بخشی از مقاله
بررسی تاثیر سرمایه فکری بر عملکرد مالی دانشگاه علوم پزشکی استان کهگیلویه و بویر احمد
چکیده
هدف این پژهش شناسایی و رتبه بندی مولفه های مدیریت سرمایه فکری و تاثیر آن بر عملکرد مالی دانشگاه علوم پزشکی یاسوج انجام دادیم که جامعه آماری پژوهش، را کلیه کارکنان ام.ر مالی دانشگاه علوم پزشکی یاسوج که تعداد آنها بالغ بر 75نفر بوده است ،و حجم نمونه با استفاده از سرشماری تعداد کل75 نفر انتخاب گردیدند. ابزار مورد استفاده در این پژوهش ، پرسشنامه ارزیابی سرمایه فکری، بونتیس (1998) و پرسشنامه عملکرد مالی عزیزی (1390) که در یک مطالعه مقدماتی روایی و پایایی این پرسشنامه ها به اثبات رسیده است. به منظور تجزیه و تحلیل داده های پژوهش، روش های آماری توصیفی و استنباطی نظیر میانگین، انحراف معیار، میانه، مد، ضریب همبستگی پیرسون و کندال ورگرسیون چند متغیره به کار رفته است. داده پردازی نیز با استفاده از نرم افزار SPSS انجام گرفت.و مهم ترین نتایج بدست آمده در این پژوهش بدین گونه می باشد از بین همه ابعاد سرمایه فکری هیچکدام با عملکرد مالی رابطه معنا دار نداشتند. همچنین متغیر سرمایه ارتباطی با میزان بتای((-./021بیشترین سهم را در عملکرد مالی داشته ،وبعد از آن به ترتیب متغیر سرمایه انسانی بتای((-./048و سرمایه ساختاری با بتای (-./058) قرار گرفته اند.
کلمات کلیدی: عملکرد مالی، سرمایه فکری، سرمایه انسانی، سرمایه ساختاری ،سرمایه ارتباطی.
مقدمه
توجه به نظام سلامت و عملکرد جامعه پزشکی و انجام ارزیابی کارآمد آن به دلیل پیچیدگی فعالیتهای این حوزه و در نتیجه پیچیدگی و تأثیر مهم این مجموعه به عنوان صیانت کننده نظام بهداشتی و درمانی کشور، و نیز تحولات سریع در این حوزه و به هم پیوستگی آنها، ضرورتی انکارناپذیر است. سرمایه های سازمان، این امکان را فراهم می آورد تا سازمان مسیر خود را بر اساس شرایط متغیر اصلاح کرده و به آن پویایی ببخشد.
1
بنابراین، میتوان گفت که سازمانها با شناخت بهتر بخشهای مختلف سرمایههای فکری و ایجاد راهکارهایی برای تقویت و پرورش آنها میتوانند به منظور تأثیر مثبت بر عملکرد مالی عرضه شده و در نهایت، سودآوری1 بیشتر می شود.نتیجه این تحقیق می تواند برای دانشگاه علوم پزشکی و سایر دستگاه های کشور مثمر ثمر واقع گردد. زیرا مسئولین سازمان های مزبور می توانند با بررسی وضع موجود و شناسایی کاستی ها، موجبات شکوفایی و بالندگی سازمان های مربوطه را فراهم نمایند.
در این تحقیق مدیریت سرمایه فکری به عنوان سرمایه ای که انواع منابع نامشهود را در بردارد تعریف می شود و تأثیر آن بر عملکرد مالی دانشگاه علوم پزشکی سنجیده می شود. بنابراین این تحقیق به دنبال این سوال میباشد، آیا مدیریت سرمایه فکری بر عملکرد مالی دانشگاه علوم پزشکی یاسوج تاثیر دارد؟
ادبیات تحقیق
در اقتصاد امروز، دانش به عنوان مهمترین سرمایه، جایگزین سرمایه مالی و فیزیکی شده است(قلیچ لی ،.(1388 در طول عصر صنعت بهای تمام شده ی داراییها،کارخانجات، تجهیزات و مواد خام بود که برای موفقیت یک تجارت لازم بود، اما در عصر اطلاعات این استفاده موثر از سرمایه های فکری است که معمولا در موفقیت یا شکست یک مجموعه موثر است(نمامیان و همکاران.(1390
هال (1992)، بیان می دارد که سرمایه فکری می تواند به عنوان دارائی ها (مانند مارک تجاری) یا مهارت ها (مانند دانش فنی پرسنل، فرهنگ سازمانی) طبقه بندی شود. بنتیس((1996، سرمایه فکری را یک موضوع فرار و گریزان می داند اما معتقد است، زمانی که کشف و مورد استفاده قرارگیرد سازمان را قادر می سازد تا با یک منبع جدید در محیط بیرونی رقابت کند. سرمایه فکری یک دارایی و منبع جدید می باشد که سازمان ها با بکارگیری آن می توانند به رقابت بپردازند (قلیچ لی و مشبکی، .( 235 : 1385 سرمایه فکری از طریق شایستگی ها، طرز فکر و زیرکی های فکری کارکنان ایجاد می شود (همتی و مهرابی، .( 4 : 1390 سرمایه فکری فراهم کننده یک پایگاه، و یک منبع جدید است که از طریق آن سازمان می تواند به رقابت بپردازد (سینایی، حاجی پور و طاهری، .(4: 1390 به طور کلی پژوهشگران برروی سه مولفه سرمایه فکری - سرمایه انسانی، سرمایه ساختاری، سرمایه ارتباطی - اتفاق نظر دارند.
تأکید بر سرمایه فکری یک تفاوت اساسی میان عملیات شرکت ها در اقتصاد قدیم و اقتصاد نوین را نشان می دهد که در اقتصاد قدیم ارزش ناشی از دارایی های فیزیکی بود در حالی که در اقتصاد نوین، ارزش از بکارگیری علم و سرمایه فکری خلق می شود. یکی از مشکلات اساسی سیستم های حسابداری سنتی عدم کفایت و ناتوانی آنها در سنجش و گزارشگری اطلاعات مرتبط با دارایی های نامشهود (از جمله دانش) و ارزش های پنهان شرکت است(دستگیر و همکاران،.(29:1388 بنابراین این پدیده منجر به ایجاد شکاف عظیمی بین ارزش دفتری و ارزش بازار شرکت ها شده است. توجه به بررسی ارزش های گم شده(از دست رفته) از صورت های مالی شده است. محدودیت های صورت های مالی در توضیح ارزش شرکت ناشی از این امر است که منبع ارزش اقتصادی تولید کالای مادی است نه ایجاد سرمایه فکری.
با توجه به کارهای محققین، به نظر می رسد که سرمایه فکری ارزش های مخفی باشد که صورت های مالی را مخدوش می کند و چیزی است که سازمان ها را در دستیابی به مزیت های رقابتی سوق می دهد. به علاوه اعتقاد بر آن است که محدودیت های صورت های مالی توضیح دقیق ارزش شرکت را با مشکل مواجه می سازد. و این واقعیت را آشکار می کند که این روزها، منابع ارزش اقتصادی، محصول سرمایه فکری است نه تولیدات کالاهای مادی.(چن و همکاران ،.(76:2005
چانگ و هسیه((2011 ، به بررسی رابطهی بین اجزای سرمایه ی فکری وسه عملکرد عملیاتی، مالی و بازار در بورس تابوان در صنعت الکترونیک پرداختند. نتایج تحقیق نشان می دهد که رابطهی عملکرد عملیاتی با سرمایهی بکار گرفته شده مثبت و با سرمایهی ساختاری و انسانی رابطه ای ندارد. همچنین اجزای سرمایهی فکری با عملکرد بازار و مالی رابطه ی منفی دارد. مخارج تحقیق و توسعه با سه عملکرد رابطه ی مثبت دارد ولی اموال فکری تنها با عملکرد
2
عملیاتی رابطه ی مثبت دارد. فریها عبداالله و سوفیان (2012)، ارتباط بین سرمایه فکری و عملکرد شرکت های بزرگ دولتی مالزی را مورد بررسی قرار دادند. نتایج بیان می کندکه هر سه زیر مجموعه سرمایه فکری، با عملکرد شرکت رابطه مثبت دارد و سرمایه ارتباطی به عنوان جزئی از سرمایه فکری، قوی ترین رابطه را با عملکرد شرکت های بزرگ دولتی دارد.
نتایج پژوهش حمیدیان پور و نعمت اللهی ( 1391 )، بیانگر آن بود که سرمایه فکری می تواند نقش مهمی در تصمیم گیری سرمایه گذاران داشته باشد. نتایج تحقیق نمازی و ابراهیمی((1388 حاکی از این بود که صرف نظر از اندازه شرکت، ساختار بدهی و عملکرد مالی گذشته، بین سرمایه فکری و عملکرد مالی جاری و آینده شرکت، هم در سطح کلیه شرکت ها و هم در سطح صنایع، رابطه مثبت وجود دارد. منوریان، قلی پور و یزدانی( 1385 )، به بررسی اثر سرمایه فکری بر عملکرد بانک ملت تهران پرداختند. این تحقیق نشان داد که بین اجزای سرمایه فکری روابط متقابل نسبتا قوی وجود داشته است ولی این سرمایهها هیچگونه تاثیری بر عملکرد سازمانی شعب بانک ملت استان تهران نداشته است.
روش پژوهش:
پژوهش حاضر، براساس هدف کاربردی است. و از نظر جمع آوری داده ها در گروه پژوهشهای توصیفی می باشد و با توجه به اهداف و فرضیه ها در گروه پژوهشهای همبستگی قرار میگیرد و ازنظرمقطع جمع آوری داده ها ازنوع پژوهشهای تک مقطعی است. جامعه آماری عبارت است کلیه کارکنان امور مالی دانشگاه علوم پزشکی یاسوج که تعداد انها بالغ بر 75 نفرمی باشد. ابزار گرداوری اطلاعات در این پژوهش، پرسشنامه ارزیابی سرمایه فکری، که توسط بونتیس (1998) ساخته شده است که دارای 42 سؤال بسته پاسخ می باشد. این سازه دارای سه مؤلفه سرمایه انسانی، سرمایه ساختاری و سرمایه رابطه ای(مشتری) و پرسشنامه عملکرد مالی، این پرسشنامه عملکرد مالی را بر اساس سه بعد می سنجد که در جدول زیر سوالات مربوط به این ابعاد ارائه شده است:
جدول شماره 1 پرسشنامه عملکرد مالی
یافته های تحقیق
فرضیه اصلی: بین ابعاد سرمایه فکری و عملکرد مالی در دانشگاه علوم پزشکی یاسوج رابطه وجود دارد.
یافته آزمون همبستگی پیرسون و تاب کندال جدول 2) نشان می دهد که بین متغیر ابعاد سرمایه فکری و عملکرد مالی در سطح معناداری 95 درصد همبستگی مثبت و معناداری وجود ندارد. می توان اذعان کرد که عملکرد مالی، متاثر از ابعاد سرمایه فکری نمیباشد.
فرضیه اول: بین سرمایه انسانی و عملکرد مالی در دانشگاه علوم پزشکی یاسوج رابطه وجود دارد.
