بخشی از مقاله
چکیده
هدف از پژوهش حاضر، بررسی رابطه سبک رهبری وظیفهمدار- رابطهمدار با روحیه معلمان مقطع متوسطه شهرستان سیرجان در سال 1394 بوده است. بدین منظور پژوهش حاضر، از لحاظ هدف کاربردی و از لحاظ روش تحقیقی توصیفی از نوع همبستگی است. جامعه آماری این پژوهش، شامل کلیه معلمان مقطع متوسطه دوم شهرستان سیرجان به تعداد 248 نفر میباشند و حجم نمونه با استفاده از جدول مورگان تعداد 148 نفر انتخاب گردید. برای جمعآوری دادهها از دو پرسشنامه سبک سنج مدیریت و روحیه معلمان استفاده شده است.
تجزیه و تحلیل دادهها با استفاده از ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون و با استفاده از نرمافزار spss صورت گرفته است. یافتهها نشان داد که بین سبک وظیفهمدار با روحیه معلمان مقطع متوسطه شهرستان سیرجان رابطه مثبت و معنیداری وجود دارد. بین سبک رابطه-مدار با روحیه معلمان مقطع متوسطه شهرستان سیرجان رابطه مثبت و معنیداری وجود دارد. هر یک از سبکهای رهبری موردنظر در این پژوهش دربردارنده مقادیری از توجه به افراد و وظایف سازمانی می-باشد که از آنها به رابطهمداری و وظیفهمداری تعبیر شده است. همچنین نتایج آزمون رگرسیون نشان داد سبک رابطهمدار، روحیه معلمان را بیشتر پیشبینی میکند.
مقدمه
مدیریت را هنر انجام امور از طریق دیگران و رسیدن به اهداف سازمان به وسیله کار کردن با کارکنان و استفاده از منابع سازمان تعریف کردهاند
در این میان رهبری از وظایف مهم و کلیدی مدیریت به حساب میآید . - Nasiripoor, 2009 - رهبری فرایند نفوذ در رفتار کارکنان برای دستیابی به اهداف سازمانی، به عنوان عنصر لازم برای موفقیت سازمان است. واژه سبک تقریباً معادل رفتاری است که مدیر توسط آن در زیردستان نفوذ میکند
سبک رهبری رفتاری است در ارتباط با نفوذ در زیردستان و ایجاد انگیزه در آنان در جهت انجام امور و رسیدن به اهداف؛ سبک رهبری مناسب با اثرات مثبت بر زیردستان باعث رضایتمندی و ارتقاء توانمندیهای آنان میشود
سبک رهبری، به عنوان الگوهای رفتاری پایدار فرد به صورتی که به وسیله دیگران ملاحظه میشود تعریف میگردد. این الگوها هنگامی پایدار میشود که فرد تحت شرایط مشابه به طریقی یکسان رفتار و عادت عملی خاصی پیدا می-کند که برای همکاران وی تا اندازهای قابل پیشبینی است
رهبری به عنوان توانایی نفوذ بر دیگران برای دستیابی به اهداف سازمانی مطرح میشود. در این راستا فرد رهبر میتواند از دو سبک اصلی رفتاری، گرایش به وظیفه - وظیفهگرایی - و گرایش به روابط متقابل میان افراد - رابطه گرایی - مدد گیرد. سبک وظیفهمدار حد و مرزی است که یک رهبر، اعضای گروه خود را سازمان میدهد و تشریح میکند که هر یک قرار است چه فعالیتی را، چه وقت و چگونه انجام دهند
سبک رابطهمدار حد و مرزی است که یک رهبر به وسیله گشودن مجاری ارتباط، تفویض مسئولیت و دادن فرصت به زیردستان برای بهره گیری از تواناییهای بالقوه، میان خود و اعضای گروه رابطه شخصی برقرار میکند. این رفتار با حمایت اجتماعی، عاطفی، دوستی و اعتماد مشخص میشود
فیدلر پیشنهاد میکند که از لحاظ کارآیی، سبک رهبری باید با مقتضیات موقعیتی انطباق یابد. وی عنصر اساسی رهبری را اعمال نفوذ می-داند. بدین معنا که رهبری رابطهای است که در آن شخص میکوشد تا به منظور انجام وظیفه مشترک بر دیگران اعمال نفوذ کند. نکته مهم این است که رهبری کارآمد منوط به این است که فرد شایسته در زمان مقتضی و در مکان مناسب قرار بگیرد
مدیران با انتخاب سبک رهبری مناسب میتوانند از طریق نفوذ مثبتی که بر رفتارهای کاری کارکنان دارند باعث ارتقاء روحیه و افزایش رفتارهای اخلاقی آنها شوند. بررسی خصوصیات روحی افراد از مسائلی است که از اهمیت اساسی برخوردار است. از طرفی در سازمانها نیز مشاغل گوناگونی وجود دارند که لازمه انجام وظایف هر یک از آنها برخورداری از تواناییها و وجوه شخصیتی خاصی است. بین اعمال سبک مدیریتی ادغامی و بالا بودن روحیه دبیران، همبستگی مستقیم و معناداری وجود دارد، ولی بین اعمال سبک مدیریت سازمانی و روحیه دبیران همبستگی معکوس و معناداری مشاهده میشود
توجه به روحیه کارکنان یکی از مهمترین مسائل در روانشناسی سازمانی و روابط انسانی است و میتوان گفت: »روحیه ترکیبی است از طرز تلقی، احساسات و عواطف فردی یا افراد نسبت به انجام کار تا حد توان در یک محیط کاری. هر اندازه فعالیت فرد یا گروه توأم با رضایت خاطر باشد روحیه کاری مطلوب و در صورت عکس، روحیه نامطلوب و پایین است«
روحیه را به عنوان علاقه و اشتیاق حرفهای که یک شخص در جهت تحقق اهداف فردی و گروهی در یک موقعیت شغلی معین ابراز میکند، تعریف کردهاند. بنابراین میتوان گفت فرد با روحیه، فردی وظیفه شناس است که وظایف خود را به خوبی انجام میدهد و از آنجا که روحیه عملکرد افراد را تحت تأثیر قرار میدهد، سازمانها باید به اهمیت این امر واقف گردند. در تعریف دیگری روحیه به احساس اطمینان، اعتماد، همدردی و دوستی که در بین معلمان اشاره میکند
فهیمی - - 1381 به مقایسه اثرات روش مدیریت رابطهمدار و مدیریت کارمدار بر روحیه دبیران دبیرستانهای ناحیه سه آموزش و پرورش مشهد پرداخت. نتایج پژوهش نشان داده که: بین روش مدیریت رابطهمدار و روحیه دبیران، همبستگی قوی و معنیداری وجود دارد که با افزایش روش رابطهمداری مدیران، روحیه دبیران افزایش مییابد و بین روش مدیریت کارمداری و روحیه دبیران، همبستگی نسبتاً قوی ولی معکوس وجود دارد که با افزایش روش کارمداری مدیران، روحیه دبیران کاهش مییابد.
امجدی - 1384 - در پژوهش خود به این نتیجه رسید که بین سبک رهبری فرماندهان دانشجویان دانشگاه افسری امام علی - ع - نزاجا - رابطهمدار-وظیفهمدار - و میزان انگیزش دانشجویانشان ارتباط وجود ندارد. بین سبک رهبری وظیفهمدار فرماندهان و نیاز خودیابی دانشجویان، رابطه معکوس و معنیداری وجود دارد. یعنی با افزایش سبک وظیفهمداری فرماندهان، نیاز خودیابی در دانشجویان کاهش و با کاهش سبک وظیفهمداری فرماندهان نیاز خودیابی در دانشجویان افزایش مییابد. و سبک رهبری فرماندهان دانشجویان در بعد وظیفهمداری با میانگین 13/36 قوی میباشد.
شیرزادکبریا و زنگنه - - 1390 در پژوهشی به این نتیجه رسید که بین سبک رهبری مدیران ارشد مناطق آموزشی و روحیه مدیران مدارس رابطه معناداری وجود دارد. روحیه مدیران مدارس در سبک رهبری پویا بالاست. روحیه مدیران مدارس در سبک رهبری تفویض کننده پایین است. روحیه مدیران مدارسی که رهبران رابطهمدارند، بالا است. روحیه مدیران مدارسی که رهبران وظیفهمدار دارند، بالا است.
- Midler, 2008 - نیز در تحقیق خود تحت عنوان » رفتار رهبری مدیر مدرسه و روحیه معلمان« رابطه مستقیم و معناداری بین رفتار رهبری مدیر مدرسه و روحیه کاری معلمان در مدارس ایالت آلاباما گزارش می-کند و اظهار میدارد که ساختدهی و مشارکتجو بودن مدیران موجب روحیه بالاتری در معلمان می شود.
با توجه به آنچه که گفته شد، آموزش و پرورش نقش مهمی در بهسازی و توسعه زندگی فردی و اجتماعی افراد دارد. تحقق اهداف آموزش و پرورش، لزوم توجه به روحیه و ویژگیهای افراد و محدودیت منابع و امکانات ایجاب میکند که اداره امور مدارس مبتنی بر توجه به روابط انسانی مؤثر، رضایت شغلی، ایجاد زمینه همکاری بین معلمان، فراهم نمودن خدمات و امکانات رفاهی و آموزشی و توجه به مسائل و مشکلات معلمان باشد تا بتواند فضای مدرسه را پویا، پرنشاط و فعال نموده و خلاقیتهای معلمان و دانشآموزان را به خوبی شکوفا سازد. به همین سبب، آماده سازی معلمان کارآزموده و با روحیه بالا از جمله مسائل مهمی است که برنامهریزان نظام آموزش و پرورش را به خود مشغول کرده است
در مدرسهای که شرایط نامطلوب و اوضاع در آن به هم ریخته است، احساس میشود که معلمان با یکدیگر روابط خوبی ندارند و گاهی میان آنها کشمکش به وجود میآید. مدیر چنین مدرسهای فقط به فکر اجرای مقررات با استفاده از قدرت مقام خود است و به برقراری روابط انسانی با معلمان توجهی ندارند، اما در مدرسهای که شرایط مطلوب است، به نظر میرسد معلمان با یکدیگر روابط صمیمانهای دارند و در انجام دادن امور مدرسه و حل مسائل شخصی با یکدیگر همکاری میکنند. حتی، مدیر نیز با معلمان روابط دوستانهای برقرار میکند. بنابراین مدیران با استفاده از سبک صحیح رهبری میتوانند روحیه کارکنان و بهرهوری سازمان خود را افزایش دهند.
سبک رهبری مدیران تأثیر بسزایی در روحیه معلمان مدارس میگذارد و به تبع آن روحیه معلمان، بر کارایی و اثربخشی و در نتیجه بر روند نتایج نظام آموزشی تأثیر میگذارد. لذا با توجه به اهمیت روحیه معلمان در مدارس و از همه مهمتر نوع مدیریت سازمانهای آموزشی که دارای بُعد انسانی بسیار قوی میباشد و همچنین با توجه به خلاء موجود در زمینه پژوهشهای مربوط به روحیه معلمان، به ویژه رابطه بین سبک رهبری مدیران با روحیه معلمان، آن هم با توجه به وجود تمرکز ساختاری و اداری موجود در سازمانهای آموزشی و به تبع آن بهرهمندی مدیران از بالاترین درجه اختیارات، بر آن شدیم که در این پژوهش به بررسی رابطه سبک رهبری مدیران و روحیه معلمان پرداخته و رابطه هر یک از سبکهای موردنظر در این پژوهش را با روحیه معلمان مدارس مورد شناسایی قرار دهیم. بنابراین فرضیههای پژوهش به شرح زیر میباشند:
-1بین سبک رهبری وظیفهمدار با روحیه معلمان رابطه معنیداری وجود دارد.
-2بین سبک رهبری رابطه مدار با روحیه معلمان رابطه معنیداری وجود دارد.
3 -سبکهای رهبری در پیشبینی بیشتر روحیه معلمان نقش دارند.
روش تحقیق
هدف از پژوهش حاضر تحقیق بررسی رابطه سبک رهبری وظیفهمدار -رابطهمدار با روحیه معلمان مقطع متوسطه شهرستان سیرجان در سال تحصیلی 94 میباشد. بدین منظور پژوهش حاضر، از لحاظ هدف کاربردی و از لحاظ روش تحقیقی توصیفی از نوع همبستگی است. جامعه آماری این پژوهش، شامل کلیه معلمان مقطع متوسطه دوم شهرستان سیرجان به تعداد 248 نفر میباشند و حجم نمونه با استفاده از جدول مورگان تعداد 148 نفر انتخاب گردید.
