بخشی از مقاله
چكيده
روند تحولات قيمت خودرو در كشور، نشان ميدهد در دهه اخير اين قيمت دچار نوسانات شديدي شده است. از آنجا كه اين نوسانات از پديدههاي مهم اقتصادي به شمار ميرود لذا مناظرات زيادي را برانگيخته است. در اين مطالعه به بررسي عوامل موثر بر قيمت خودرو پرداخته شده و براي نمونه قيمت سه نوع خودرو در طي٦ سال متوالي در نظرگرفته شده است. در نهايت يك مدل رگرسيون بر اساس عوامل تاثيرگذار روي قيمت خودرو با دقت نسبتاً بالا و خطاي پايين ارائه شده است.
كلمات كليدي: تحليل آماري، رگرسيون چندمتغيره، قيمت خودرو.
١. مقدمه
افزايش قيمت خودرو يكي از موضوعاتي است كه در چند سال اخير به يك موضوع نگرانكننده براي مردم و دولت تبديل شده است. هدف اين است كه زمينهاي فراهم آيد تا مردم بتوانند از خودروهاي با كيفيت و ايمني بالا و همچنين بهاي كمتر بهرهمند گردند. از يك سو دولت و مجلس بر اين باورند كه قيمت كنوني خودرو گران وكيفيت آن پايين است، از سوي ديگر، شوراي رقابت وخودروسازها، قيمت تمام شده خودرو را گرانتر از قيمت عرضه در بازار ميدانند؛ لذا اين موضوعات به كلاف سردرگمي تبديل شده است كه كسي پاسخ روشني براي آن ندارد.
بر اساس مذاكرات انجام شده با مديران مربوط در خصوص افزايش قيمت خودرو و هچنين جستجوهاي اينترنتي، عوامل زير براي تاثير بر قيمت خودرو در نظر گرفته شد.صنعت خودروسازي انحصاريترين صنعت در ايران ميباشد، دو شركت ايران خودرو و سايپا، ٩٢ درصد سهم بازار را در اختيار دارند، تيراژ توليد يكي از مهمترين شاخصها در قيمت تمام شده خودرو است، از همينرو كاهش تيراژ توليد، ميتواند عامل مهمي در نوسان قيمت تمام شده خودرو در سالهاي گذشته بوده است.به ادعاي خودروسازان علت اين گراني افسار گسيخته، تحريم و افزايش و بيثباتي قيمت ارز بوده است.
تورم و افزايش هزينههاي توليد با توجه به مواردي همچون تحريم نيز ميتواند در افزايش قيمت خودرو موثر بوده است. بخشي از عوامل موثر در قيمت تمام شده خودرو در قيمت نرخ مواد اوليه شامل مواد پليمري، آلومينيوم، چدن، فولاد و...است.همچنين افزايش نرخ دستمزد، قيمت انرژي، عدم پرداخت سهم صنعت، افزايش نرخ ماليات، بيمه و... بخش ديگري از عوامل موثر در قيمت تمام شده است.با توجه به گفته مدير ايران خودرو بالا بودن نرخ سود بانكي نيز از عوامل افزايش قيمت خودرو محسوب ميشود. همچنين حذف قطعهسازان داخلي و فعاليت قطعهسازنماهايي كه وابسته به خارج بوده و صرفا واردكننده قطعات بودند.
پيشرفت تكنولوژي و نصب تجهيزات جديد روي خودرو ها از جمله كيسه هوا و ترمز اي بي اس نيز ميتواند از عوامل افزايش قيمت خودرو باشد.تعداد عوامل موثر بر قيمت خودرو بسيار زياد هستند به دليل وجود برخي مشكلات قادر به جمعآوري تمامي اين دادهها نبوده و در اين پروژه تعدادي از عوامل مهمتر كه امكان جمعآوري دادهها براي آن وجود داشته، در نظر گرفته شده است. ازجمله نرخ ارز، قيمت مواد اوليه با بيشترين تاثير روي قيمت مانند آلومينيوم، مواد پليمري، چدن، فولاد و همچنين داشتن يا نداشتن ايربگ وترمز اي بي اس بررسي شده است.
٢. تحليل رگرسيون بر روي قيمت خودرو و عوامل وابسته به آن دادههاي جمعآوري شده براي عوامل فوق در جدول - ١ - گردآوري و با استفاده از نرمافزار مينيتب به تحليل رگرسيون بر روي قيمتها در در طول ٦ سال پرداخته شده است.تحليل رگرسيوني يكي از روشهاي آماري براي تحليل دادههاي چند عاملي است كه حوزه كاربرد آن بيشترين وسعت را دارد.در اين مقاله يك مدل رگرسيون چندمتغيره با درنظر گرفتن فروض مدل كلاسيك ارائه شده است. براي برآورد ضرايب مدل از روش حداقل مربعات خطا استفاده ميشود. ميتوان مدل نمونه زير را در نظر گرفت:
پس از بدست آوردن يك مدل رگرسيون به منظور سنجش آن از روشهاي متعددي استفاده ميشود. از جمله اين روشها ارزيابي ضريب تعيين چندگانه - R2 - است كه نشاندهنده ميزان دقت مدل است. R2 معياري براي سنجش مقدار كاهش در تغييرپذيري y است كه با استفاده ازمتغيرهاي مستقل x1,x2 , ... , xk حاصل ميشود. در واقع R2 نشاندهنده اين است كه چه نسبتي از تغييرات y مربوط به متغيرهاي مستقل موجود در مدل است.
روش ارزيابي ديگر مدل ميزان واريانس است كه هر چه كمتر باشد مطلوبتر است. در اين مطالعه ابتدا توان اول متغيرها در نظر گرفته شده و سپس به صورت تكي متغيرها حذف ميشوند تا تأثير هر يك از آنها به تنهايي روي مدل مشخص شود، سپس توان دوم متغيرها به همين ترتيب به مدل اضافه و يا حذف مي-گردند. همچنين در مرحله آخر از مدل باقيمانده تابع Ln گرفته شده و مدل بهبود يافته نهايي ارائه شده است.
٢-١- مدلسازي مسأله و تحليل رگرسيون
ابتدا يك مدل خطي رگرسيوني چند گانه را در نظر گرفته به اين صورت كه طبق معادله زير براي هركدام از متغيرها ضريب جداگانه در نظر گرفته و به آن تخصيص داده شده است.
