بخشی از مقاله
هدف :این پژوهش با هدف تعیین اثر موسیقی درمانی بر کاهش استرس و اضطراب مادران در کودکان کاشت حلزونی شنوائی انجام شد .
زمینه : شروع پرورش کودک و انسان از دامن مادر است و دامن مادر اولین مرکز و محل تربیت کودک است زیرا شدت نقش پذیری که کودک از مادر دارد و تزریق و الهام مادر به کودک ، از دیگران بیشتر است . لذا آرامش کودک در گرو آرامش مادر است . حال آنکه مادران کودکان ناشنوا درجات متفاوتی از اضطراب و استرس را تجربه می کنند که در ارتباط با انتظاراتی است که از نقش والدگری آنها می رود. این استرس ها منجر به مشکلاتی در والدگری می شود .
اضطراب یک احساس منتشر، بسیار ناخوشایند و اغلب یک دلواپسی مبهم است که غالبا با علایم دستگاه اتونوم از جمله تنگی قفسه سینه، تپش قلب، تعریق، سردرد، ناراحتی مختصر معده و بی قراری که با عدم توانایی برای نشستن یا ایستادن همراه می گردد .امروزه تمایل به استفاده از روش های غیر دارویی جهت تسکین اضطراب و سایر بیماری-های روانی رو به ازدیاد است. یکی از این روش ها، استفاده از محرکات صوتی خوشایند تحت عنوان موسیقی درمانی است .
روش کار :
60 مادر کودکان کاشت حلزونی شنوایی بقیه - عج - تهران به صورت تصادفی از بین مادرانی که کودکان آنها به مدت 6ماه از خدمات درمانی این مرکز استفاده می کردند برای گروهای آزمایش و کنترل انتخاب شدند .تمامی اعضا هفته ای یکبار ، یک ساعت در اتاق آزمایش در موسسه علوم و فنون هنردرمانی سحاب و آموزشگاه آزاد هنری افتتاح قرار می گرفتند . گروه آزمایش و کنترل الف ، هفته ای یکبار به مدت 10 دقیقه قبل از خواب به موسیقی که از طریق تلگرام برا ی آنها فرستاده می شد گوش می دادند . گروه آزمایش به مدت 6ماه هفته ای یکبار در جلسات موسیقی درمانی فعال و غیر فعال شرکت می کردند. برای داده های این پژوهش از پرسشنامه فردی و تست اضطراب بک استفاده گردید.
داده های جمع آوری شده با استفاده از نرم افزار .spss مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
نتایج نشان داد راهکارهای موسیقی درمانی تاثیر بسیار شگرفی بر کاهش اضطراب این مادران داشته و همراهی جلسات موسیقی درمانی مادران در کنار جلسات توانبخشی کودکان کاشت حلزونی شنوایی به عنوان بخش مهمی از درمان نقش به سزایی به دنبال دارد.
اضطراب یک احساس منتشر، بسیار ناخوشایند و اغلب یک دلواپسی مبهم است که غالبا با علایم دستگاه اتونوم از جمله تنگی قفسه سینه، تپش قلب، تعریق، سردرد، ناراحتی مختصر معده و بی قراری که با عدم توانایی برای نشستن یا ایستادن همراه می گردد.
در واقع اضطراب را همه انسان ها تجربه می کنند. نشان داده شده است که شروع و سیر آن ها به متغیرهای مختلف زیست شناختی، محیطی، سابقه بیماری و عوامل روانی- اجتماعی مربوط می شود. از میان این متغیرها به مواردی چون اختلال در کارکرد نوروترانسمیترها، سابقه افسردگی یا الکلیسم در خانواده، از دست دادن والدین در دوران کودکی یا مورد بی توجهی آنان قرارگرفتن، رویدادهای منفی اخیر در زندگی، داشتن همسر عیب جو یا متخاصم، فقدان ارتباط نزدیک و اطمینان بخش، فقدان حمایت اجتماعی مناسب و فقدان دراز مدت احساس ارزشمندی می توان اشاره کرد.
در سال های اخیر ثابت شده است که در بهترین شرای ، داروهای ضد اضطراب به نتایج موقتی و ضعیف منجر می شوند. امروزه تمایل به استفاده از روش های غیر دارویی جهت تسکین اضطراب و سایر بیماری-های روانی رو به ازدیاد است .
یکی از این روش ها، استفاده از محرکات صوتی خوشایند تحت عنوان موسیقی درمانی است . موسیقی درمانی به عنوان یک فرایند سیستماتیک مداخله که در آن درمانگر به مراجع برای دستیابی به سلامت از طریق تجربیات موسیقایی کمک می کند و به عنوان توسعه دهنده نیروهای رشد درونی تعریف شده است اگر باور داشته باشیم که موسیقی زبان فطرت انسان است، آنگاه برایمان آسان خواهد بود تا تأثیر موسیقی را بر روح و روان، عواطف و به طور کلی زندگی بشر درک کنیم. موسیقی، انسان را در رؤیاها و آرزوها و احساساتش فرو می برد. موسیقی به طور گسترده ای در طول تاریخ به عنوان یک نیروی شفا دهنده برای کاهش بیماری و پریشانی استفاده شده است
موسیقی با ساختارهای عمیق مغز که آن ها نیز با پردازش هیجانی در ارتباط هستند، مرتب است و نقش محوری را در خودتنظیمی هیجانات روزمره دارد
ماهیت فیزیکی موسیقی باعث برانگیختن هیجانات از طریق برانگیختگی بدنی می شود و موسیقی با توجه به پارامترهایی چون دینامیک، سرعت، ریتم و فرم می تواند منجر به مهار تجربه هیجانی شود
موسیقی درمانی به عنوان یک فرایند سیستماتیک مداخله که در آن درمانگر به مراجع برای دستیابی به سلامت از طریق تجربیات موسیقایی کمک می کند و به عنوان توسعه دهنده نیروهای رشد درونی تعریف شده است . پژوهشگران طی یک تحقیق کشف کردند که موسیقی میتواند به عنوان یک عامل منحرف کننده حواس به کار گرفته شود و بر روی افرادی که به آسانی غرق در کنشهایشناختی میشوند، عامل تاثیرگذاری باشد.موسیقی شکلی از هنر است که احساس، عاطفه، ادراک و شناخت انسان را بدون نیاز به تکلم و زبان منتقل می کند. غایت و هدف عالی موسیقی تقویت حس زیبایی، ظرافت طبع و تخیل فعال و خلاق است، به گونه ای که خیال و اندیشه را لطافت و مهارت های ذهن را قوت می بخشد
در همین راستا، استفاده از موسیقی با ریتم ملایم و آرام بخش می تواند در کاهش ریشه های افسردگی مثل خشم، ناکامی، غمگینی و اضطراب کمک کند و در بهبود الگوهای رفتاری نقش داشته باشد. شافل طی پژوهشی دریافت که موسیقی کلاسیک اثر مثبتی بر کاهش استرس و افزایش آرام سازی و سطح تمرکز دارد. در پژوهشی دیگر، لایی و سو به این نتیجه رسیدند که موسیقی درمانی به طور معنی داری استرس و افسردگی زنان و مردان را کاهش می دهد.دانشمندان مستنداتی یافتهاند که نشان میدهد گوش کردن به موسیقی میتواند در کاهش درد افراد مبتلا به اضطراب شدید کارساز باشد.یک یافته غیرمنتظره در تحقیقات مختلف نشان داد که موسیقی برای آزمودنیهایی که میزان بالایی از اضطراب نسبت به درد نشان میدادند، بیشتر موثر بود تا برای کسانی که چندان نگران درد نبودند.
از دیدگاه خانوادگی، کم شنوایی پیچیده ترین ضایعه حسی است. با شناسایی کم شنوایی کودک، خانواده با یکسری بحرانها روبرو می کند. مادران کودکان ناشنوا درجات متفاوتی از اضطراب و استرس را تجربه می کنند که در ارتباط با انتظاراتی است که از نقش والدگری آنها می رود.
این استرس ها منجر به مشکلاتی در والدگری می شود. در مورد کم شنوایی این والد با مشکلات ویژه ای روبرو است چرا که بیش از 90 از فرزندان ناشنوا از والدین شنوا متولد می شوند. اضطراب و افسردگی از ناتوان کننده ترین اختلالات روانشناختی که عملکرد مادران را تا حد زیادی متاثر می کنند . تحقیقاتی که بر روی اضطراب والدین در مراکز کاشت حلزونی شنوایی ایران انجام شده ، از هر 4 والد ، دو نفر واجد ملاک های حداقل یک نوع اختلال اضطرابی است و میزان شیوع 12 ماهه آن، 17/7 درصد است.
در این پژوهش، اثر موسیقی درمانی بر کاهش اضطراب مادران در کودکان کاشت حلزونی شنوائی بررسی می کنیم.
جامعه آماری :
روش این مطالعه از نوع نیمه تجربی بوده ، از طرح پیش آزمون و پس آزمون با گروه کنترل استفاده شده است . جامعه ی آماری از بین مادران کودکان کاشت حلزونی شنوایی مرکز کاشت حلزونی شنوایی بقیه - عج - تهران که کوکان آنها 3 تا 5 ساله بوده و به مدت 6 ماه در سال 94-93 در این مرکز از خدمات درمانی استفاده می کردند برای گروههای آزمایش و کنترل انتخاب شدند.
جهت همگن سازی این گروه شرای زیر برای هر مادر الزامی بود .
1. شنوایی طبیعی داشته باشد .
2. آشنایی تخصصی با موسیقی نداشته باشند .
3. تنها یک فرزند داشته باشند .
4. امکان استفاده از برنامه مجازی تلگرام را داشته باشد .
از این افراد 60 نفر با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی انتخاب و در سه گروه 20 نفره ی یک گروه آزمایش و دو گروه کنترل قرار داده شدند . هر مادر فرم پرسشنامه شخصی و پرسشنامه اضطراب بک را تکمیل نمودند .
روش کار
گروه آزمودنی و گروه کنترل الف در کانال درمانی تلگرام عضو بوده و در مدت آزمایش ، شب قبل از جلسات درمانی در ساعت 10 شب موسیقی بسیار خاص و آرامش بخش - ترکیب صدای طبیعت و سازهای موسیقی - مخصوص خواب در اختیارشان قرار می گرفت و از آنها خواسته می شد به مدت 10 دقیقه قبل از خواب به آن موسیقی گوش دهند .اما گروه کنترل ب در این گروه عضو نبود .
گروه آزمایش و دو گروه کنترل به مدت 4 ماه هر هفته یک جلسه و هر جلسه به مدت 60 دقیقه به صورت گروهی در اتاق آزمایش در موسسه علوم و فنون هنردرمانی سحاب و آموزشگاه آزاد هنری افتتاح قرار می گرفتند . جلسات موسیقی درمانی در زمانهایی برای مادران در نظر گرفته می شد که کودکان در جلسات درمانی بودند .
ویژگی اتاق آزمایش : اتاقی که مفروش بوده و نور ملایم و هوای مطبوعی داشت و مجلات و کاغذ و قلم نیز در آنجا قرار داده شده بود و این امکان برای افراد وجود داشت که در مدت 60 دقیقه مطالعه کنند ، بنویسند و یا نقاشی بکشند ، و بنا به خواست خود روی صندلی یا روی زمین بنشیند . برای گروه های کنترل نیز تمامی این شرای برقرار بود .
گروه آزمایش به مدت 4 ماه هر هفته یک جلسه و هر جلسه به مدت 60 دقیقه به صورت گروهی در اتاق آزمایش در جلسات موسیقی درمانی فعال و غیر فعال شرکت می کردند .
برای گروه آزمودنی در هر جلسه موسیقی درمانگر 30 دقیقه برای موسیقی درمانی غیر فعال در نظر گرفته بود که شامل 3 بخش بود
