بخشی از مقاله
چکیده
آب شیرین یک منبع طبیعی، کمیاب و حیاتی و در عین حال تجدیدپذیر است که انسان به طور مستمر به آن نیاز دارد. امروزه بسیاری از کشور های جهان به دلایلی از جمله رشد روز افزون جمعیت، توسعه صنایع، تغییرات آب و هوا و شرایط اقلیمی و همچنین محدودیت منابع آبی در دسترس، با بحران آب مواجه می باشند. بحران آب یکی از مسائل اساسی مناطق خشک و نیمه خشک مانند ایران است. بخش عظیمی از مناطق کشور با محدودیت منابع آب روبروست و حفاظت از منابع آب از نظر کمی و کیفی امری حیاتی برای جلوگیری از بحران های زیست محیطی است. گسترش روز افزون نیازها و تقاضاها در جامعه برای دسترسی به منابع آب با کیفیت مناسب، افزایش چشمگیر هزینههای تأمین آب جدید و ضرورت کنترل آلودگی منابع آب با در نظرگرفتن محدودیت منابع آبی کشور، مدیریت منابع آب را از جنبههای مختلف با چالش های جدی روبرو ساخته است.
لذا تأمین برنامه های لازم به منظور حصول توسعه پایدار و حفظ محیط زیست و کیفیت منابع آب کشور از ضروریات محسوب می گردد. کمینهسازی مصرف آب، نگهداشتن آب در چرخه از طریق بازیافت و استفاده مجدد و استفاده از آبهای جایگزین، که به منابع آب غیرمتعارف موسومند بهجای منابع آب تازه از جمله راه-حلهایی هستند که امروزه در دستور کار مدیران قرارگرفتهاست. در این تحقیق به بررسی منابع آب غیر متعارف به عنوان منابع جایگزین برای تامین نیاز آبی منطقه ویژه اقتصادی ماهشهر پرداخته شده است.
با توجه به اهمیت صنایع مستقر در منطقهی مذکور و لزوم تأمین مستمر آب مصرفی آن، دسترسی به منابع جایگزین که بتواند پایداری کمی و کیفی تامین آب در شرایط عادی و اضطراری را تضمین نماید، همواره از دغدغه های مدیریت منطقهی ویژه بوده است. هدف اصلی این تحقیق امکان سنجی استفاده از منابع آب غیر متعارف به عنوان منبع اضطراری جایگزین آب استحصالی از رودخانه کارون می باشد. نتایج تحقیق نشان میدهد که علاوه بر تامین بخشی از آب مورد نیاز در شرایط اضطراری، میتوان از این منبع به عنوان تعدیل کننده کیفی آب ورودی از کارون، با توجه به تغییرات موجود استفاده کرد.
واژگان کلیدی: تأمین آب، منطقه ویژه اقتصادی ماهشهر، فرآیند تحلیل سلسله مراتبی - - AHP
-1 مقدمه
منطقه ویژه اقتصادی پتروشیمی ماهشهر مستقر در یکی از بنادر مهم و استراتژیک کشور میباشد. بندر ماهشهر در استان خوزستان واقع شده و دارای مساحت 2713 هکتار میباشد که بعد از اهواز وسیعترین شهر خوزستان است.این شهر در 18 کیلومتری بندر امام خمینی و 95 کیلومتری آبادان و 110 کیلومتری اهواز قرار دارد. منطقه ویژه اقتصادی واقع در ماهشهر شامل چندین مجتمع تولید محصولات پتروشیمی میباشد و همین امر ماهشهر را به مهمترین پایگاه پتروشیمی در ایران تبدیل کرده است. شکل 1 و 2 تصویر هوایی منطقه اقتصادی ماهشهر را نمایش میدهند .[1]آب مجموعه صنایع موجود در منطقه ویژه اقتصادی ماهشهر در حال حاضر از طریق رودخانه کارون و تصفیهخانه کوت امیر با مجموعه خطوط انتقال و کانال به طول بالغ بر یک صد کیلومتر تأمین میگردد.
شکل 3 وضعیت موجود تأمین آب منطقه ویژه اقتصادی پتروشیمی ماهشهر را نمایش میدهد. شرایط موجود تأمین آب با ظرفیت 400000 متر مکعب در روز از نظر حجم برای مصارف موجود کافی میباشد. لیکن طول زیاد خطوط انتقال و احتمال بروز هرگونه حادثه در مسیر و خشکسالیهای احتمالی که بر میزان آورد رودخانه کارون تأثیر بگذارد، شرایطی را فراهم نموده است که با بروز مشکلات گفتهشده، آب کافی برای مصارف مرتبط بر طرح فراهم نگردیده و موجب بروز خسارتهای غیرقابل جبران گردد .[3]بدین منظور تعیین منابع قابل قبول از نظر فنی و اقتصادی که بتواند در کوتاهترین زمان در صورت بروز هر گونه قطعی یا کاهش تأمین آب از طریق طرح موجود میزان آب لازم برای منابع گفته شده را فراهم نماید، از نظر اقتصادی کاملاً قابل توجیه میباشد.[4]
