بخشی از مقاله
چکیده
آثار پدیده بیابان زایی را در هر منطقه میفتوان به کمک ظهور پاره اي از فرآیندهاي تخریبی در اکوسیستم مشاهده کرد و جهت ارزیابی و توصیف، آنها را به کمک روشهاي چندي به صورت کیفی وکمی ارزشیابی نمودچفدر این پژوهش به منظور بررسی شدت اثر فرسایش بادي در جنوبغرب بستان واقع در استان خوزستان از مدل ICD فاستفاده شده استچ فبا توجه به نتایج بدست آمده موثرترین عامل درافزایش شدت بیابانزایی در منطقه مورد مطالعه عامل محیطی بوده استچفمنطقه مورد نظر از لحاظ شدت فرسایش بادي در کلاسهاي شدید وفخیلی شدید قرار داردچفاجراي عملیات اصلاحی بر روي تپههاي ماسهاي فعال و نیمه فعال بصورت تثبیت شنهاي روان با انجام عملیات فیزیکی و شیمیایی همراه با عملیات بیولوژیکی از برنامه هائی است که میبایست مدفنظر قرار داده شود.
واژگان کلیدي پدیده بیابانزایی، فرسایش بادي، مدل ICD، شدت بیابانزایی، جنوب غرب بستانچ
مقدمه
بیش از دو سوم مساحت ایران را اراضی خشک و نیمه خشک فرا گرفته است هکمبود بارش در این مناطق از تنوع اکولوژیک آن کاسته و پوشش گیاهی با تراکم کم بر روي آن استقرار یافته است هفقر پوشش گیاهی سبب می شود که باد به راحتی بر سطح خاك بوزد و سالانه مقادیر فراوانی از خاك سطحی را باخود از نقطه اي به نقطه دیگر حمل کندهفدر فرسایش بادي سه منطقه برداشت، انتقال و رسوبگذاري وجود دارد هجلوگیري از باد رفتگی خاك در منطقه برداشت یک کار بنیادي است و عملیات اجرایی بایستی بیشتر در منطقه برداشت متمرکز شود.
براي تثبیت مناطق برداشت تپه ماسه ها نیاز به شناخت محدوده هاي برداشت استپرفاهی، غغملژچفدر ایجاد فرسایش بادي و تخریب حاصل از آن عوامل چندي از جمله شدتفو مدت و مجموعه مقالات ششمین همایش ملّی علوم و مهندسی آبخیزداري و چهارمینمایشه ملّی فرسایش و رسوب 8 و 9 اردیبهشت 1389،گروه مهندسی آبخیزداري دانشکده منابع طبیعی و علوم دریایی دانشگاه تربیت مدرس وزش باد ،ویژگیهاي فیریکی و شیمیایی خاك ،توپوگرافی منطقه ، وضعیت پوشش گیاه دخالت دارند که کلیه آنها در ارتباط با هم بوده و تواما منجر به افزایش یا کاهش شدت فرسایش بادي در یک منطقه می گردند.
پدیده بیابان زایی را در هر منطقه می توان به کمک ظهور پاره اي از فرایند هاي تخریبی در اکوسیستم مشاهده کرد و جهت ارزیابی و توصیف، آنها را به کمک روشهاي چندي به صورت کیفی وکمی ارزشیابی نمودف پمشکوه، فغغملژچ فدر این رابطه باید گفت که ارزیابی شدت بیابانزایی در مناطق مختلف با استفاده از مدل بیابانزایی از جمله این روش ها می باشد که داراي اهمیت فوق العاده اي است چتا کنون مطالعات گسترده اي در این رابطه در نقاط مختلف ایران وجهان انجام شده استف پزهتابیان و همکاران،زهملژچ فارزیابی بیابانزایی منطقه باري ایتالیا پهححهژ فکه با استفاده از روش فMedalus ف توسط فLadisa فوهمکاران انجام شد.
در این مطالعه شش شاخص خاك،اقلیم،پوشش گیاهی ،کاربري اراضی ،مدیریت کیفیت وشاخص فشار انسانی مورد بررسی قرار گرفت که در نهایت به کمک میانگین هندسی شاخص هاي مورد نظر نقشه نهایی بیابانزایی ترسیم گردیدچفچمن پیرا و همکاران در سال زهملفبا استفاده ازفمدل ICDفبه منظور تعیین شدت بیابان زایی در حوزه آبخیز کوهدشت به این نتیجه رسیدند که در کلیه اراضی منطقه مورد مطالعه پدیده تخریب اراضی با درجات مختلف بوقوع پیوسته است بطوري که هیچ سطحی از منطقه با کلاس بیابان زایی آرام یا نرمال طبقه بندي نشده است.
مواد و روشها
معرفی منطقه مورد مطالعهفف منطقه مورد مطالعه با وسعت در فاصله حدودا حهفکیلومتري شهرستان بستان واقع شده استچاین منطقه داراي مختصات جغرافیایی غتفدرجه و شزفدقیقه تافهتفدرجه و مف دقیقه طول شرقی و لم فدرجه و حت فدقیقه تا لم فدرجه و ذت فدقیقه عرض شمالی می باشدچاین منطقه بخشی از شهرستان بستان از توابع استان خوزستان می باشد چفحداکثر درجه حرارت مطلق معادل لز فدرجه سانتی گراد در تیرماه و حداقل درجه حرارت مطلق معادل معادل درجه سانتی گراد در دیماه میباشد.
متوسط بارش سالیانه منطقه حدود میلمتر گزارش شده است در این تحقیق جهت تعیین شدت فرسایش بادي در منطقه مورد مطالعه با استفاده ازمدل تجربی مورد نظر ، بدلیل ناچیز بودن شیب و زمین شناسی تقریبا یکسان منطقه پرسوبات دوران ارزیابی که همان واحدهاي کاري میباشند.
مدل ICDفف
روش ICDفطی تفمرحله به شرح زیر قابل بررسی استفلنفتفکیک و تعیین نوع محیط بیابانی هنفتعیین عوامل اصلی و فرعی موثر در بیابان زایی منفبرآورد شدت بیابان زایی تنففتهیه نقشه بیابان زاییچفشدت بیابان زایی از جمع امتیازات عوامل انسانی،محیطی و شاخص هاي بیابان زایی حاصل می شود که در اثر مقایسه عدد حاصل با جدول طبقه بندي شدت بیابان زایی ، شدت بیابان زایی مربوطه تعیین خواهد شدفپزهتابیان و همکاران،فلهملژف جهت تعیین شاخص ها و زیر شاخص ها در منطقه مورد مطالعه با توجه به نوع کاربري هاي مختلف در هر واحد کاري شاخص تعیین گردید.
در پایان این مرحله حاصل جمع امتیاز این شاخص ها عددي است که در اثر مقایسه آن با جدول طبقه بندي شدت بیابانزایی، میزان شدت اثر فرسایش بادي را در بیابانزایی منطقه مورد مطالعه نشان خواهد دادچفتفشاخص مربوط به عامل انسانی در منطقه مورد مطالعه تعیین شده استچ فاینت فشاخص مربوط به عامل انسانی در هر یک از واحدهاي کاري مورد ارزیابی قرار گرفته وفآن شاخصی که حداکثر امتیاز را کسب نموده،به عنوان شاخص غالب عامل انسانی در افزایش شدت بیابانزایی ناشی از فرسایش بادي در منطقه معرفی گردید.
