بخشی از مقاله
چکیده
برنامهریزی کاربری اراضی، زیرمجموعهی برنامهریزی شهری و فرایندی است که در آن به تعیین نحوهی استفاده از زمین و الگوی پراکنش مکانی- فضایی کاربریهای شهری در راستای افزایش سطح رفاه شهروندان پرداخته میشود. یکی از مسائل اساسی در برنامهریزی کاربری اراضی، سنجش و ارزیابی سازگاری و ناسازگاری کاربریهای شهری است. بهمنظور سنجش کیفی سازگاری کاربریها از ماتریس سازگاری استفاده میشود.
در پژوهش حاضر با تلفیق مدل AHP و آنالیزهای تحلیل سازگاری در نرمافزار GIS، به طبقهبندی نواحی پیرامون حرم حضرت رضا در سه سطح محدودههایی با کاربریهای سازگار، نسبتاً ناسازگار و ناسازگار پرداختهایم. از آنجا که محدودهی موردنظر بهعنوان مرکز شهر مشهد ایفای نقش میکند و اراضی شهری از قیمت بالایی برخوردارند، لزوم استفادهی بهینه از این اراضی و جایگزینی کاربریهای ناسازگار بهخوبی محسوس است. یافتههای پژوهش بیان میکند که حدود %55 از اراضی در وضعیت سازگار قرار دارند و حدود %1 از اراضی محدوده به کاربرهای ناسازگار اختصاص دارد .
.1 مقدمه و بیان مسئله
برنامهریزی کاربری زمین شهری، ساماندهی مکانی و فضایی فعالیتها و عملکردهای شهری بر اساس خواستها و نیازهای جامعه شهری و هسته اصلی برنامهریزی شهری است و انواع استفاده از زمین را طبقه-بندی و مکانیابی میکند - زیاری،. - 1:1389 به عبارتی دیگر برنامهریزی کاربری اراضی، علم تقسیم زمین و مکان برای کاربردها و مصارف مختلف زندگی است که بهمنظور استفاده مؤثر از زمین و انتظام فضایی مناسب و کارا صورت میگیرد - پورمحمدی، - 3:1387، چرا که میتوان با تخصیص صحیح زمین به کاربری-های مورد نیاز شهری اهداف اصلی برنامهریزی شهری یعنی سلامت، آسایش، امنیت و زیبایی را تضمین نمود
درواقع هدف نهایی برنامهریزی کاربری زمین ایجاد نوعی تعادل اکولوژیک و عدالت اجتماعی در روند توسعه و عمران شهر است و میباید به اهداف کیفی انسانی مانند ادراک زیبایی، احساس هویت فضایی و احساس تعلق به محیط نیز پاسخ گوید چرا که درنهایت اینگونه عوامل هستند که زمینه آسایش و رضایت شهروندان را فراهم میسازند
ارزیابی کاربریهای مختلف شهریاساساً بهمنظور اطمینان خاطر از استقرار منطقی آنها و رعایت تناسبات لازم به دو صورت کمی و کیفی صورت میگیرد:
الف - ارزیابی کمی:این ارزیابی بر اساس مقایسه سرانههای موجود کاربریها با استانداردهای مربوط یا از طریق بررسی نیازهای فعلی و آتی منطقه مورد مطالعه به فضا صورت میگیرد.
ب - ارزیابی کیفی:در این مرحله ویژگی کیفی معین و سپس نسبت آنها به یکدیگر بررسی می-شود
سازگاری و ناسازگاری بین کاربریهای مختلف شهری به دلیل تأثیراتی که این کاربریها بر روی یکدیگر دارند ایجاد میشود.برای چیدن و مکانیابی کاربریها در کنار یکدیگر ضوابط مشخصی در نظر گرفته میشود به نحوی که قرارگیری دو کاربری کنار هم با توجه به این ضوابط صورت میگیرد
در مطالعه حاضر محدوده مورد مطالعه جهت سنجش میزان سازگاری کاربری اراضی، شهر مشهد می-باشد. مشهد بهعنوان پایتخت مذهبی و دومین کلانشهر ایران بعد از تهران با جمعیت2766258 نفر بر اساس سرشماری سال 1390،از جایگاه متمایزی در میان دیگر شهرهای ایران برخوردار است
