه و واژه پینبریم، نه تنها نمیتوانیم هیچ یک از پرسشهاي ویژه را در این زمینه پاسخگو باشیم، بلکه نخواهیم توانست به درستی آنها را مطرح کنیم« - ویگوتسکی،. - 33:1371 بنابراین زمانی که زبان یک فرد را بررسی می-کنیم در واقع هر آنچه که در ذهن آن فرد وجود دارد، براي ما تا حدودي مشخّص میشود؛ زیرازبان یک روي سکه ذهن و نشانه کامل فکر است و ضمیر آدمی جام اسرار و گنجینه زبان به شمار میرود. بنابراین، زبان تنها وسیله سخن گفتن و ابزار رفع نیاز هاي روزانه نیست. و »مولوي سخن را آشکارکنندهي تفکر و ایده میداند. در واقع، همه چیز هستی خود را از زبان میگیرد. اندیشه تا به زبان نیاید، گوینده شناخته نمیشود. زبان عامل ارتباطی بین اذهان انسان و آشکار کنندهي دوستیها و دشمنیها و شکل دهنده و قوام بخشندهي آنها است« - صادقی، . - 177 :1393 جلال آلاحمد یکی از نویسندگانی است که موفقیت چشمگیري در نویسندگی داشته و هدف در این مقاله بررسی شخصیت آلاحمد از طریق بررسی عادتها و رفتارهاي پرتکرار و منحصر بهفرد زبان وي است و از این طریق میتوان بخشی از ناگفتههاي شخصیت او را مورد بررسی قرار داد.
