بخشی از مقاله
هدف :
برتری طرفی یا جانبی شدن مغز انسان به معنای ایجاد تفاوت در کارکرد دو نیمکره مغز است و اغلب پژوهشگران برای بررسی جانبی شدن و برتری نیمکره های مغز از سنجش برتری طرفی استفاده می کنند . فرآیندهای حرکتی نقش بسیار مهمی در یادگیری ایفا نموده و زمینه را برای رشد سایر یادگیریهای مهم از قبیل مهارت های تحصیلی و اجتماعی فراهم میکنند . پس از ظهور کارآیی نظام حرکتی، نظام ادراکی نیز رشد می کند . مطالعه توماس و جسی نشان داد که همبستگی بالا و معنا دار ی بین مهارتهای ادراکی - حرکتی و ذهنی و شناختی کودکان مقطع کودکستان وجود دارد.
آموزش موسیقی در دهه های اخیر به منزله راهبردی موثر برای افزایش توانمندی ارتباطی و شناختی و عاطفی کودکان به کار برده شده است .
روش کار :
هدف مطالعه ی حاظر برسی تعیین اثر موسیقی درمانی بر مهارتهای حرکتی و تثبیت برتری طرفی اندام ها در کودکان کاشت حلزونی شنوائی بود . این مطالعه از نوع پژوهشی بود . نمونه های پژوهش شامل 20 کودک 3 تا 5 ساله مرکز کاشت حلزونی شنوایی بقیه - عج - تهران به صورت تصادفی از بین کودکانی که به مدت 6ماه از عمل آنها گذشته و از خدمات توانبخشی این مرکز استفاده می کردند ، برای دو گروه آزمایش و کنترل انتخاب شدند که اختلالات حرکتی و یا تاخیر تکاملی و یا عدم برتری طرفی آنها توس کاردرمانگر تایید شده بود انتخاب شدند .گروه آزمایش به مدت 6 ماه هر هفته در جلسات موسیقی درمانی فعال شرکت می کردند برای داده های این پژوهش از پرسشنامه ارزیابی عملکرد ارتباطی و چک لیست مشاهده ای ارزیابی برتری طرفی اندامها و آزمون طراحی شده موسیقی درمانی مولف برای گرد آوری اطلاعات استفاده گردید.
داده های جمع آوری شده با استفاده از نرم افزار .spss مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
بحث و نتیجه گیری :
نتایج نشان داد راهکارهای موسیقی درمانی تاثیر بسیار شگرفی بر مهارتهای حرکتی کودکان کاشت حلزونی شنوایی به خصوص در تثبیت برتری طرفی اندامها داشته و این نتایج تلویحات مهمی را در زمینه ی کاربرد و همراهی جلسات موسیقی درمانی در کنار جلسات توانبخشی - کاردرمانی - کودکان کاشت حلزونی شنوایی به عنوان بخش مهمی از درمان به دنبال دارد.
مقدمه :
یکی از اساسی ترین محورهای بحث در مورد زبان ، رابطه زبان با سازو کارهای مغزی از جمله وجود یک نیمکره زبانی و رابطه آن با برتری طرفی ندامهاست. برتری طرفی که به معنای عادت بیشتر در بکاربردن د ست ، پا ، چشم و گوش یک طرف بدن است همزمان با تخصصی شدن یک نیمکره برای زبان صورت می گیرد
برتری طرفی یا جانبی شدن مغز انسان به معنای ایجاد تفاوت در کارکرد دو نیمکره مغز است و اغلب پژوهشگران برای بررسی جانبی شدن و برتری نیمکره های مغز از سنجش برتری طرفی استفاده می کنند - 2 - .یکی از منحصر به فردترین جنبه-ها در سازمانبندی مغز انسان عدم تقارن مغزی است که بر این اساس، نیمکرههای مغزی چپ و راست تا حدودی ساختار و کارکردهای جداگانهای دارند .
در اکثر افراد لوب فرونتال چپ و لوب تمپورال راست بزرگتر هستند - 2 - پژوهش های گسترده ای که در دهه های گذشته درباره کارکردهای تخصصی نیمکره های مغز انجام شده اند، نقش های متفاوتی را برای دو نیمکره چپ و راست در زمینه توانش زبانی درنظر می گیرند. شواهد فراوان حاکی از آن است که در اکثر افراد پردازش جنبه های اصلی دستوری به وسیله نیمکره چپ صورت می گیرد و در مقابل نقش نیمکره راست در رابطه با تحلیل و درک جنبه های فرازبانی و عمل گرایانه حایز اهمیت است
به نظر وایت هاووس و بیشاپ پژوهش هایی که از سال 1920صورت گرفته نشان داده اند که ارتباط بین اختلالات رشدی زبان و داشتن برتری طرفی غیر معمول بدیهی است
پژوهش در زمینه عدم تقارن مغز، مشخص کرده است که نیمکره چپ - که اغلب به عنوان نیمکره غالب در اکثر افراد شناخته میشود - در تمام عملکردهای زبانی شامل خواندن، نوشتن، درک و تولید کلامی و پردازش توالیها نقش غالب دارد و نیمکره راست ظرفیت بالاتری در پردازش اطلاعات بینایی و فضایی، ادراک و وتولید اطلاعات نقش دارد .
حرکتی گفتار به عنوان پدیده ای حرکتی ، مستلزم توانایی در انجام حرکات تکرار شونده و سریع اندامهای گویایی است. تولید گفتار به عنوان پیچیده ترین رفتار ، نیازمند مهارتهایی ظریف و دقیق است. به همین دلیل بسیاری از دست اندرکاران معتقد هستند که بین توانایی های حرکتی و تبحر در پدیده گفتار ارتباط وجود دارد - - 4 تولید گفتار حاصل ترکیب و تلفیق اطلاعات شنوایی ، حسی و حرکتی در مغز است
فرآیندهای حرکتی نقش بسیار مهمی در یادگیری ایفا نموده و زمینه را برای رشد سایر یادگیریهای مهم از قبیل مهارت های تحصیلی و اجتماعی فراهم میکنند 2 - و . - 3 پس از ظهور کارآیی نظام حرکتی، نظام ادراکی نیز رشد می کند . آموزش موسیقی در دهه های اخیر به منزله راهبردی موثر برای افزایش توانمندی ارتباطی و شناختی و عاطفی کودکان به کار برده شده است . بسیاری از متخصصان و مربیان بر این باورند که پاسخهای موسیقایی کودک ارتجالی ترین و طبیعی ترین واکنشهای وی به شمار می روند و در زمینه های مختلف یادگیری نقش مهمی دارند
بنابر این هر گونه اختلالی در فرآیند حرکتی ، نظام ادراکی و در نتیجه یادگیری را تحت تاثیر قرار داده و سبب بروز نارسایی و مشکل در یادگیری می شود
افزون بر این نتایج پژوهشهای پیشین حاکی از آن است که مشکلات تحصیلی، اختلالهای زبانی و مشکلات رفتاری مانند نارسایی توجه و بیشفعالی در افراد چپ دست، بیشتر از افراد راستدست است و نارسایی در برتری طرفی مغز میانجی این همبستگی است
در این میان اختلالهای یادگیری از جمله عواملی است که ممکن است با عملکرد نیمکرههای مغزی در ارتباط باشد و عدم تقارن طبیعی مغز ممکن است به این اختلال بیانجامد
الگوی رشد حرکتی با قدرت نگهداری عضلات گردن شروع می شود تا سر در کنترل باشد و کودک بتواند سر را به اطراف بچرخاند بعد کنترل عضلات شانه را به دست می آورد که شروعی برای نشستن است. مرحله بعد کنترل پاهاست تا قدرت تحمل وزنش را داشته باشد و همزمان کنترل پاها و انگشت ها شروع می شود از جمله انگشت شست پا که در راه رفتن مهم است
مطالعه توماس و جسی نشان داد که همبستگی بالا و معنی دار ی بین مهارتهای ادراکی - حرکتی و ذهنی و شناختی کودکان مقطع کودکستان وجود دارد
یادگیری حرکتی تغییر در قابلیت های حرکتی است که با تمرین و تجربه به دست می آید - . - 10 متغیرهای زیادی بر یادگیری تأثیر می گذارند که یکی از آنها بازخورد است . .بازخورد اطلاعاتی است کهمعمولاً افراد در خصوص جنبه ها ی مختلف حرکت از طریق حواس مختلف خود دریافت می کنند و لذا کودکانی که دچار اختلالات شنوایی هستند در دریافت بازخورد از طریق حس شنوایی دچار مشکل بوده و نیاز به تمریناتی جهت بهبود و اصلاح مهارتهای حرکتی و یا تثبیت برتری طرفی دارند.
هنر در طول تاریخ وسیله ای برای سازگاری، انعطاف، خلاقیت، عشق، دوستی و آرامش انسان بوده است .در میان هنرها موسیقی به دلیل انرژی زایی، تحریک، امکان انتزاع زیاد و جاذبه ذاتی بسیار نافذ بوده و به طرز فوق العاده ای بشر را به خود جذب کرده است
شنیدن و خواندن رایج ترین شیوه موسیقی درمانی است که همه ما در شرای گوناگون زندگی به سادگی از آن سود می جوییم
کاربرد موسیقی برای درک زیبایی و سلامت زندگی اجتناب ناپذیر است .از بدو خلقت انسان ، نیازهای متنوعی - اعم از جسمی و روانی - با او همراه بوده که برای برآورده ساختن این نیازها سازگاری با محیطش به ابزارهایی نیاز داشته است
.استفاده بشر از موسیقی ، امری آسان و قابل دسترس بوده است ، چون ریتم و ملودی ، به عنوان دو رکن اساسی موسیقی ، در سرشت انسان وجود داشته و آواگرایی ها و حرکات رتیمیک نیز نیازی به تکلم نداشته است . از این رو در بیشتر قبایل ابتدایی مراسم وآیین های مختلف موسیقیهایی که وسیله ای برای ابراز همبستگی و از بین بردن ترسها و غم ها و ایجاد آرامش و شادی و اراده در بین افراد قبیله بوده برگزار می شده است .
امروزه این هنر جایگاه خاصی در بین مردم دارد و در روز ساعت ها به موسیقی گوش می دهند. دانشمندان سال هاست روی مسئله ی موسیقی تحقیق کرده اند و به نتایج بسیار جالبی در رابطه با تغییرات مغز در هنگام شنیدن موسیقی دست یافته اند.
دانشمندان علوم اعصاب معتقدند که موسیقی میتواند در ساخت و تقویت ارتباطات بین نورونها در کورتکس، طی فرایندی که شبیه به فرایند تکامل مغز است، موثر باشد.در هنگام تولد برخی مسیرهای عصبی از قبل در سیستم عصبی نوزاد شکل گرفته اند.
