بخشی از مقاله
چکیده
منابع طبیعی و محیطزیست هر جامعه، ثروت آن جامعه است که تنها به نسل حاضر تعلق نداشته بلکه میراثی است که باید برای آیندگان باقی بماند. در این پژوهش با هدف جلوگیری از تخریب محیطزیست طبیعی استان کهکیلویه و بویر احمد، به بررسی پرسشنامهای و تجزیه و تحلیل پرسشنامهها در 5 شهرستان دنا، گچساران، کهگیلویه، بهمئی و بویر احمد پرداخته شد. در این بررسی 8 عامل نظارت مؤثر، الگوی مصرف انرژی در جامعه، ضوابط و مقررات، مشارکت مردم، عشایر نشینی، برنامههای آموزشی، تأسیسات حفاظتی و روند شهرنشینی مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج حاکی از آن است که مسئولین و مدیران نقش برنامههای آموزشی را در جلوگیری از تخریب محیطزیست بسیار زیاد و نقش عشایرنشینی را کمتر ارزیابی کردند. همچنین بر اساس نظرخواهی صورت گرفته، وضعیت نظارت موثر، الگوی مصرف و تاسیسات حفاظتی در شهرستان بویراحمد، ضوابط و مقررات و برنامههای آموزشی در شهرستان گچساران و روند شهرنشینی در شهرستان دنا به نسبت سایر عوامل نقاط ضعف بیشتری دارد. نتایج این پژوهش سبب میشود نقاط ضعف شهرستانها در جهت حفاظت محیطزیست شناسایی شده و برنامهریزیهای اصولیتری جهت حفاظت محیطزیست به عمل آید.
-1مقدمه
محیطزیست مجموعه ای بزرگ از اجزا و عوامل مختلف کنش و واکنش پذیر است کی در طی میلیونها سال تکوین و تکامل یافته و هر گونه تغییر و تخریبی در آن، نتایج زیان بار و جبران ناپذیری را به دنبال خواهد داشت - تاج بخش، . - 1386 تغییر در هر کدام از عوامل تشکیل دهنده محیطزیست، سبب عدم تعادل و در نهایت تخریب محیطزیست میشود - کیانی هفت لنگ، . - 1384 مشکلات محیطزیست امروزه به بحران جهانی و فراگیر تبدیل شده است وچنانچه به صورت علمی و جدی برای رفع آن چاره اندیشی نشود بشر با فاجعه عظیمی مواجه خواهدشد - حجازی وعربی، . - 1387 امروزه تخریب محیطزیست به بحرانی جهانی تبدیل شده که روز به روز بر عمق و دامنه این بحران افزوده می شود. به این دلیل حفاظت از آن به آنچنان ارزش اخلاقی تبدیل شده که حمایت کیفری از آن ضروری می نماید. با ماشینی شدن زندگی انسان و پیشرفتهای تکنولوژیک وی، زمینه مهار بیشتر طبیعت فراهم گردید.
از آن پس انسان برای دستیابی به اهداف و رفع نیازهایش، راه چپاول طبیعت را در پیش گرفت. در نتیجه رابطه انسان و طبیعت از یک رابطه متعادل و برابر به رابطه ای نابرابر تبدیل شد - احمدی و حاجینژاد، . - 1389 فناوریهای دانش بشری، سبب بروز انواع آلودگیها در محیط زیست گردیده است - قادری، . - 1383 سالهاست که دانشمندان محیط زیست و بوم شناسان افزایش فعالیتهای اقتصادی راعامل مهم تخلیه و نابودی منابع طبیعی معرفی کرده اند و نشان داده اندکه با افزایش فعالیتهای اقتصادی، پایداری و انعطاف پذیری اکوسیستمها در معرض خطر جدی قرارگرفته است. بنابراین فعالیتهای اقتصادی و به تبع آن، رشد و توسعه اقتصادی به وسیله ظرفیتهای محیطزیست طبیعی محدود میشود - توحیدینیا، . - 1383لازم است تا دولتها و مردم و سازمانهای دولتی و غیر دولتی به فکر کاهش فشارهای وارده برمحیط زیست وحفاظت از آن برآیند.
اما برنامههای حفاظتی وقتی میتواند به نحوی ریشه ای بر مشکلات زیست محیط فایق آید، که از بروز مسائل آینده پیشگیری کند و به عنوان نیروی محرکه توسعه ملی، عملکردی موفقیت آمیز داشته باشد و در سطوح مختلف برنامهریزی از بد و شروع کار، فعالانه درجریان فرآیند توسعه قراربگیرد. این امر مهم وقتی عملی خواهد بودکه حفاظت ازمحیطزیست درسیستم برنامهریزی جایگاه مناسب خودرا پیداکرده باشد. دراین رابطه حساسترین مرحله تعیین جایگاه و نحوه عملکرد حفاظت محیطزیست در برنامهریزی ملی است. بویژه در شرایط فعلی با توجه به اوضاع جهانی محیطزیست دولتها دیگر نمیتوانند بدون توجه به اجبارهای بین المللی، منطقه-ای و ملی حفاظت محیطزیست، درمورد برخی ازاشکال استفاده از فضا تصمیم گیری کنند - بهرام سلطانی، . - 1371 شکل شماره1،جایگاه حفاظت ازمحیطزیست و برنامهریزی ملی- ناحیه ای را درفرآیند نظام برنامهریزی نشان میدهد.
رشد فزآینده تکنولوژی، صنعت و شتاب بی رویه زندگی ماشینی و خستگیهای ناشی از آلودگی های تمدن بشری باعث به همخوردن آرامش انسانها و پناه آوردن آنها به طبیعت شده است. امروزه گردشگری بخشی از فعالیتهای جهانگردی را به خود اختصاص داده است، بنابراین انسانها با هدف بهره گیری از زیباییهای طبیعی و انسانی به این فعالیت رو آورده اند - نوریان و زیاری،. - 1389 استان کهکیلویه و بویر احمد دارای جاذبههای گردشگری فراوان و محیطزیست بکر میباشد و لزوم حفاظت از محیطزیست این استان ضروری است. استان کهگیلویه و بویر احمد از جمله مناطقی میباشد که به دلیل پیشینه تاریخی، شرایط اقلیمی، جاذبههای طبیعی، مذهبی و فرهنگی، از توانمندی-های زیادی در جهت جذب گردشگران برخوردار میباشد - کهزادی و همکاران، . - 1389 هدف اصلی در این پژوهش "جلوگیری از تخریب محیطزیست طبیعی استان کهکیلویه و بویر احمد - پنج شهرستان دنا، گچساران، کهگیلویه، بهمئی و بویر احمد" است. انتخاب این هدف ناشی از این واقعیت است که جلوگیری از تخریب خود بهترین برنامه برای حفاظت از محیطزیست است. عوامل مؤثر در دستیابی به این هدف عبارتند از:
✓ نظارت مؤثر
✓ الگوی مصرف انرژی در جامعه
✓ ضوابط و مقررات
✓ مشارکت مردم
✓ عشایر نشینی
✓ برنامه های آموزشی
✓ تأسیسات حفاظتی
✓ روند شهرنشینی
