بخشی از مقاله
چکیده :
محمّدرشید سرخ آبادی شاعر مشهور و توانمند شهرستان تربت حیدریّه است. سیمای امامان معصوم - ع - در مجموعه شعر او جایگاه مهمّی دارد. رشید در مجموعه شعر نغمه عرفان توانسته است ابیات زیادی را در مدح پیامبران به ویژه حضرت محمّد، و منقبت امامان معصوم - ع - به خصوص امام زمان - عج - بیاورد. او مقام والای امامان معصوم - ع - را در اشعار خود با عشق و علاقهی درونی در قالب شعر و الفاظی رسا به تصویر کشیده است،که این نشان از دلدادگی او به مذهب، وارادت خالصانهای به امامان معصوم - ع - دارد. در این پژوهش تلاش کردهایم که سیمای امامان معصوم - ع - را مورد بررسی و تحلیل قرار دهیم، و در مجموعه شعر او به10 تن از امامان معصوم - ع - و زندگی و اتفاقاتی که در دوران زندگی و شریعت انها رخ داده است اشاره شده است.
-1مقدمه :
سیمای ائمه اطهار - ع - در اشعارمحمّد رشیدسرخ آبادی جایگاه خاصّ و مهمّی دارد. بهگونهای که این شاعر معاصر در اشعارش با در هم آمیختن عواطف، احساسات، و تخیّل و در قالب اشعار و الفاظ دلنشین و ناب توانسته است به مدح و منقبت امامان معصوم - ع - بپردازد، رشید با آوردن کلماتی رسا و آهنگین سعی برآن داشته است که بتواند جایگاه پیامبر - صلی االله علیه و آله - و ائمه اطهار - ع - را در دیوان خودش پر رنگ جلوه دهد، و همچنین در مجموعه شعر نغمه عرفان،مشهود است که ارادت خاصّی نسبت به ائمه اطهار - ع - به ویژه امام زمان - عج - داشته، و ابیات بسیاری برای آن حضرت آورده است، و در پایان رعایت اصول ادبی را برای تحقق این هدف سرلوحه کار خویش قرار داده است.
امام، امّین خداوند در روی زمین و دعوت کننده مردم به سوی خداوند می باشد. امامان معصوم - ع - از گناهان پاک و از عیوب مبرّا هستند، و تمام تلاش های آنان در جهت هدایت شیعیان بوده است. شیعیان همیشه با برقراری پیوند معنوی، عاطفی، علمی، اقتصادی و اجتماعی با امامان معصوم - ع - در حوزه های گوناگون بهر های فراوان مادی و معنوی از ایشان میبردند. و اینکه شیعیان از رهنمودها و نصایح ایشان در زندگی فردی و اجتماعی سود بردهاندو بسیاری از مشکلات شیعیان از طریق همین ارتباط با ائمه معصومین - ع - بهبود یافته است.
با» توجّه به جایگاه اجتماعی و مدنی الطبع بودن انسان، وجود الگو و پیشوایی که از سوی خدا متعال تایید شده باشد، برای ایجاد نظّم و ترقی افراد جامعه و اجتماع بشری، از نظر عقل ضرورت دارد. بر همین اساس، میگویند: در هر عصر و زمان باید امام و پیشوایی در میان مردم از سوی خداوند باشد. - « مفید، 137 :1413 و کراجکی،1410ق، ج - 345 :1 »شیعیان، امام معصوم - ع - را مقتدا و الگو در زندگی فردی و اجتماعی خویش قرار میدهند، و به امام به مثابه مرجع امور و فصل الخطاب در مشکلات اجتماعی خویش مینگرند.
ایشان امام را محرم اسرار خویش، معتمد برای مشورت و طلب استمداد در امور مهم و معضلات اجتماعی خویش و مرحم زخم ها و مرارت هایی که از جانب مخالفان و حاکمان جور متحمّل میشدند، و امید دلهای مضطرب خود در سختیها و ناملایمت سیاسی واجتماعی میدانستهاند و از ستم هایی که بر آنها میرفته نزد امامان معصوم - ع - گلایه و شکوه میکردهاند. امام را جایگاه، پدری آگاه و دلسوز نسبت به خانواده رو به گسترش تشیع دانسته است. در یک کلام، از دیدگاه شیعیان امام، حلّال و گرهگشای مشکلات بوده است. - صدّ«وق، - 657 :1376
» شیعیان در دوره حضور ائمه اطهار - ع - با اهداف و انگیزه های گوناگون و بیشتر از روی علاقه و ارادت، با پیشوایان خویش در ارتباط بودند، و از وجود ایشان بهره میبردند. هرچند شرایط نامساعد سیاسی امکان ارتباط گسترده و آسان شیعیان را با امامان - ع - سلب کرده بود. امّا با این حال شیعیان در هرجا مشتقاق زیارت و دیدار امامان معصوم خویش بودند و علی رغم مشکلات فراوان از جمله سختی های سفر، و خفقان حاکم از راه های دور خدمت امامان خویش میرسیدند، و از وجود ایشان بهره میبردند. ابوالاسود عمر بن محمّد کوفی، هر سال یک بار از کوفه برای دیدار امام صادق - ع - و امام کاظم - ع - به مدینه میرفت.« - نجاشی، 1407ق: - 283
امام محمّد باقر - ع - میفرمایند: »من سره ان لا یکون بینه و بین االله حجاب حتی ینظر الی االله و ینظراالله الیه فلیتول آل محمّد - ص - و یبره من عدوهم و یاتم بالامام منهم، فانه اذا کان کذالک نظر االله الیه، و نظر الی االله. هرکسی دوست دارد که میان او خدا حجابی نباشد تا خدا را ببیند و خدا نیز او را نظر کند، پس آل محمّد - ص - را دوست بدارد و از دشمنانش بیزاری بجوید، و پیرو امامی از این خاندان باشد، زیرا که اگر چنین نماید خدا را میبیند و خداوند نیز او را می بیند.« - مستنبط، 1430ج - 52 :2 »امام صادق - ع - میفرمایندان: "فوق کلّ عباد عباده، و حبنّا اهل البیت افضضل عباده. همانا فوق" هر عبادتی، عبادت دیگری است و محبّت خاندان ما بهترین و برترین عبادت است. و در ورایت دیگرآمده است: حبّ امام علی - ع - سیّد الاعمال، مهر و دوستی علی - ع - سرور همهی اعمال است. « - مستنبط، 1430ج - 54 :2
» پیامبر خدا میفرمایند:لکّل" نبّی شفاعه، و انا خبات شفاعتی لاهل من امّتی یوم القیامه." برای هر پیامبری شفاعتی است، من شفاعتم را در روز قیامت برای کسانی از امتّم که مرتکب گناهان کبیره شده باشند ذخیره کردهام.« - مستنبط، 1430ج - 124 :2 نقطه» اتّکا و اساس تفکّر اسماعیلیه امام میباشد و حتّی تمییز فرقه ناجی از غیر ناجی در نظر این فرقه این است که ایشان را امامی میباشد و غیر ناجی را امامی نباشد.« - شهرستانی، - 264 :1362
ناصر خسرو در کتاب وجه دین فصلی دربارهی وجوب اطاعت امام پرداخته است و در ضمن گفتار خود اشاره دارد که اطاعت ایشان - امامان - بر ما واجب است بر این آیت قوله تعالی" اطیعو االله و اطیعو الرسول و اولی الا مرمنکم " - ناصر خسرو، :1348 - 246 در نظام مذهبی اسماعیلیان امام سرچشمهی علم و قدرت و مصدر فرمان هایی است که مستلزم اطاعت کامل و بیچون و چرا میباشد. - لوئیس، 1362، - 173 "جوینی می گوید: »اسماعیلیان معتقدند که هرگز عالم از امامان معصوم خالی نبوده و هیچ عهد و عهد هیچ پیامبری از امام خالی نباشد.« - جوینی، 1370ج - 150-149 :3
محمّد رشید سرخآبادی، در سال 1333درتربت حیدریّه متولّد شد. او دوران ابتدایی خود را در این شهرستان به پایان رساند ،و موفق شد که در سال1352دیپلم ادبی خود را کسب کند و به خاطر علاقه ی شدیدی که به رشته زبان و ادبیّات فارسی داشت تحصیلات دانشگاهی خود را در همین رشته در دانشگاه فردوسی مشهد ادامه داد. و در سال 1358 مدرک لیسانس خود را هم از این دانشگاه اخذ نمود. بعد از آن درادارهیآموزشپرورش تربت حیدریّه استخدام شد و در جایگاهمعلّمی وظیفه خود را ادامه داد.
او به خاطر عشق و علاقه ای که به شعر داشت. و علاوه برآن دیوان های شعری زیادی را برسی و مطالعه می کرد و همین امر باعث شدکه روی به شعرگفتن بیاورد. و در قالبهای مختلف شعری، شعر بگوید و همچنین تالیفات مختلفی در زمینه های ادبی هم بنویسد. به خاطر علاقهای که به فرهنگ گویشی زادگاه خودتربت حیدریّه داشت، باعث شد که به نوشتن کتابی ارزشمند با نام "فرهنگ عامه تربت حیدریّه "ب پردازد، و در این کتاب به شعرهای گویشی، فریادها، اوسنه ها، ضرب المثل ها اشاره کرده است. و از میان سبک های ادبی سبک خراسانی را میپسندد و علاوه بر آن برخی از سبک های هندی را هم دلپذیر میداند.
