بخشی از مقاله
چکیده:
سازند گورپی در برش تاقدیس زرد شهنه دارای ضخامت 170 متر بوده و از شیل و آهک مارنی تشکیل شده است. 13 واحد سنگشناسی در سازند گورپی شناسایی گردید. بر اساس مطالعات میکروسکوپی روزنداران شناور در این برش 17 جنس و 52 گونه در قالب 7 زون زیستی تشخیص داده شده است که عبارتند از: Dicarinella asymetrica Zone - سانتونین تا اوایل کامپانین پیشین - ، Globotruncanita elevata Zone - کامپانین پیشین - ،Zone Globotruncana ventricosa - کامپانین میانی تا پسین - ، Radotruncana calcarata Zone - کامپانین پسین - ، Globotruncanella havanensis Zone - کامپانین پسین - ، Globotruncana aegyptiaca Zone - کامپانین پسین تا بخش بالایی کامپانین پسین - ، Gansserina gansseri Zone - بخش بالایی کامپانین پسین تا بخش زیرین ماستریشتین - . با توجه به زونهای تشخیص داده شده سن سازند گورپی در برش تاقدیس زرد شهنه سانتونین پیشین تا ماستریشتین پیشین میباشد.
مقدمه:
سازند گورپی در جنوب باختر ایران گسترش وسیعی دارد. بر اساس مطالعات قبلی سن این سازند از سانتونین تا پالئوسن گزارش شده است - آقانباتی، . - 1385 اولین بار سازند گورپی در منطقه خوزستان توس جیمز و وایند - 1965 - مورد بررسی قرار گرفت. برش الگوی این سازند در تنگ پابده در شمال مسجد سلیمان - میدان نفتی لالی - 320 متر ستبرا دارد و لیتولوژی عمده این سازند مارنهای خاکستری متمایل به آبی با میان لایههای سنگ آهک نازک لایه رسی میباشد، که به دلیل زودفرسا بودن توپوگرافی ملایمی را ایجاد کرده است - آقانباتی،
. - 1385 از دیگر مطالعات انجام شده بر روی این سازند موارد زیر را میتوان نام برد: زیست چینه نگاری سازندهای گورپی و تاربور در جنوب شرق شیراز - رامشی سروستانی، - 1380، زیست چینه نگاری سازندهای ایلام و گورپی بر اساس روزنبران پلانکتونیک در ناحیه سروستان - Vaziri-Moghaddam, 2002 - ، مقایسه چینه نگاری زیستی سازند گورپی در مقطع تیپ - شمال غرب مسجد سلیمان - و سبز کوه، جنوب غرب بروجن - وزیریمقدم و همکاران - 1385، زیست چینه نگاری سازند گورپی در جنوب غرب فیروزآباد - گردیزاده، - 1389، زیست چینه نگاری سازند-های ایلام و گورپی در شرق شهرستان رامهرمز، برش تنگ ابوالفارس - رضاییان، - 1390، زیست چینه نگاری سازند گورپی بر اساس روزنبران پلانکتون در زون ایذه - Beiranvand and Ghasemi- Nejad, 2013 - ، زیست چینه نگاری سازند گورپی در دو برش لنده و گچ بلند، شمال منطقه دهدشت - شکری خیادانی، - 1392، زیست چینه نگاری و چینه نگاری سکانسی سازند گورپی در ناحیه دهدشت، حوضه زاگرس - Fereydoonpour et al., 2014 - ، زیست چینه نگاری سازند گورپی در یال شمالی تاقدیس سلامتی - تنگ بهاره - ، جنوب غرب شیراز - اشکستانی، . - 1393 برش مورد نظر در 45 کیلومتری جاده یاسوج - بابا میدان و با گذر 2/5 کیلومتر در مسیر روستای چیوش، با مختصات جغرافیایی 51 28' 43. 5 " E و 30 25' 59" N قرار دارد - شکلهای 1 و . - 2 لیتولوژی عمده سازند گورپی در این برش آهک مارنی کرم رنگ و شیل خاکستری است. هدف از این مقاله بررسی بایوزونها و تعیین سن سازند گورپی در برش تاقدیس زرد شهنه میباشد.
بحث:
سازند گورپی در برش تاقدیس زرد شهنه دارای 170 متر ضخامت و متشکل از 13 واحد سنگی است. مرز زیرین سازند گورپی با سازند سروک - سنومانین-تورونین ؟ - به دلیل حضور زون Dicarinella asymetrica - سانتونین پیشین تا کامپانین پیشین - و همچنین وجود اکسید آهن، ناپیوسته میباشد. لایههای انتهایی سازند گورپی به دلیل وجود زون Gansserina gansseri به سن کامپانین پسین تا ماستریشتین پیشین میباشد.
با توجه به حضور گونه-های ائوسن - Truncorotaloides topilensis - در شیلهای سازند پابده مرز بالایی سازند گورپی با سازند پابده نیز ناپیوسته است. به منظور مطالعه روزنداران شناور و تعیین سن سازند گورپی تعداد 86 مقطع نازک میکروسکوپی از واحدهای سخت این سازند تهیه و مطالعه گردیده است. با بررسی مقاطع، 17 جنس و 52 گونه از روزنداران شناور شناسایی شده است - شکل . - 3 بر اساس مطالعات انجام شده بر روی توزیع و پراکندگی روزنداران شناور، 7 بایوزون به شرح زیر شناسایی گردیده است - شکل . - 4
:Dicarinella asymetrica Zone -1
این زون از نوع گستره کامل است و با پیدایش و انقراض Dicarinella asymetrica مشخص میگردد. این زون 23 متر قاعده سازند گورپی را به سن سانتونین پیشین تا کامپانین پیشین در بر میگیرد. گونههای همراه در این زون عبارتند از: Globotruncana arca, Globotruncana lapparenti, Globotruncana bulloides, Marginotruncana marginata , Macroglobigerinelloides ultramicrus.
:Globotruncanita elevata Zone -2
این زون از نوع گستره بخشی بوده و حد پایین آن با انقراض گونههای جنس Dicarinella و حد بالایی آن با پیدایش Globotruncana ventricosa مشخص میشود. این زون با سن کامپانین پیشین ضخامت 23 تا 40 متری را شامل میشود. گونههای همراه این زون شامل: Murichohedbergella planispira , Ventilaberella glabrata, Globotruncana hilli, Globotruncana bulloides, Contosotruncana fornicata, Macroglobigerinelloides bollii میباشد.
:Globutruncana ventricosa Zone -3
این زون از نوع بازهای بوده و از اولین حضور گونه Globotruncana ventricosa تا اولین حضور گونه Radotruncana calcarata ادامه دارد. این زون ضخامت 40 تا 79 متری را در بر میگیرد. سن این زون کامپانین میانی تا کامپانین پسین است. Globotruncaca bulloides, Macroglobigerinelloides prairiehillensis, Muricohedbergella holmdelensis, Globotruncanita elevata, Archaeoglobigerina cretacea از گونههای همراه در این زون میباشند.
:Radotruncana calcarata Zone -4
این زون از نوع گستره کامل میباشد و حد زیرین و بالایی آن با ظهور و انقراض گونه Radotruncana calcarata مشخص میگردد. این زون ضخامت 79 تا 100 متری را به سن کامپانین پسین شامل میشود. سایر گونههای همراه این زون عبارتند از: Macroglobigerinelloides ultramicrus, Macroglobigerinelloides bollii, Globotruncana lapparenti, Globotrnncana arca, Globotruncana bulloides.
:Globotruncana havanensis Zone -5
این زون ازنوع گستره بخشی است و حد زیرین آن با انقراض Radotruncana calcarata و حد بالایی آن با ظهور گونه Globotruncana aegyptiaca تعیین میگردد. این زون از ضخامت 100 تا 106 متری از برش مورد مطالعه ثبت شده است و سن این زون کامپانین پسین در نظر گرفته شده است. گونههای همراه در این زون شامل Globotruncana linneiana, Globotruncana lapparenti, Globotruncana orientalis, Globotruncana bulloides, Macroglobigerinelloides alvarezi است.
:Globotruncana aegyptiaca Zone -6
این زون از نوع زون بازهای است و حد پایین آن با پیدایش گونه Globotruncana aegyptiaca و حد بالای آن با اولین ظهور گونه Gansserina gansseri مشخص میشود. این زون با سن کامپانین پسین تا بخش بالایی کامپانین پسین ضخامت 106 تا 136 متری را شامل میشود. گونههای همراه این زون عبارتند از: Macroglobigerinrlloides bollii, Globutruncana bulloides, Globotruncana lapparenti, Globutruncana orientalis, Globutruncana ventricosa, Globotruncanita angulate, Globotruncanita stuartiformis, Globotruncanella havanensis, Archaeoglobigerina blowi, Rugoglobigerina rugose.
:Gansserina gansseri Zone -7
این زون از نوع زون بازهای بوده و حد پایین آن با اولین ظهور گونه Gansserina gansseri و حد بالایی آن با پیدایش Contussotruncana contuse and Racemiguemblina fructicosa تعیین میگردد. سن این زون کامپانین پسین تا بخش زیرین ماستریشتین پیشین میباشد و ضخامت 136 تا 170 متری را شامل میشود. Muricohedbergella monmothensis, Globotruncanita pettersi, Globotruncanita stuartiformis, Heterohelix globulosa, Heterohelix striata, Globotruncana arca, Globotruncanella havanensis, Globotruncanella minuta از فسیلهای همراه این زون میباشند.
نتیجه گیری:
با توجه به قرارگیری سازند گورپی بر روی سازند سروک - سنومانین-تورونین ؟ - در برش تاقدیس زرد شهنه و شناسایی بایوزون Dicarinella asymetrica - سانتونین پیشین تا اوایل کامپانین پیشین - و در قاعده سازند گورپی و وجود اکسید آهن برروی رأس سازند سروک مرز این دو سازند ناپیوسته است. حضور زون زیستی Gansserina gansseri - ماستریشتین پیشین - در لایههای انتهایی سازند گورپی و پوشیده شدن این سازند توس شیلهای حاوی روزنداران شناور ائوسن - Truncorotaloides topilensis - نشاندهنده مرز ناپیوسته بین سازند گورپی و پابده میباشد. بر اساس بایوزونهای شناسایی شده سن سازند گورپی در این برش سانتونین پیشین تا مایستریشتین پیشین تشخیص داده شده است.
