بخشی از مقاله
چکیده
کانسار مس نهکوهی در 40 کیلومتری شمال غرب کرمان، در پهنه ساختاری ایران مرکزی - بلوک پشت-بادام - و در داخل توالی آتشفشانی- رسوبی پرکامبرین پسین- کامبرین پیشین رخ دادهاست. سنگهای میزبان کانهزایی بطور عمده شامل شیل سیاه و گدازه داسیتی مربوط به سری ریزو می باشند. بر اساس مطالعات ساخت و بافت و کانی شناسی و نوع ارتباط ماده معدنی با سنگ میزبان، می توان 4رخساره کانه-دار در کانسار مس نهکوهی تشخیص داد، که عبارتند از:
- 1 رخساره رگه- رگچهای یا پهنه استرینگر،
- 2 مجموعه دهانهای،
- 3 رخساره کانسنگ لایهای
- 4 واحد رسوبی-بروندمی نواری غنی از آهن و منگنز.
بافت و ساخت ماده معدنی نیز شامل رگه- رگچهای، تودهای- نیمه تودهای، لامینه، نواری، دانهپراکنده، برشی و جانشینی است. کانیشناسی کانسار مس نهکوهی شامل کانیهای اولیه پیریت، کالکوپیریت، اسفالریت، باریت، هماتیت و پیرولوزیت و کانیهای ثانویه مالاکیت، کوولیت، دیژنیت و اکسید و هیدروکسیدهای آهن است. کانهزایی در کانسار مس نهکوهی بر اساس محیط تکتونیکی، توالی میزبان کانهزایی، شکل هندسی ماده معدنی، رخسارههای کانهدار، بافت و ساخت و کانیشناسی ماده معدنی، با کانسارهای سولفید تودهای آتشفشانزاد - - VMS بیشترین شباهت و انطباق را نشان میدهد.
مقدمه
کانسار مس نهکوهی در 40 کیلومتری شمال غرب کرمان و 5کیلومتری شرق روستای چشمهگز در بلوک پشتبادام از خرده قارههای ایران مرکزی - شکل - 1 و در داخل توالی آتشفشانی- رسوبی پرکامبرین پسین-کامبرین پیشین و با مختصات جغرافیایی 56°44'48" طول شرقی و"30 27' 11 عرض شمالی در محدوده نقشه 1/100000باغین - Djocovic and Dimitrigevic,1973 - واقع گردیده است - شکل. - 2 از جمله مطالعات صورتگرفته بر روی کانسار مس نهکوهی می توان به مطالعات زمینشناسی و اکتشافی گروه معدنی زرمش - - 1392 و مطالعات مدلسازی ریاضی و آماری حاجصادقی - 1394 - اشاره نموده که این کانسار را از نوع کانسارهای سولفید تودهای آتشفشانزاد - VMS - دانستهاند.
ولی تاکنون در مورد توالی چینهای میزبان کانسار، تشخیص و تفکیک رخسارههای کانهدار و تطبیق آنها با کانسارهای VMS هیچگونه مطالعه دقیقی صورت نگرفته است. لذا بررسی زمینشناسی، سنگشناسی، کانیشناسی و در نهایت بررسی رخسارههای کانسنگی در کانسار نهکوهی از اهداف این پژوهش بوده و می تواند بعنوان راهنمای اکتشافی برای مطالعه کانسارهای مشابه در توالی چینهای مشابه در دیگر پهنههای ساختاری ایران مفید واقع شود.
بحث زمینشناسی و سنگشناسی:
براساس مطالعات Talbot and Alavi - 1996 - ، پوسته قارهای ایران مرکزی، طی کامبرین زیرین، تحت-تأثیر فرایندهای زمینساخت کششی متحمل کافت ناقص - Aborted rift - در طول حاشیه غربی گندوانا شدهاست و رخداد ماگماتیسم کامبرین زیرین و بالازدگی سست کره را دلیل این کافتزایی می دانند. رخداد ماگماتیسم در پهنه پشتبادام و طی نئوپروتروزوئیک پسین- کامبرین پیشین، همراه با کشش پشت کمانی بودهاست . - Rajabi et al ., 2014 - این فعالیت زمینساختی کششی با فعالیت آتشفشانی نوع قلیایی و نفوذ گرانیتها شروع شدهاست. نفوذ گرانیتها، پیدایش آلکالی ریولیت و توف اسیدی، تشکیل سریهای ریزو و دسو - سازند اسفوردی - همزمان با این فعالیت کششی بودهاست - Nadimi, 2006; Ramezani . - and Tucker, 2003 سری ریزو نخستین واحد سنگ چینه ای پس از کوهزایی کاتانگایی است که به طور دگرشیب بر روی سری مراد نشسته است.
پیچیدگی ساختاری و برونزدهای گنبدی سبب شده تا این سری نظم چینه ای نداشته باشد و ستبرای آن 400 تا 600 متر برآورد شده است. کانهزایی مس نه کوهی در توالی آتشفشانی- رسوبی سری ریزو واقع شدهاست. عمدهترین واحدهای رخنمونیافته در منطقه از قدیم به جدید شامل ماسه سنگ کوارتزیتی، آهک کریستالین تیرهرنگ و تناوبی از شیل و سنگهای آتشفشانی به سن پرکامبرین، کنگلومرا، ماسهسنگ، سنگ آهک و دولومیت به سن سیلورین و دونین، دولومیت و دولومیت آهکی به سن تریاس و سنگ آهک، شیل و سیلتستون به سن ژوراسیک میباشد - شکل. - 2
کانسار مس نهکوهی اولین کانسارVMS در بلوک پشتبادام است که در توالی آتشفشانی- رسوبی پرکامبرین پسین- کامبرین پیشین گزارش شده است - حاجصادقی، . - 1394 البته پیشتر، چندین کانسار سرب و روی SEDEX از قبیل کوشک، چاهمیر و زریگان با این سن در این بلوک معرفی گردیده-است - . - Rajabi et al., 2012; Rajabi et al., 2015 سنگ درونگیر ماده معدنی در کانسار نهکوهی بیشتر شامل ماسهسنگ، شیل سیاه و گدازههای داسیتی می باشد. بخش عمده ماده معدنی در درون شیلهای سیاه و گدازههای داسیتی دیده می شود. شیلهای سیاه دارای لایهبندی و لامیناسیون بوده و غنی از کانیهای سولفیدی - عمدتاً پیریت - هستند.
