بخشی از مقاله
چکیده :
آنالیز ریزساختاري همراه با مطالعات میکروترمومتري در پهنههاي برشی، میتوانند تخمین مناسبی از فرآیند دگرریختی ارائه دهند. این بررسیها در پهنهي برشی نوفرست در کمربند سیستان، بعنوان یکی از زیرشاخههاي سیستم گسلی نهبندان در شرق ایران انجام گرفته است. نتایج نشان میدهد که دماي دگرریختی کمتر از 350 درجه میباشد که در محدوده زون انتقالی شکنا- شکلپذیر و عمق کمتر از 12 کیلومتر، مربوط به شرایط رخساره پایین شیست سبز، قرار میگیرد.
بررسی ریزساختاري کانی کوارتز در متاسندستونهاي کرتاسه و پالئوسن، وجود شواهدي از دگرریختی شکل-پذیر و درونبلوري همراه با تبلور مجدد از نوع - Bulging - براي این کانی نشان میدهد. حداقل دماي 317 درجه براي سیالات درگیر در بلورهاي کوارتز موجود در رگهها، نیز موید عمق کمتر از 12 کیلومتري دگرریختی در این پهنهي برشی میباشد. نقشبستن ساختارهاي شکننده بر روي ریزساختارهاي شکلپذیر، مانند انحلال فشاري و ریزگسلها و رگچههاي کلسیتی و همچنین جانشینی کوارتز و فلدسپار توسط کلسیت در زمینه، یک تغییرشکل پیشرونده همراه با یک دگرگونی پسرونده در طی بالاآمدن این واحدهاي سنگی را در پهنهي برشی نوفرست نمایش میدهد.
مقدمه :
پهنهي سیستان در شرق ایران، در اثر برخورد و ادامه همگرایی ورقهي عربی و اوراسیا در اواخر کرتاسه- اوایل میوسن تشکیل شده است ، این کمربند با روند N-S با طول بیش از 700 کیلومتر، شواهد بستهشدن میان بلوك لوت و افغان را نشان میدهد
وجود سیستم گسلی نهبندان در محل زمیندرز موجب دگرشکلی شدید واحدهاي سنگی در حاشیه و درون پهنهي سیستان شده است. پایانه شمالی این گسل به سمت باختر و پایانه جنوبی آن به سمت خاور چرخش پیدا کرده است - خطیب. - 1377 افیولیت ملانژ جنوب بیرجند با روند خاوري-باختري بخشی از شاخه شمالی میباشد که شامل کمپلکس افیولیتی به شدت تغییرشکلیافتهاي است که احتمالا در طول تشکیل ملانژ، محل تماس بین واحدها دچار برشخوردگی شدید به صورت شکلپذیر و شکننده شده است
یکی از اینچنین پهنه هایی، پهنه ي برشی نوفرست با سازوکار امتدادلغز چپگرد با مولفه معکوس میباشد که باعث تشکیل ریزساختارهاي مرتبط با برش-خوردگی، طی یک دگرشکلی پیشرونده شده است.
مطالعات ریزساختاري به همراه تحلیل دادههاي سیالات درگیر کمک شایانی به فهم شرایط دگرریختی، تاریخ تدفین و سربرآوردن اینچنین پهنههاي برشی مینمایند و تخمین مناسبی از شرایط P-T دگرشکلی را ارائه میدهند
در این مقاله ما نتایج حاصل از آنالیز میکروترمومتري را همراه با مطالعات ریزساختاري در واحد متافلیش و بر روي کانیها در متاسندستونهاي میزبان و رگهها کوارتز و کلسیت براي تعیین شرایط دگرریختی در پهنهي برشی نوفرست را ارائه میدهیم.
شکل - 1 الف - نقشه موقعیت ساختاري ایران. ب - موقعیت پهنهي ساختاري سیستان در خاور ایران
خاستگاه زمینشناسی: پهنهي برشی نوفرست با طولی تقریبا 7 کیلومتر و روند WNW-ESE، یکی از ساختارهاي بخش خاوري افیولیت ملانژ جنوب بیرجند میباشد
تشکیل این پهنه، همانند سایر پهنههاي برشی در این بخش، احتمالا بعد از بستهشدن اقیانوس نئوتتیس در اواخر کرتاسه ، همراه با دگرگونی، چین خوردگی، بالاآمدگی و فرارانش افیولیتها بوده است. پهنهي برشی نوفرست را میتوان مرتبههاي کوچکتر پهنهي گسلی راستالغز نهبندان در نظر گرفت در اثر فعالیت آن، اجزا مختلف سنگی از قبیل فیلیتها و متاسندستونهاي لوزيگون، پریدوتیتهاي سرپانتینیشده در کنار یکدیگر قرار گرفتهاند. دگرگونی با درجه ضعیف در منطقه به وسیله تشکیل برگوارگی پرشیب با شیب غالب به سمت شمالخاور خود را نشان میدهد
پهنهي برشی نوفرست، در تحقیقات قبلی که توسط Khatiband Zarrinkoub, - 2007 - ; و خطیب، : - 1377 - خلیلزاده بجند، - 1388 - ، نعیمی قصابیان و همکاران.، - 1395 - انجام گرفته است، را بخش خاوري پهنهي برشی بوشاد در نظر گرفتهاند. به عقیده این محققین پهنهي برشی بوشاد بصورت ساختاري خاوري-باختري با جابجایی چپگرد در حدود 11 کیلومتر منجر به افزایش ارتفاع در بخش مرکزي و تغییر شکلهاي مهمی در افیولیت ملانژ جنوب بیرجند شده است.
شکل - 2 نقشهي زمینشناسی پهنهي برشی نوفرست، محل برداشت نمونهها نمایش داده شده است. استریوگراف مربوط به قطب برگوارگی در بخش هاي مختلف پهنه نمایش داده شده است.
