بخشی از مقاله
چکیده:
میدان نفتی پازنان در 150 کیلومتری جنوب شرقی اهواز قرار گرفته و یکی از بزرگترین میدانهای نفتی زاگرس چین خورده میباشد. در این پژوهش با استفاده از جدید ترین نقشه خطوط تراز زیر سطحی - - UGC سر سازند آسماری در میدان پازنان و با سه روش مشتقگیری ریاضی از نقشههای ساختمانی زیر سطحی، تحلیل دوایر محاطی و استفاده از میزان انحناء محوری - طولی - ساختمان مخزن شکستگیهای این مخزن مطالعه گردیده است.
بر اساس نتایج این تحقیق، یال جنوب غربی شیب بیشتر و نیز آهنگ تغییرات شیب بیشتری نسبت به یال شمال شرقی دارد و بنابر این یال جنوب غربی شرایط مساعدتری جهت توسعه شکستگیهای ناشی از انحناء عرضی ساختار دارد. این نتیجه میتواند نشان دهنده بالا بودن نرخ دگرشکلی در یال جنوب غربی میدان نسبت به یال شمال شرقی آن است . همچنین پهنای محدوده شکستگیهای عمیق و پرتراکم در محل مرکزی مخزن و کوهانه های تاقدیس به دلیل انحناء عرضی بالاتر نسبت به محدوده های دیگر بیشتر است.
مقدمه :
کمربند کوهزاد زاگرس به عنوان بزرگترین پهنه ساختاری ایران در اثر برخورد ورقه عربی و فلات ایران در ترشیری پسین - Stocklin, 1968 - به صورت رشته کوه بلندی به طول تقریبی 1800 کیلومتر و بر روی سکوی آرام قارهای عربی تشکیل شده است
کمربند زاگرس به دو بخش عمده زاگرس مرتفع، زاگرس چین خورده - رانده تقسیم میشود. زاگرس چین خورده- رانده به دلیل دارا بودن ذخایر هیدروکربوری در بسیاری از تاقدیس های آن، به عنوان یکی از غنیترین نواحی هیدروکربوری به شمار میآید. از آنجا که تمامی مخازن هیدروکربوری شناخته شده در کمربند، در نفتگیرهای تاقدیسی متمرکز هستند و بیشترین مواد هیدرو کربوری ایران در منطقه از طریق مخازن دارای شکستگی به دست می آید، لذا تحلیل ساختاری و مطالعه شکستگی ها از بنیانی ترین موضوعات زمین شناسی نفت زاگرس محسوب میشود و نقش بسیار موثر در تولید و دسترسی به ذخایر نفت و گاز دارد.
میدان نفتی پازنان ، در 150کیلومتری جنوب شرق اهواز و جنوب شرق میدان آغاجاری قرار گرفته و یکی از بزرگترین میدان های نفتی زاگرس چین خورده می باشد - مطیعی، - 1374 ، بنابراین مطالعه ساختاری و شکستگی های این میدان از اهمیت بالایی برخوردار است . طول و عرض این میدان به ترتیب 60 کیلومتر و 4 تا 6 کیلومتر میباشد. مخزن پازنان یکی از بزرگترین و مهمترین مخازن گاز میعانی کشور است - شکل. - 1
تحلیل شکستگی مخزن علاوه بر اینکه در بعد کاربردی نقش مهمی در افزایش تولید و بازیافت نفت دارد در بعد نظری نیز ممکن است به ایجاد و گسترش دیدگاه های مناسب تری در ارتباط با تکتونیک محدوده مخزن دارای شکستگی منجر شود. در این تحقیق با توجه به نوع داده های موجود جهت شناسایی و بررسی خصوصیات ساختاری و شکستگیهای زیرسطحی مخزن آسماری این میدان نفتی از مجموعه روش های کاربردی زیراستفاده گردیده است:
- مشتق گیری ریاضی از نقشه های ساختمانی زیر سطحی
- تحلیل دوایر محاطی
- استفاده از میزان انحناء محوری - طولی - ساختمان مخزن
شکل -1 موقعیت میدان پازنان و میدانهای اطراف آن - فکوری - 1383
بحث:
جهت بررسی و توزیع فراوانی و تراکم شکستگی ها در میدان نفتی پازنان از روشهای مختلفی استفاده شد که هر یک از کارایی خاص خود برخوردارند. این روشها عبارت اند از:
-1 مشتق گیری ریاضی از نقشه های ساختمانی زیر سطحی
همه سنگهای کربناته در رژیم تنش نرمال، رفتار الاستیک نشان می دهند و طی فرآیندهای چین خوردگی، در اثر کشش یا فشارش، ساختمان های تاقدیسی و ناودیسی ایجاد می نمایند .با تداوم این فرآیندها، گسل خوردگی های معکوس و تراستی و ساختمان های فلسی پدیدار می شوند که شکستگی نیز از عوارض این ساختارها به حساب می آید
از اینرو، یکی از روش های متداول در تعیین توزیع فراوانی و فاصله شکستگی ها از یکدیگر در قسمت های مختلف یک میدان هیدروکربوری، به ویژه در مناطق چین خورده، تعیین توزیع تنش و کرنش در آن است .از آنجا که شعاع انحنای ساختمانی و شیب لایه بندی در قسمتهای مختلف، تابعی از تغییرات تنش و کرنش می باشد، بنابراین از این تغییرات برای پیش گویی تراکم و توزیع شکستگی ها در کل یک میدان استفاده می گردد؛ به گونهای که در هر ساختمان، مناطق با انحنای زیاد در مقایسه با مناطق کم تحدب، شکستگی بیشتری را متحمل می شوند. انحنای یک سطح عبارت است از عکس شعاع دایره ای که بر آن سطح در یک نقطه ویژه مماس می گردد
بدین ترتیب که طی دو مرحله متوالی مشتق گیری از نقشه ساختمانی زیرسطحی - - UGC سر سازند آسماری در میدان نفتی پازنان ، به ترتیب نقشههای همشیب و همخمش تهیه گردیده است
شکل -2 نقشه همشیب حاصل از مشتق گیری از نقشه ساختاری زیرسطحی - UGC - سرسازند آسماری
شکل -3 نقشه هم خمش حاصل از مشتق گیری دوم از نقشه ساختاری زیرسطحی - UGC - سرسازند آسماری
-2 تحلیل دوایر محاطی
هدف از بکارگیری روش تحلیل دایره محاطی تعیین محدوده گسترش شکستگیهای باز ناشی از خمش عرضی چین خوردگی یا شکستگی های کششی ساختار تاقدیسی است
