بخشی از مقاله
چکیده:
پریدوتیت ها در منطقه سیخوران در مجاورت با گسل هستند، به شدت خرد شده اند و تحت تاثیر محلول های هیدروترمال دگرسانی تقریبا شدیدی را متحمل شده اند . حاصل این تجزیه و تخریب ها پیدایش سرپانتینیت ها می باشد. سرپانتینیت ها در منطقه سیخوران به صورت توده ای و رگه ای مشاهده شده اند. کانی غالب در نمونه ها آنتی گوریت می باشد، این کانی غالبا به رنگ زرد و به شکل شعله ای مشاهده شده است، رنگ زرد آن نشاندهنده بالا بودن مقدار آهن در آن است.
کانی کریزوتیل به رنگ زرد و به صورت فیبری در رگه ها تشکیل شده است، حضور کریزوتیل به صورت فیبرهای متقاطع در زمینه سایر کانی ها نشاندهنده منشا تاخیری این کانی در شرایط استاتیک می باشد. لیزاردیت به صورت ورقه ای و به رنگ سفید تا خاکستری روشن مشاهده شده است. کلریت، غنی از آهن - کلینوکلر - می باشد، وجود کلریت نشاندهنده آلتراسیون هیدروترمال تحت رخساره شیست سبز می باشد.
کانی بروسیت در هارزبورژیت ها با درصد بالای الیوین تشکیل شده است. بنا براین در منطقه سیخوران ابتدا لیزاردیت و کریزوتیل تحت متاسوماتیسم حرارت پایین در حد رخساره شیست سبز ایجاد شده اند و سپس در اثر دگرگونی تا حد رخساره آمفیبولیت به آنتی گوریت تبدیل شده اند و دمای محیط ٠٠۵-٠۶٢ درجه و فشار تقریبا ٢ کیلوبار می باشد . نمونه های انالیز شده از اکسید آلومینیم و کلسیم - مشابه با نمونه های جلو قوس - تهی شده می باشد و ویژگی سنگ های گوشته ای هارزبورژیت و دونیت تهی شده رانشان می دهد.
مقدمه :
منطقه سیخوران بین طول های جغرافیایی ۶۵ درجه و ۵۵ دقیقه تا ٧۵ درجه و ۵ دقیقه شرقی و عرض های جغرافیایی ٢٨ درجه و ٢٠ دقیقه تا ٢٨ درجه و ٣٠ دقیقه شمالی در ٠۵٣ کیلومتری استان کرمان در جنوب شرقی ایران واقع شده است. دارای سنگ های دو واحد ساختاری کاملا متفاوت یکی زون زاگرس رورانده و دیگری زون دگرگونی سنندج- سیرجان می باشد. واحدهای سنگی تشکیل دهنده توده سیخوران شامل توالی گوشته ای مشتمل بر هارزبورژیت ها، لرزولیت ها، دونیت ها، سرپانتینیت ها به همراه دایک های گابرویی و گابرو پگماتیتی می باشد و بخش پوسته ای شامل یک سکانس کومولایی مافیک می باشد که توسط رسوبات ژوراسیک و گلوکوفان شیست های کرتاسه بالایی پوشیده شده اند - شکل ١ - .
وجه تمایز این توده با سایر توده ها نداشتن پیلولاواها می باشد - قاسمی، ١٣٧٩ - . ترکیب عمده کانی شناسی سنگ ها آنتی گوریت، لیزاردیت، کریزوتیل، کلریت، تالک و کانی های اوپک می باشد، در نمونه های با درجه سرپانتینی شدن کمتر آثاری از کانی های اولیه - الیوین، ارتوپیروکسن - نیز مشاهده شده است. در این مقاله سعی شده است که کانی های ثانویه و ژئوشیمی سرپانتینیت ها را بررسی کرده و بر اساس آنها نوع دگرگونی، دمای محیط و منشا انها را تشخیص دهیم.
به همبن منظور بدنبال چندین پی جویی صحرایی منطقه، مشاهده رخنمون های سرپانتینی شده و نمونه برداری هدف دار، تعیین فازهای مختلف سرپانتینی شده در صحرا را درپی داشت . بررسی های میکروسکوپی و سنگ شناختی، تهیه مقاطع نازک و بررسی آنها گام بعدی این کار پژوهشی بوده است. فازهای کانی ایجاد شده در جریان سرپانتینی شده به روش پراش پرتو ایکس - - XRD در شرکت کانسار بینالود تهران شناسایی شدند. به منظور تعیین خصوصیات ژئوشیمیایی، برخی از نمونه ها برای انالیز کل سنگ به روش-ICP MS برای عناصر اصلی و کمیاب در آزمایشگاهActivation کشور کانادا انجام شده است.
شکل -1 نقشه زمین شناسی منطقه سیخوران برگرفته از اطلاعات ماهواره ای
بحث:
با توجه به این مسئله که مجموعه افیولیتی ایران در بیشتر نواحی، بخصوص در منطقه مورد مطالعه بسیار خرد شده می باشد به شدت تحت تاثیر محلول های هیدروترمال قرار گرفته و دگرسانی تقریبا شدیدی را متحمل شده اند. حاصل این تجزیه و تخریب ها پیدایش سنگ ها و کانی های ثانویه می باشد که با مطالعه نوع ﻭ پیشرفت کانی های ثانویه، می توان درجه دگرگونی و دگرسانی را درمنطقه مورد مطالعه تخمین زد. سرپانتینیت ها در منطقه مورد مطالعه هم به شکل رگه ای و هم به شکل توده های سنگی دیده می شوند ﻭ در رگه ها غالبا رشته های طویلی تشکیل می دهند و به صورت استاتیک و دینامیک می باشند. براساس نتایج آنالیز - - XRD و مطالعه مقاطع نازک کانی غالب در این سرپانتینیت ها آنتی گوریت می باشد و به میزان کمتر لیزاردیت، کریزوتیل و کلریت می باشد.
لیزاردیت:
لیزاردیت ها جزء کانی های سرپانتینی دما پایین هستند که در دماهای کمتر از - ٠۶٢ درجه - به وجود می آیند. به طور بارز در درجات دگرگونی پایین در حد رخساره شیست سبز یافت می شوند و در اثر دگرگونی پیشرونده تا بالای رخساره شیست سبز به پلی مورف های دمای بالای سرپانتین تبدیل می شوند - . - Azer et al, 2005 که در مقاطع میکروسکوپی منطقه مورد مطالعه، لیزاردیت ها با فراوانی بسیار کم و به صورت ورقه های خاکستری رنگ و سفید مشاهده شده اند - شکل ٢ - .
کریزوتیل:
در مقطع نازک منطقه مورد مطالعه کریزوتیل ها به صورت رگه ای و به رنگ زرد مشاهده شده اند - شکل ٣ - . آنها تحت شرایط رخساره شیست سبز میانی تشکیل و بعد تحت شرایط دگرگونی پیشرونده تا بالای رخساره شیست سبز، به آنتی گوریت تبدیل می شوند. حضور کریزوتیل ها به صورت فیبرهای متقاطع در زمینه سایر کانی های سرپانتین نشان دهنده تشکیل تأخیری کریزوتیل ها تحت شرایط استاتیک می باشد ، که این مسئله در مقاطع سرپانتینی منطقه مورد مطالعه کاملا مشهود می باشد.
شکل -2 کانی لیزاردیت ورقه ای شکل به رنگ خاکستری روشن
شکل -3 رگه کریزوتیل زرد رنگ.
آ نتی گوریت :
حضور آنتی گوریت بیانگر این موضوع است که فرآیند سرپانتینی شدن در طول دگرگونی پیشرونده انجام گرفته یا پریدوتیت در دما و فشار بالا سرپانتینی شده است
