بخشی از مقاله
چکیده
مکانهای دفن پسماند یکی از مهمترین منابع ورود آلایندهها به محیطزیست هستند. امروزه یکی از روش های تهیه نقشه الگوی توزیع مکانی استفاده از تکنیک های GIS میباشد. ایجاد نقشههای توزیع مکانی آلایندههای آلی و فلزات سنگین به خصوص در محل های دفن پسماند کمک شایانی به مدیریت پسماند میکند. در این مطالعه به منظور تهیه نقشه الگوی توزیع مکانی ترکیب آلی BPA و فلزات سنگین Cu - ، Cd، Pb و - Ni محل دفن پسماند شهر همدان از 2 نمونهی شیرابه، 7 نمونهی آب 2 - نمونه از چشمه و 5 نمونه از چاه - و 15 نمونهی خاک از محل دفن پسماند همدان و اطراف آن در سال 3 1393 نتایج این مطالعه نشان داد که آلایندهها در نزدیک محل دفن پسماند بالاست و با دور شدن از محل دفن توزیع آنها کمتر میشود - به غیر از Cu در و Cd در خاک - . نقشه الگوی توزیع مکانی ابزار بصری مفیدی است که بررسی منابع احتمالی و شناسایی نقاط داغ با غلظت بالا است.
.1 مقدمه
دفن پسماند1 یکی از روشهای مناسب برای مدیریت پسماندهای جامد شهری است. با این حال، در صورتی که محل دفن پسماند فاقد طراحی مناسب باشد، میتواند منجر به آلودگی آبهای زیر زمینی، آبهای سطحی، خاک و هوا گردد. شایعترین مخاطرات گزارش شده برای سلامت انسان در مجاورت با محلهای دفن پسماند، استفاده از آب زیر زمینی میباشد که توسط شیرابه ناشی از پسماند آلوده شده است [1] و .[2] پسماندها باعث آلودگی محیطزیست شده و مدیریت و کنترل صحیح و بهداشتی آن نقش مهمی در ارتقاء بهداشت و سلامت جامعه دارد. اثرات ناشی از عدم بهداشتی پسماندها، باعث در معرض قرار گرفتن سلامتی انسان و دیگر موجوات زنده میشود.
پسماندها موجب آلودگی خاک، آبهای سطحی و زیرزمینی و هوا میگردند .[3] استفاده از GIS اولین بار در سال 1960 برای تولید نقشه و همچنین ابزاری برای مدیریت مناطق مختلف زمین مورد استفاده قرار گرفت. GIS ابزاری برای مرتب کردن، ذخیره کردن و بازیابی اطلاعات و ایجاد خروجی میباشد. این نرم افزار میتواند از طریق یکپارچه کردن اطلاعات مرجع به عنوان ابزاری برای کمک به تصمیمگیری در مسایل مورد استفاده قرار گیرد.
نیاز روز افزون به GIS را به عنوان یک ابزار مدیریتی مناسب برای مدیریت پسماند موجب شده است .[4] مطالعاتی که در ضمینه الگوی توزیع مکانی در محل دفن پسماند در ایران و خارج انجام نشده بیشتر در زمینه خاک مناطق شهری، کشاورزی و آب زیرزمینی صورت گرفته است. سلگی و همکاران در سال 1394 به بررسی الگوی توزیع مکانی خاک آلوده به آرسنیک مناطق شهری اراک پرداختند و مناطق مرکز و شمال این شهر خاک آلوده به آرسنیک مشاهده شد .[5] مومنی دمنه و همکاران در سال 1394 به بررسی الگوی توزیع مکانی پارامترهای کیفی آب زیرزمینی منطقه دشت گناباد پرداختند .[6] صدر و همکاران در سال 2010 به بررسی تغییرات مکانی آرسنیک در اراضی با کاربریهای مختلف در استان اصفهان پرداختند که با هدف ارزیابی تغییرات مکانی و تهیه نقشه آلودگی در خاکهای این منطقه صورت گرفت .[7]
.2 مواد و روشها
منطقه مورد مطالعه محل دفن پسماند شهر همدان میباشد که در محدودهی 34 درجه و 57 دقیقه و 21 ثانیه تا 34 درجه و 58 دقیقه و 17 ثانیه طول جغرافیایی و 48 درجه و 35 دقیقه و 50 ثانیه تا 48 درجه و 37 دقیقه و 94 ثانیه عرض جغرافیایی واقع شده است - شکل - 1 و میانگین بارندگی 330 میلیلیتر در سال دارد. منطقه مورد مطالعه از نظر ژئومورفولوژی، دارای ارتفاع متوسط 1790 متر از سطح دریا بوده و دارای توپوگرافی تپه ماهوری، جنس خاک این منطقه از نوع خاک رس و سنگ شیست است و دارای شیب متوسط 1/5 درجه به سمت دشت بهار - شمال شرق - میباشد.
روزانه حدود 500 تن پسماند خانگی و 5 تن پسماند بیمارستانی از شهرهای همدان، بهار و جورقان به محل دفن پسماند شهر همدان انتقال داده میشود. فاصله انباشت پسماندهای شهری تا پسماندهای بیمارستانی 3 کیلومتر است. پسماندها در زمینی بدون بسترسازی مناسب و بدون ایجاد پوشش ابتدایی و نهایی مناسب انباشته میشوند. عدم وجود طراحی مناسب برای جایگاه دفن پسماند و دفن سنتی و غیر بهداشتی پسماند در این مکان، منجر به انتشار شیرابه تولید شده به محیط اطراف شده است .[8]
شکل -1م حل دفن پسماند شهر همدان
روش تهیه نقشههای توزیع پراکنش ترکیب BPA و فلزات Cu - ، Cd، Pb و - Ni
داده های پیوسته به دلیل پیوستگی که دارند قابل اندازه گیری در تمام سطوح نیستند، لذا به طور نمونه ای برداشت می شوند. برآورد میزان متغیر پیوسته را در مناطق نمونه گیری نشده در داخل ناحیه ای که مشاهدات نقطه ای پراکنده شده اند، درونیابی می گویند. در واقع درونیاب ی، تغییرات فضایی متغیری پیوسته را نمایش می دهد. به عبارت دیگر درون یابی روش برآورد ارزش پدیده ها در مکانهای نمونه برداری نشده با استفاده از مقادیر معلوم در نقاط همسایه است.
نقاط همسایه ممکن است به طورمنظم یا نامنظم در آن ناحیه پراکنده شده باشند. بنابراین برای تبدیل داده ها از نقاط مشاهده شده در موضوعات پیوسته از درون یابی استفاده می شود. خروجی درون یابی می تواند به عنوان یک نقشه یا لایه در تحلیل GIS مورد استفاده قرار گیرد..برای پهنه بندی محدوده ی مورد مطالعه از روش IDW در سیستم اطلاعات جغرافیایی - - GIS استفاده شد.
