بخشی از مقاله
چکیده
امروزه مباحث مرتبط به حوزهی زنان از مهمترین مقولات اجتماعی و فرهنگی می باشد. یکی از دسیسههای امروزی دشمنان اسلام این است که از طریق خدشهدار کردن شخصیت انسانی این موجود دین اسلام و تعالیم آسمانی آن را خدشه دار نمایند.
یکی از منابع شناخت که یک نفر مسلمان باید دید و بینش خود را از آن راه اصلاح و تکمیل نماید، سیره وجود مقدس پیغمبر اکرم صلی االله علیه و آله است. شیوه رفتار ایشان با زنان در نقشهای مختلف دختر، همسر و زن در جامعه میتواند روشنگر بسیاری از ابهامات و پرسشهای ما باشد؛ با توجه به اهمیت جایگاه زن در جامعه و تاکید بسیار اسلام در این زمینه، در این مقاله رفتار پیامبر گرامی اسلام - ص - با زنان با نگاهی تحلیلی مورد بررسی قرار میگیرد.
مقدمه
یکی از منابع شناخت که یک نفر مسلمان باید دید و بینش خود را از آن راه اصلاح و تکمیل نماید، سیره وجود مقدس پیغمبر اکرم صلی االله علیه و آله است. یکی از نعمت های خدا بر ما مسلمین و یکی از افتخارات ما مسلمین نسبت به پیروان ادیان دیگر این است که از طرفی قسمت بسیار زیادی از سخنان پیغمبر ما در صورتی که هیچ یک از ادیان دیگر نمی توانند چنین ادعایی بکنند که به صورت قطع بگویند فلان جمله جمله ای است که از زبان مثلًا موسی علیه السلام و یا عیسی علیه السلام و یا یک پیامبر دیگر شنیده شده ا ست؛ جملههای زیادی ه ست ولی آنقدها سلّم و قطعی نی ست. و ما سخنان متواتر از پیغمبر خودمان زیاد داریم.
از طرف دیگر تاریخ پیغمبر ما تاریخ بسیار روشن و مستندی است. در این جهت هم رهبران دیگر جهان با ما شرکت ندارند. حتی دقایق و جزئیاتی از زندگی پیغمبر اکرم به صورت قطع و مسلّم امروز در دست است که درباره هیچ کس دیگر چنین نیستبرای.
ما مسلمین، این منبع، چه منبع گفتار و چه منبع رفتار پیغمبر اکرم به صورت دو منبع بسیار مسلّم و تا شعاع بسیار زیادی قطعی-نه فقط ظنّی قابل اعتماد- وجود دارد. حال، آنچه ما موظفیم از وجود پیغمبر اکرم استفاده کنیم، هم در گفتار است و هم در رفتار، هم در قول است و هم در فعل؛ یعنی سخنان پیغمبر برای ما راهنما و سند است و باید از آن بهره بگیریم، و همچنین فعل و رفتار پیغمبر.
مطلب مهم این است که در کلمات بزرگان نکات بسیار دقیقی که در این کلمات گنجانیده شده است، افراد بتوانند درک کنند، خصوصاً که پیغمبر اکرم درباره سخنان خودشاعْطیتُانفرمودند:جَوامِعَ" الْکلِمِ" . "خدا به من کلمات جامعه داده است." یعنی خدا به من قدرتی داده است که با یک سخن کوچک یک دنیا مطلب می توانم بگویم. رسول گرامی اسلام همچنین فرمودند" سخنانی که از من می شنوید ضبط و نگهداری کنید و به نسل های آینده تحویل بدهید و بسپارید. ای بسا نسل های آینده و خیلی دور معنی حرف مرا بهتر بفهمند از شما که امروز پای منبر من هستید.
از مهمترین مقولات بسیار مهم امروزه مباحث مرتبط به حوزهی زنان می باشد، یکی از دسیسههای امروزی دشمنان اسلام این است که از طریق خدشهدار کردن شخصیت انسانی این موجودی که نیمی از پیکرهی اجتماع انسانی را تشکیل میدهد، دین ا سلام و تعالیم آ سمانی آن را خد شه دار نمایند. با توجه به اهمیت جایگاه زن در جامعه و تاکید ب سیار ا سلام در این زمینه، در این مقاله رفتار پیامبر گرام اسلام - ص - با زنان مورد بررسی قرار میگیرد.
مفهوم سیره نبوی و جایگاه زن از نظر رسول گرامی اسلام - ص -
سیره« در زبان عربی از ماده سِ» یر« ا ست . » سیر« یعنی حرکت، رفتن و راه رفتن. » سیرهیعنی« نوع راه رفتن. سیره بر وزن فِعْلَه ست و فِعْلَه در زبان عربی دلالت بر نوع میکند. مثلًا جَلْسَه یعنی نشستن، و جِلْسَه یعنی سبک و نوع نشستن. بر این اساس سیر یعنی رفتن، رفتار، ولی سیره یعنی نوع و سبک رفتار. آنچه مهم است شناختن سبک رفتار پیغمبر است.
در تفسیر و توجیه رفتار پیغمبر هم عیناً همین مطلب هست. همینطور که سخن پیغمبر معنی دارد و برای یک معنی ادا شده است، رفتارهای پیغمبر هم همه معنی و تفسیر دارد و باید در آنها تعمق کرد.مخصوصاً با تعبیری که قرآن میگوید که در وجود پیغمبر ا سوه و تأ سّیای ا ست برای شما، و وجود پیغمبر کانونی ا ست که ما از آن کانون باید روش زندگی را ا ستخراج کنیم.روایت صرف کلمات پیامبر کافی نیست، خیلی راویها هستند که چیزی درک نمی کنند. اینکه ما بیاییم تاریخ پیغمبر اکرم را نقل کنیم که پیغمبر اکرم در فلان جا چنین کرد کافی نیست، تفسیر و توجیه عمل پیغمبر مهم است
یکی از موضوعات مهمی که باید در سیره نبوی دنبال شود، نقش و جایگاه زن است. زن ها مردان شجاع را در دامن خود بزرگ می کنند. قرآن کریم انسان ساز است و زن ها نیز انسان ساز، وظیفه زن ها انسان سازی است. اگر زن های انسان ساز از ملت ها گرفته بشوند، ملتها به شکست و انحطاط مبدل خواهند شد. پیامبر اعظم - ص - همواره مردان را به اکرام و احترام زن سفارش می فرمود و منزلت و شأن والای آنان را گو شزد میکردند. آن ح ضرت اولین عامل آن تعالیم بود و با سیره و منش زیبای خود الگو و راهنمای مردان در تعالیم و حفظ حقوق زنان بود.
سیره نویسان احادیثی از پیامبر اکرم - ص - نقل کرده اند که فرمودند: "أنا ابن العواتکه و أنا ابن الفواطم". در بین سلسله مادران حضرت، 12 نفر از آنان عاتکه و 4 نفر فاطمه نام داشتند. یعقوبی مورخ شیعه تأکید می کند که پیامبر اعظم - ص - دو جمله فوق را بسیار به کار می برد. علت نیز آن بود که در جاهلیت زن-ها بسیار تحقیر می شدند و حقوق آن ها پایمال میگردید. سلسله نسب افراد از جانب پدر منظور می گردید و نامی از مادران آن ها به میان نمیآمد. پیامبر اعظم - ص - با توجه ویژه به زنان جایگاه همانندی با مردان برای آنان قایل بود. و برخلاف این عقیده که زن و نام او را مایه شرمساری می دانستند و حتی دختران خود را زنده به گور می کردند، آن حضرت با افتخار از مادران خویش یاد فرمود.
نقشه خلقت و مرزهای فطرت را نمی توان تغییر داد و آنچه در صلاحیت مردان است، از زنان ساخته نیست و در دستگاه آفرینش هر کدام موقعیت و مواهب مخصوص به خود را داراست. رسول اعظم - ص - با تأکید بر حسن معاشرت با زنان فرمود: همه مردان، دارای خصلت های نیک و بد هستند و مرد نباید تنها جنبههای ناپسند را در نظر بگیرد و همسر خود را ترک کند، چه هرگاه از یک خصلت او ناراضی می شود، خلق دیگرش مایه خشنودی اوست و این دو را باید روی هم به حساب بیاورد.
اخلاق خانوادگی رسول گرامی اسلام - ص -
یکی از عرصه های مهم حیات آدمیان، »خانواده« است خانواده نوع کوچک و ساده شده ای از ساخت کلان جامعه به شمار می آید و هسته اصلی حیات اجتماعی است که انسان ها غالباً در آنجا شیوه و طرز عمل زندگی را می آموزند; زیرا زندگی از آنجا آغاز میشود. از این رو بنیادی ترین نهاد اجتماعی شمرده می شود.
