بخشی از مقاله
چکیده:
توسعه فعالیت های اقتصادی، رشد جمعیت، افزایش مشغله های زندگی و بالا رفتن سطح استانداردهای زندگی سبب افزایش چشمگیر تقاضا برای محیط های طبیعی وفرهنگی و نیاز به گردشگری شده است. مجموعه طاق بستان یکی از بی نظیریر ترین آثار تاریخی ایران و جهان است که نخستین انیمیشن سنگی دنیا با آثاری فاخر از مجد و عظمت ایرانیان باستان لقب گرفته است.
این مجموعه تاریخی یکی از جاذبه های دیدنی استان کرمانشاه بوده که همه ساله میزبان حجم وسیعی از گردشگران داخلی و خارجی است. لذا مطالعه ارزش اکو توریستی آن میتواند در پیش بینی نیازها و رفع کمبودها و توسعه گردشگری در منطقه مؤثر باشد. داده های مورد نیازجهت بررسی عوامل موثر بر تمایل به پرداخت و برآورد ارزش این مجموعه در سال 1393 از طریق تکمیل پرسش نامه و مصاحبه حضوری با 1047 بازدیدکننده از این مجموعه جمع آوری گردید.
نتایج نشان داد که دو عامل جنسیت و میزان مطالعه بازدید کننده از متغییرهایی هستند که رابطه معناداری با میزان تمایل به پرداخت ندارند اما متغیرهای سن، تحصیلات، هزینه های ایاب و ذهاب، اندازه خانوار، درآمد خانوار، تعداد دفعات بازدید، مدت زمان بازدید و نوع تردد با وسیله نقلیه - شخصی یا عمومی - از عوامل تأثیرگذار بر تمایل به پرداخت بازدیدکنندگان می باشد و بر تمایل به پرداخت، اثر معنادار داشتند.
همچنین میانگین تمایل به پرداخت هر بازدیدکننده4585 تومان به ازای هر بازدید برآورد گردید. علاوه بر این متغیر رضایت از مطلوبیت اولویت اول - با - significance=0 و متغیر جنسیت اولویت آخر - با - significance=0.121 را در میزان تمایل به پرداخت، به خود اختصاص داد.
مقدمه
جاذبه ها و قابلیت های گردشگری،خصوصاً جاذبه های محیط طبیعی و اکوتوریستی از سرمایه های منحصر به فرد هر کشور و منطقه ای به شمار می رود . امروزه گردشگری یکی از امید بخش ترین فعالیت های است که از آن به عنوان گذرگاه توسعه یاد می کنند.
توافق جهانی در مورد اینکه اکوتوریسم قبل از دهه 1980 مطرح بوده وجود دارد، ولیصراحتاً اسمی از آن نبرده اند. اما از سال 1990 به بعد اکوتوریسم ابزاری جهت توسعه پایدار مطرح و مورد مطالعه قرار گرفت .
انجمن اکوتوریسم در سال 1990 به صورت یک سازمان غیر انتفاعی بینالمللی ایجاد شد تا توریسم مخرب و مصرف کننده را به ابزاری برای محافظت ازمحیط زیست و توریسم پایدار تبدیل کند .
اکوتوریسم پدیده ای است که از گذشته دور مورد توجه جوامع انسانی بوده و برحسب نیازهای متفاوت اجتماعی و اقتصادی به پویایی خود ادامه داده و با توجه به توسعه روزافزون ارتباطات و افزایش چشمگیر تعداد گردشگران و درآمدهای ارزی حاصل از آن نتایج بسیاری ھمچون اشتغال را برای جوامع به دنبال داشته است. اکوتوریسم سفری طبیعت محور،تعهدآور، انسان گرا، دانش افزا و درآمد زا برای جوامع محلی بوده که کمترین تاثیر مخرب زیست محیطی را بر فضای کالبدی منطقه به ھمراه داشته و در راستای تعادل اکولوژیکی و توسعه پایدارمنطقه ای حرکت مینماید
در چند دهه اخیر، رشد و توسعه اقتصادی- اجتماعی بصورت یک فرآیند پیوسته و فراگیر در بسیاری از جوامع همراه با افزایش درآمد ملی و ایجاد تغییرات مثبت در درآمد سرانه همراه بوده است. در چنین شرایطی، استفاده از گردشگری به مانند راهی مناسب در پر نمودن اوقات فراغت و با هدف کاهش تأثیر تنشهای روزافزون زندگی متمرکز شهری و صنعتی مورد توجه قرار گرفته است
امروزه صنعت گردشگری به قدری در توسعه اقتصادی و اجتماعی کشورها اهمیت دارد که اقتصاددانان آنرا صادرات نامرئی نام نهادهاند
علیرغم فواید مذکور، گردشگری میتواند بعنوان پدیدهای مشکل آفرین در کشورهای درحال توسعه مطرح شود که میتواند مسائل اجتماعی-فرهنگی، اقتصادی و توسعهای ازجمله بورس بازی روزی زمین بعلت ایجاد تجهیزات گردشگری، اثرات تورمی هزینههای گردشگری در قالب افزایش قیمتها، ازدحام، ترافیک، آلودگی، تغییرشکل چشم اندازهای طبیعی و مصرف بیرویه منابع و مشکلات زیست محیطی را تحت تأثیر خود قرار دهد
یکی از انواع گردشگری، بازدید از میراث فرهنگی و طبیعی ملتها میباشد. میراث فرهنگی اقلامی مانند آثار هنری، معماری، دستاوردهای فرهنگی و نیز اندیشهها، هنجارها و فهم مشترک محیط زندگی را در بر میگیرد که از نسلهای پیش به ارث رسیده است. کلیه اقلام تحت شمول تعریف فوق این وجه مشترک را دارد که به دست نسل حاضر ایجاد نشده و میراث نسلهای پیش است. این اقلام در چارچوب یک طبقه بندی تقریبی به داراییهای ملموس - مانند آثار هنری و معماری - و داراییهای غیرملموس - مانند هویت مشترک، هنجارهای اجتماعی و اخلاقی ریشهدار در فرهنگ مشترک - قابل طبقهبندی است.
امروزه برای ایجاد جامعهای سالم و توسعه یافته نیاز به توسعه و نگهداری مناسب از تفرجگاهها و منابع زیستی مثل آثار باستانی و طبیعی ضروری میباشد
باتوجه به تقاضای روزافزون برای تفرجگاه های عمومی و تنگناهای تفریحی، تجزیه و تحلیل عاملهای مؤثر بر خواستههای مردم از نقطه نظر اقتصادی و اجتماعی میتواند به پیش بینی نیازهای تفرجگاهی و تفریحی کمک نماید. برآورد ارزش پولی این نوع خدمات نقش مضاعفی در مدیریت تلفیقی انسان و سامانههای طبیعی ایفا میکند. در سطح خرد، بررسیهای ارزشگذاری باعث دستیابی به دادههای مربوط به ساختار و کارکرد بوم نظامها و نقش متنوع و پیچیده آنها در حمایت از رفاه انسانی میگردد و در بعد کلان، ارزشگذاری اکوسیستم میتواند در ایجاد و اصلاح شاخصهای رفاه انسانی و توسعه پایدار مشارکت داشته باشد
امروزه ارزشگذاری اقتصادی منابع زیست محیطی و گردشگری به دلایل متعددی چون ضرورت محاسبه خسارت مربوطه به اثر طبیعی یا تاریخی، تهیه حسابهای ملی سبز، وضع مالیات و عوارض مناسب برای کنترل و جلوگیری از تخریب مراکز تفریحی بسیار مهم می-باشد
با وجود قابلیتها و پتانسیلهای موجود در کشور، عدم زیرساختهای مناسب گردشگری، عدم شناخت نسبت به گردشگری در ایران، کمبود متخصصین در امر گردشگری، فقدان فرهنگ مناسب خاص گردشگری که بعضی مواقع سبب تخریب چشم اندازهای طبیعی و تاریخی میشود و عدم اطلاع رسانی در این زمینه توسط رسانهها و مطبوعات از دلایل عمده عدم جذب گردشگر در ایران است.
این درحالیست که کشورهای گردشگرپذیر با داشتن چشم اندازهای طبیعی و تاریخی میتوانند باعث افزایش درآمد ملی سرانه شوند. بنابراین، جذب گردشگر امر مهمی است که تمام کشورهای دارای جاذبههای گردشگری باید به آن توجه ویژهای داشته باشند
در این راستا ارزشگذاری مناطق گردشگری و کارکردهای زیست محیطی برای تصحیح تصمیمات اقتصادی که اغلب به منابع زیست محیطی و تاریخی بعنوان کالا و خدمات رایگان می نگرند، گام مهمی محسوب میشود
در دهههای اخیر پیشرفتهای مهم در ارائه روشهای ارزشگذاری و تعیین قیمت منابع زیست محیطی و میراث فرهنگی بدست آمده است
با این وجود، ارزشگذاری اقتصادی میراث فرهنگی از طریق روشهای معمول مبتنی بر تحلیل عرضه و تقاضا از کارآیی لازم برخوردار نیست. بنابراین بایستی از روشهای ارزشگذاری غیربازاری در این موارد استفاده نمود. یکی از روشهای انعطاف پذیر با کاربرد فراوان برای ارزشگذاری اقتصادی منابع طبیعی و منابع فرهنگی، روش ارزشگذاری مشروط میباشد
