بخشی از مقاله
چکیده
عبور پیاده از عرض راه، یکی از مهمترین مسائل موردبررسی در ساماندهی ترافیک شهری و نیز یکی از
عوامل مهم کاهش ایمنی عابران است و بدیهی است که شهرداریها و سازمانهای متولی، مبحث عابران و تسهیلات و نحوه تردد آنان را در اولویتهای کاری خود داشته باشند. یکی از راههای کاهش تداخل عابران با وسایل نقلیه و افزایش ایمنی، احداث گذرگاه غیرهمسطح عابر است، اما با توجه به هزینههای زیاد احداث این گذرگاهها، باید با بررسیهای بیشتر مورداستفاده قرار گیرد
معمولاً ضرورت احداث و همچنین انتخاب نوع یک گذرگاه عرضی غیرهمسطح عابر پیاده، بر اساس ملاحظات ترافیکی، ایمنی، اقتصادی و راهبردی تعیین میگردد. در حال حاضر، بیشتر پژوهشهای صورت گرفته، بر ارزیابی و مقایسه ویژگیهای عملکردی بین روگذر و زیرگذر متمرکزشدهاند و مطالعه خاصی بر روی مقایسه زیرگذرها و روگذرهای عابر با تأکید بر رویکرد اقتصادی-زمانی انجامنشده است.
در این مطالعه علاوه بر مقایسه میان انواع گذرگاههای عابر پیاده با استفاده از نتایج برآورد زمان و هزینههای صورت گرفته در ساخت زیرگذرها و روگذرهای عابر در شهر مشهد، پیشنهادهایی در جهت افزایش کارایی گذرگاههای غیرهمسطح عابر با بهرهگیری از تحلیل عملکردی و فنی چند نمونه موجود در شهر مشهد و تهران ارائهشده است. با توجه به نتایج این پژوهش، مهمترین پارامترهای مؤثر در ارزیابی اقتصادی گذرگاههای غیرهمسطح عابر پیاده، چهار پارامتر هزینه ساخت و اجرا، هزینه بهرهبرداری، مدتزمان اجرا و هزینه اختلال در تردد حین اجرا میباشد. با استفاده از بررسی و برآورد این پارامترها، میتوان نتیجه گرفت که بدون در نظرگرفتن درآمدزاییهای ناشی از احداث زیرگذر و پل هوایی، زیرگذر عابر دارای هزینه کمتری نسبت به پلهای هوایی عابر است.
-1 مقدمه
عبور پیاده از عرض راه، یکی از مهمترین مسائل مورد بررسی در ساماندهی ترافیک شهری است. این مشکل به حوزه نفوذ شهرها محدود نمیشود و در مورد راههای برون شهری - راههای عبوری - نیز یکی از عوامل مهم کاهش ایمنی عابران راه است. بنابر این بدیهی است که شهرداریها و سازمانهای متولی اصلاح وضعیت ترافیک، مبحث عابران پیاده و تسهیلات و نحوه تردد آنان را در اولویتهای کاری خود داشته باشند.
ایمنی عبور پیادهها از عرض سوارهرو به عوامل متعددی بستگی دارد که مهمترین آنها؛ سرعت جریان ترافیک، عرض گذرگاه عابر، دید مناسب پیاده و راننده استفاده کننده از مسیر و زمانبندی عبور عابر پیاده و سواره - در معابر با حجم بالا برای هر دو - هستند. بنابر این برای ارتقای سطح ایمنی عابران پیاده در شبکههای ترافیک شهری میتوان از راهکارهایی مانند کاهش سرعت ترافیک، کاهش عرض عبور پیادهها، بهبود دید متقابل و تنظیم عبور پیاده و سواره استفاده کرد ]وزارت مسکن و شهرسازی
گذرگاههای عابر پیاده بخشی است که برای تردد عرضی عابرین پیاده در نظر گرفته شده و هدف از ایجاد آن تمرکز عبور عرضی عابران در محلهای انتخاب شده و در نتیجه کاهش تعداد برخورد بین وسایل نقلیه و عابران پیاده است. این گذرگاهها میتوانند به صورت غیرهمسطح - روگذر و زیرگذر - و یا به صورت همسطح - خطکشی افقی - باشند ]سازمان برنامه و بودجه
در این راستا گرایشها و دیدگاههایی در عرصه ترافیک و شهرسازی جهان مطرح گردیده است که از آن جمله میتوان به تفکیک کامل ترافیک سواره از پیاده و ایجاد مناطق ویژه پیاده و خیابانهای پیاده - پیادهراهها - اشاره نمود شایان ذکر است این نگرش شهروندان را به عنوان عناصر درجه دوم در نظر گرفته و برای تسهیل و اولویت بخشی به حرکت سواره، عابران پیاده را به ارتفاع - در پل های هوایی عابر - یا زیر زمین - زیرگذرهای عابرپیاده - تبعید کرده است.
عوامل متعددی در امکانسنجی احداث یک گذرگاه غیرهمسطح عابر پیاده موثر میباشند که میتوان به حجم تردد وسایل تقلیه، حجم عبوری عابر پیاده، کاربریهای محدوده حوزه نفوذ گذرگاه، تعداد و نوع تصادفات و شرایط فیزیکی معبر موجود اشاره کرد. استفاده از گذرگاه عرضی غیرهمسطح مناسب برای عابرپیاده در صورت سازگاری و ایجاد ایمنی و راحتی برای عابران پیاده، راکبان دوچرخه و سالمندان، باعث افزایش کارایی گذرگاه میگردد
دسترسی عابران پیاده به روگذرها و زیرگذرها باید به سهولت فراهم باشد زیرا در صورتیکه عابران به راحتی به گذرگاههای غیر همسطح دسترسی پیدا نکنند، برخی از آنها مبادرت به عبور از عرض خیابان خواهند نمود که میتواند ایمنی آنها را به خطر بیندازد
معمولا ضرورت احداث و همچنین انتخاب نوع یک گذرگاه عرضی غیرهمسطح عابر پیاده بر اساس ملاحظات ترافیکی، ایمنی، اقتصادی و راهبردی تعیین میگردد. در حال حاضر، بیشتر پژوهشهای صورت گرفته بر ارزیابی و مقایسه ویژگیهای عملکردی بین روگذر و زیرگذر و امکانسنجی احداث روگذر و پلهای هوایی عابر پیاده متمرکز شدهاند ]حسینلو [1389، ]معاونت مطالعات و برنامهریزی سازمان حمل و نقل و ترافیک [1388، ]خاکی [1391، ]احمدی بافنده [1390، و مطالعه خاصی بر روی مقایسه زیرگذرها و روگذرهای عابر پیاده با تاکید بر رویکرد اقتصادی -زمانی از منظر شهری انجام نشده است.
در این مطالعه بهدلیل اینکه تاکنون مطالعهای برای ارزیابی میزان هزینه و زمان اجرای زیرگذر و روگذر عابر پیاده انجام نشده است، با استفاده از نتایج برآورد زمان و هزینههای صورت گرفته در ساخت زیرگذرها و روگذرهای عابر پیاده در شهر مشهد و تهران و بهرهگیری از مطالعات انجام شده و نظرات کارشناسان اجرایی سازمان ترافیک شهر مشهد، مقایسهای نسبتا دقیق بین گذرگاههای غیرهمسطح انجام شده است. با بررسی نتایج بهدست آمده در این پژوهش، علاوه بر مقایسه میان انواع گذرگاههای غیرهمسطح عابر پیاده، پیشنهادهایی در جهت افزایش کارایی آنها ارایه خواهد شد.
-2 بررسی ادبیات فنی موضوع
عابران پیاده به طور کلی نسبت به فاصلهای که طی میکنند حساس میباشندو عموماً کوتاهترین مسیر را انتخاب مینمایند. به طورکلی زیرگذرهای عابرپیاده به دلیل اینکه عابران پیاده انگیزه بیشتری برای نزول نسبت به صعود دارند جاذبه بیشتری را ایجاد مینماید. تحقیق جامعی در زمینه ترجیح عابران پیاده برای عبور از زیرگذر، روگذر و خط کشی عابر پیاده در شهر سن لویس ایالت کالیفرنیا در کشور آمریکا انجام شده است که در این تحقیق، عبور از گذرگاه ایمن از نظر عابران پیاده مورد بررسی و ارزیابی قرار گرفته است که اطلاعات بدست آمده از این بررسی در شکل 1 ارائه شده است
