بخشی از مقاله
چکیده
تاسیسات آبی از جمله زیرساختهاي اساسی هر کشور میباشد که در صورت عدم آمادگی و نبود برنامههاي پیشگیرانه و پیشبینانه و آموزش مناسب پرسنل، هرگونه صدمات احتمالی در آن میتواند بهگونهاي به بحران تبدیل و اثرات بهداشتی، سیاسی و اجتماعی در پی داشتهباشد. از جمله اجزاء اصلی تاسیسات تامین آب، سامانههاي انتقال و توزیع آب میباشد که در معرض بروز ریسکهاي کمی و کیفی ناشی از خطرات و تهدیدات طبیعی - مانند زلزله و سیل - و انسانساخت - مانند جریانهاي ناپایدار، فرسودگی، فشار بالا، عملیات اجرائی و ... - قراردارد. حوادث در شبکههاي آبرسانی، بخصوص خطوط انتقال آب هرساله خسارات قابل توجهی را متوجه سازمانها و ارگانهاي مسئول میسازد.
عدم توجه به خطرات احتمالی و تعیین آسیب-پذیري و ریسک در مراحل طراحی و بهرهبرداري و نگهداري تاسیسات، میتواند هزینههاي جبران ناپذیري را بر بهرهبرداران از آب، تاسیسات جانبی و حتی محیط زیست منطقه تحمیلنماید. یکی از ابزار هاي مفید جهت ارزیابی آسیب پذیري اجزاء خطوط انتقال آب، مدیریت و تحلیل ریسک است. در این مقاله با استفاده از روشهاي مبتنی بر تحلیل سلسلهمراتبی و سیستم استنتاج فازي به تحلیل ریسک در سامانه انتقال آب از تصفیهخانه کوت امیر اهواز تا منطقه ویژه اقتصادي ماهشهر پرداخته شدهاست. این سامانه ازمجموعهاي از خطوط لوله، کانال و ایستگاههاي پمپاژ تشکیل شده و علاوه بر نیاز آبی منطقه ویژه اقتصادي ماهشهر، آب شرب تعدادي از شهرها و شهركهاي مسیر را تامین مینماید و از نظر اقتصادي و اجتماعی از اهمیت فوق-العادهاي برخوردار است.
-1 مقدمه
منطقه ویژه اقتصادي پتروشیمی ماهشهر مستقر در یکی از بنادر مهم و استراتژیک کشور میباشد. بندر ماهشهر در استان خوزستان واقع شده و داراي مساحت 2713 هکتار میباشد که بعد از اهواز وسیعترین شهر خوزستان است. این شهر در 18 کیلومتري بندر امام خمینی و 95 کیلومتري آبادان و 110 کیلومتري اهواز قرار دارد. منطقه ویژه اقتصادي واقع در ماهشهر شامل چندین مجتمع تولید محصولات پتروشیمی میباشد و همین امر ماهشهر را به مهمترین پایگاه پتروشیمی در ایران تبدیل کرده است.[1] شکل 1 و 2 تصویر هوایی منطقه اقتصادي ماهشهر را نمایش میدهند.
آب مجموعه صنایع موجود در منطقه ویژه اقتصادي ماهشهر در حال حاضر از طریق رودخانه کارون و تصفیهخانه کوت امیر با مجموعه خطوط انتقال و کانال به طول بالغ بر یک صد کیلومتر تأمین میگردد. شکل 3 وضعیت موجود تأمین آب منطقه ویژه اقتصادي پتروشیمی را نمایش می دهد. شرایط موجود تأمین آب با ظرفیت 400000 متر مکعب در روز از نظر حجم براي مصارف موجود کافی میباشد .[4] لیکن در اثر افزایش فعالیتهاي انسانی شامل صنعت، کشاورزي و شرب، ایجاد تأسیسات جدید بر روي رودخانه کارون، افزایش حق آبههاي برداشتی از مسیر خط انتقال، طول زیاد خطوط انتقال و احتمال بروز هرگونه حادثه در مسیر و همچنین خشکسالیهاي احتمالی که بر میزان آورد رودخانه کارون تأثیر بگذارد، شرایطی را فراهم نموده است که موجب نگرانی مسئولین منطقه ویژه اقتصادي ماهشهر و چالشهاي فکري در این زمینه شده است.
لذا بررسی عوامل تهدید و تحلیل ریسک در تأمین آب منطقه ویژه اقتصادي ماهشهر از طریق سالانه هاي موجود در اولویت برنامههاي منطقه مذکور قرار گرفته و ضرورت آن را توجیه می نماید.[5] نمودار شکل 4 تغییرات میزان دبی و شکل 5 تغییرات میزان TDS موجود در آب رودخانه کارون را بین سالهاي 1346 تا 1384 نمایش میدهد .[4] با توجه به شکلهاي مذکور میتوان نتیجه گرفت که میزان دبی این رودخانه به مرور زمان کاهش یافته و همچنین میزان شوري آن نیز افزایش یافته است.
