بخشی از مقاله
چکیده:
امروزه با توجه به گسترش شهرها و افزایش وسایل نقلیه و بهمنظور کاهش گرههای ترافیکی، تبدیل تقاطعهای همسطح به تقاطعهای غیر همسطح امری ضروری میباشد. یکی از راهکارهای که میتواند این امر را تعدیل کند وجود تقاطعهای غیر همسطح در مکانهای مناسب میباشد. مکانیابی تقاطعهای غیر همسطح برای یک نقطه بسیار پیچیده و حساس است و بسته به عواملی چون نوع ترافیک، موقعیت تقاطع، وضعیت توپوگرافی، حریم موردنیاز برای ساخت، مسائل زیستمحیطی و مسائل اقتصادی بستگی دارد
هدف از این پژوهش ارزیابی اماکن احداث تقاطعهای غیر همسطح و نحوه عملکرد آنها در کاهش ترافیک شهری و کاهش آلودگی محیطزیست و خدماترسانی بهتر در شهر قزوین میباشد.
با بررسیهای حاصل از مطالعات میدانی صورت گرفته بیانگر آن است که تقاطعهای غیر همسطح شهر قزوین نقش مؤثری را در حل مشکلات ترافیکی، کاهش آلودگی محیطزیست، افزایش سرعت و کاهش زمان سفر و همچنین کاهش مصرف سوخت خودروها بودهاند. ازنظر مکانیابی تقاطعهای غیر همسطح در قزوین اصول و ضوابط فنی نیز در آنها رعایت گردیده و دارای عملکرد خوبی میباشند. در این میان تنها تقاطع غیر همسطح نادری علیرغم عملکرد خوب در بسیاری از موارد، میتوانست با طراحی و مکانیابی مناسب در برخی زمینهها چون کاهش ترافیک شهری بهتر و مؤثرتر عمل نماید.
در این پژوهش، از روش توصیفی و تحلیلی استفادهشده که اطلاعات موردنیاز آن با استفاده از پرسشنامه جمعآوریشده و پس از وزندهی به سؤالات از طریق طیف لیکرت، تجزیهوتحلیل آماری این اطلاعات در نرمافزار spss صورت گرفت و با استفاده از تکنیک swot، تقاطعهای غیر همسطح بررسی گردیده است. درنتیجه با تحلیل swot، راهبردهای مناسبی جهت مکانیابی صحیح تقاطعهای غیر همسطح در برنامهریزی شهری ارائه گردید.
در این مطالعه، 7 تقاطع غیر همسطح در استان قزوین موردبررسی قرار گرفت که نتایج بهدستآمده نشان میدهد که تقریباً تمامی تقاطعهای غیر همسطح ساختهشده به لحاظ کاهش ترافیک، کاهش هزینه سفر، کاهش آلودگی صوتی و آلودگی هوا دارای عملکرد مناسبی بودهاند. البته با توجه به نتایج حاصله، در مورد تقاطع غیر همسطح 7 دی - نادری - هنوز بخشی از مشکلات ترافیکی در آن پابرجاست؛ و عملکرد این تقاطع نیز درمجموع منفی ارزیابی میشود.
-1 مقدمه:
ارزیابی طرحهای توسعه حملونقل با توجه به تأثیری که در زندگی روزمره شهروندان حجم انبوه سرمایهگذاریهای لازم دارد، نیاز به توجه و دقت بالایی در مرحله تصمیمگیری دارد. احداث زیرساختهای مرتبط با حملونقل و ترافیک شهری شامل شبکه معابر شهر، تقاطعهای همسطح و غیر همسطح، تجهیزات مختلف مدیریت و کنترل ترافیک، درصورتیکه با رعایت تمام جوانب باشند، ازجمله راهکارهای بهبود وضعیت حملونقلی محسوب میشوند. یکی از مهمترین زیرساختهای مرتبط با حملونقل شهری، تقاطع غیر همسطح است که احداث آن درمجموع در برنامه عمرانی شهرداریها قرار میگیرند. توجه به معیارهای اقتصادی، محیطی، اجتماعی و کالبدی در ارزیابی تقاطعهای غیر همسطح اجراشده ضروری به نظر میرسد چراکه تنها توجه به معیارهای ترافیکی کهمعمولاً درزمان تهیه و پیشنهاد طرحها، ملاک تصمیمگیری میباشند، میتواند باعث اثرات نامطلوب در دیگر زمینهها گردد.
تقاطعها بخش اجتنابناپذیر از هر شبکه جادهای میباشند، چنین تقاطعهایی محدودیتها و کاربردهای خاص خود رادارند. اصلیترین ضابطه در این نوع تقاطعها حجم ترافیک است. ازآنجاییکه در محل تقاطع، دو مسیر همپوشانی دارند، برای حفظ ظرفیت هر یک از آنها بهخصوص در محل گرهها میتوان ظرفیت هر یک از آنها را با غیر همسطح کردن محل گره یا از طریق احداث تقاطعهای غیر همسطح بالا برد. تبدیل تقاطعهای همسطح به تقاطعهای غیر همسطح به دلیل هزینه زیاد ساخت آنهامعمولاً آخرین گزینه موردبررسی است؛ اما زمانی که این امر ضرورت پیدا میکند، انتخاب نوع تقاطع غیر همسطح برای یک محل خاص از اهمیت بسیار بالایی برخوردار میشود. عواملی چون عملکرد و نوع ترافیک، محدوده موردنیاز، مسائل زیستمحیطی، اقتصادی و ایمنی، عوامل قابلبررسی در این زمینه هستند. متخصصین امور ترافیکی و برنامه ریزان شهری مناسبترین راهکار را برای حل این مشکل، ایجاد تقاطعهای غیر همسطح در تقاطعهای با حجم زیاد ترافیک میدانند.
با توجه به ساخت چند تقاطع غیر همسطح در شهر قزوین چهره شهر به سمت توسعه یافتن درحرکت است این پروژهها که هنوز هم در حال افزایش است درروند توسعه شهر قزوین ایفای نقش کرده و بهسرعت ادامه دارد و با توجه به اینکه جمعیت شهروندان و تعداد خودرو در شهر قزوین رو به رشد است، احداث این تقاطعها نهتنها امری ضروری بود بلکه در آینده میتواند کمک ویژهای به کنترل ترافیک و کاهش آلودگی محیطزیست و خدماترسانی بهتر در شهر قزوین نماید.
-2 بیان مسئله:
با توجه به رشد روزافزون جمعیت و نیاز به توسعه و رشد شهرها، مدیریت شهری برای حل مشکل فضاهای حرکتی اقدام به استفاده ازفنّاوریها و نظریههای پیشرفت مثل ایجاد تقاطعهای غیر همسطح مینماید که امروزه همین امر موجب مشکلاتی از قبیل آلودگی بصری، تجمع ترافیک در نقطه دیگری از شهر و... گردیده است. لذا جهت حل این معضل نیاز مبرمی به آسیبشناسی تقاطعهای غیر همسطح در زمان برنامهریزی شهری است که مهمترین علت اجرای پروژههای ساخت تقاطع غیر همسطح در شهر قزوین، آمادگی جهت وقوع حوادث غیرمترقبه، مقابله با افزایش آلودگی محیطزیست، فشارهای روانی و عصبی شدید ناشی از هجوم به سکونت در شهر و به دنبال آن پیامدهایی چون افزایش حجم ترافیک و ازدیاد جمعیت شهری است که وجود تقاطعهای غیر همسطح درصورتیکه با اصول مکانیابی صحیح احداث گردند، میتوانند نقش بسزایی در کاهش یا حذف مشکلات فوق داشته باشند.
شهر قزوین با مشکلات جدی در سیستم آلودگی محیطزیست مواجه است. در طی چند سال اخیر شهر قزوین با افزایش مالکیت خودروها و افزایش رفاه نسبی، افزایش نرخ سفر منشأ بسیاری از مشکلات زیستمحیطی و دیگر مشکلات مواجه گردیده است. بهطوریکه مصرف بنزین توسط خودروها افزایشیافته که این امر خود باعث آلودگی محیطزیست و درنتیجه کاهش ضریب ایمنی و سلامتی شهروندان شده است و که این امر بیانگر گستردگی مسائل و مشکلات شهری قزوین در بخش حملونقل و ارتباطات خودرویی بوده و نیاز مبرمی به یک عزم و اراده کارآمد برای کاهش این مشکلات و بهبود وضعیت فعلی و حتی آینده دارد.
امروزه مسائل حملونقل و ترافیک شهر قزوین بهصورت کلاف سردرگمی درآمده است که ارائه راهکارهایی جهت تقلیل یا رفع معضل ناشی از آن جز بر پایه مطالعات و تحقیقات علمی و پژوهشی نمیباشد. بر این اساس، مسئولان و متصدیان سیستم حملونقل و ترافیک شهر قزوین انجام مطالعهای جامع و کامل که تمامی جوانب حملونقل و ترافیک شهر قزوین در آن لحاظ شده باشد را دستور کار قرار داده و به انجام رسانیدند که یکی از این مطالعات، احداث تقاطعهای غیر همسطح در مناطق مختلف شهر قزوین است که ارزیابی بهعملآمده از طریق مقایسههایی که قبل و بعد از احداث تقاطعهای غیر همسطح انجامشده و همینطور بررسیهای صورت گرفته از طریق اجرای پرسشنامه میان شهروندان و کارشناسان، نشان میدهد که تقاطعهای غیر همسطح شهر قزوین در کاهش مشکلات زیستمحیطی و تسهیل رفتوآمد و بهبود کیفیت زندگی روزمره شهروندان تأثیر بسزایی داشته است.
